Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ արխիվային փաստաթղթերի մշակման գործընթացի ձգձգումը կապված է պետական վատ ֆինանսավորման հետ, ապրիլի 22-ի մամուլի ասուլիսում հայտարարել է Հայաստանի Ազգային արխիվի տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանը:
Ըստ նրա՝ միայն գիտաշխատողների եւ իրավաբանների ոգեւորությունը բավարար չէ արխիվային փաստաթղթերի դասակարգման լուրջ մեծածավալ աշխատանքն իրականացնելու համար՝ ինչպես հանրապետության ներսում, այնպես էլ՝ դրա սահմաններից դուրս:
Փորձագետն ընդգծել է, որ ներկայումս Ազգային արխիվը լուրջ խնդիրներ ունի:
Մասնավորապես շարունակել օտար լեզուներով Ցեղասպանության վերաբերյալ մշակված փաստաթղթերը թարգմանելը: Այս համատեքստում արդեն համագործակցում են Ֆրանսիայի, Շվեյցարիայի, Գերմանիայի, Բուլղարիայի, Ռումինիայի, Արգենտինայի, Իրանի եւ մի շարք այլ երկրների պետական արխիվների հետ: Վիրաբյանն ուշադրություն է դարձրել, որ նախատեսվում է ստեղծել եւ համացանցում տեղակայել հատուկ բազաներ, որտեղ կհավաքվի ողբերգական իրադարձությունների զոհերի վերաբերյալ մանրամասն տեղեկատվություն:
Սակայն այս հարցում մասնագետները մի շարք դժվարությունների են բախվում՝ կապված առաջին հերթին այն բանի հետ, որ 1915 թ. հետո անցել է գրեթե 100 տարի. Եվ այս ժամանակահատվածում շատ փաստաթղթեր են կորել: Հայտնի է նաեւ, որ եղել են ամբողջական հայկական գյուղեր, որտեղից ոչ ոքի չի հաջողվել փրկվել: Հետեւաբար, չի մնացել ոչ հիշողություն, ոչ էլ որեւէ այլ տեղեկություն այդ բնակիչների մասին:
Ազգային արխիվի ծրագրերի մեջ է մտնում միջազգային հանրությանը Օսմանյան կայսրությունում հայերի ֆիզիկական ոչնչացման վերաբերյալ ոչ միայն փաստերը, այլեւ հայ ճարտարապետների ստեղծած մշակութային հուշարձանները ներկայացնելը:
Բացի դրանից՝ պարտադիր կարգով բարձրացվելու է թուրքերի կողմից հայերի գույքը ավերելու եւ ոչնչացնելու հարցը: 1919թ. հաշվարկներով՝ նյութական վնասի չափը կազմում է 2 միլիարդ ֆրանկ:
Վիրաբյանն ընդգծել է, որ անհրաժեշտ ապացույցների բազա հավաքելն ավարտելուց հետո Հայաստանը կդիմի Միջազգային քրեական դատարան: «Սակայն այդ գործն այսօրվա եւ վաղվա օրվա չէ», - նշել է Վիրաբյանը, հավելելով, որ Ցեղասպանության մասին 300 միլիոն փաստաթղթերից ներկայումս մշակված է միայն 5%-ը:
Լուսանկարը՝ Արսեն Սարգսյանի/ NEWS.am
