Եթե շրջենք Երեւանի փողոցներում, լքված խանութների ցուցափեղկերին հաճախ կհանդիպենք հայտարարություններ՝ «վաճառվում է» կամ «տրվում է վարձով»: Հինգ տարվա ընթացքում(2009-2014թթ. հունվա-հունիս) Երեւանում մանրածախ առեւտրի նման ձեռնարկությունների թիվը 736 միավորով կրճատվել է, կամ մոտ 9 տոկոսով: Այսինքն ամեն 100 խանութից 9 փակվել է:
Ինչպես հայտնի է, մայրաքաղաքի մթերային շուկան խոշորագույնն է: Օրինակ, ընթացիկ տարվա հունվար-հունիսին Հայաստանի մանրածախ առեւտրաշրջանառությունում Երեւանի մասնաբաժինը գերազանցում էր 80 տոկոսը: Հավելենք, որ մանրածախ առեւտրի ճնշող մեծամասնությունը մայրաքաղաքում ապահովել են խանութները(77 տոկոս): Այդպիսին է մանրածախ առեւտրում գերակայող այս կազմակերպված տեսակի դերը:
Հունվար-հունիս ամիսներին մայրաքաղաքում խանութների շրջանառությունը հինգ տարում ավելացել է 1,6 անգամ: Սննկացման համար ինչ-որ աղետալի պատճառ չկար: Ամեն ինչ կպարզվի, եթե դիտարկենք փակված խանութների թիվն ըստ տեսակների:
Պարզվում է, նոսրացել են մանրածախ առեւտրի միկրո-ձեռնարկությունները՝ 665 միավորով(5 անձից բաղկացած անձնակազմ): Այնուհետ փոքր ձեռնարկություններ են(6-15 անձ), որոնց թիվը կրճատվել է 74 միավորովո: Ամենափոքր անկումը միջին խանութների շրջանում է նկատվել(16-30 մարդ)՝ 24 միավորով: 31-ից ավելի անձնակազմով խանութների թիվն ավելացել է «ընդամենը» 27-ով:
Խոշոր ձեռնարկությունները, հատկապես սուպերմարկետները, գրավում են գնորդներին: Սա, իհարկե, ազդում է սովորական խանութների հանդեպ անվիճելի առավելության վրա: Հաշվետու ժամանակաշրջանում խանութների ընդհանուր ապրանքաշրջանառությունում խոշոր օբյեկտների թիվն աճել է 9 տոկսով՝ հասնելով 65 տոկոսի:
Հունվար-հունիս ամիսներին 1 խոշոր խանութի շրջանառությունը հինգ տարում ավելացել է 0,6 մլրդ դրամով՝ 1,1 մլրդից հասնելով մոտ 1,7 մլրդ դրամի: Մյուս խանութների շրջանառությունը նույնպես ավելացել է : Սակայն, բնականաբար, պակաս նկատելի՝ 1,9 մլն դրամից մինչեւ 38,8 մլն դրամ(միջինը): Շրջանառության աճի վրա ազդել է ինչպես մրցակիցների թվի կրճատումն, այնպես էլ գնաճը:
Իհարկե, իրենք ձեռներեցները, արդեն հին խանութների սեփականատերերը, վերջնականապես չեն սննկացել: Ոմանք, ինչպես հարկն է ենթադրել, պարզապես փոխել են աշխատանքի պրոֆիլը. հաշվետու շրջանում մայրաքաղաքի ծառայությունների ոլորտում նոր օբյեկտների թիվն ավելացել է 838-ով՝ 13,7 տոկոս աճ: Սակայն վերոհիշյալ հայտարարությունները ցուցափեղկերի վրա արդեն վկայում են այն մասին, որ ինչ-որ մեկն առհավետ հրաժարվել է բիզնեսից:
Ընդհանուր առմամբ կարող ենք արձանագրել. փոքր եւ միջին ձեռներեցությունն առեւտրի ոլորտում փաստացի զիջել է մրցակցությունում: Այլ կերպ ասած՝ խոշոր բիզնեսը խոշոր հարված է հասցրել մրցակիցներին: Սակայն առեւտրի ոլորտում նման «մրցակցությունը» չի նպաստել վերջին տարիների գնաճի զսպմանը:
Իր դերն է խաղացել նաեւ հարկային ծանրաբեռնվածությունը: Այնպես որ փոքր եւ միջին ձեռներեցության՝ պարբերաբար հնչեցվող պետական աջակցությունը միայն բառացի էր:
