Մաքսակետում եւ խանութներում ապրանքների մանրածախ գների հարաբերակցությունը երբեմն մի քանի անգամ ավելանում է: Օրինակ՝ հունվար-հունիսի տվյալներով, կարագի մանրածախ գինը մաքսային գնից 2.4 անգամ ավելի է եղել, սուրճինը՝ 4.2 անգամ, թեյի գինը՝ 2.1 անգամ եւ այլն: Ինչպե՞ս է այդպես:
Առաջին փուլում ներմուծվող ապրանքի գինն աճում է հենց սահմանին, մաքսատուրքի (10%), մաքսավճարի, ավելացված արժեքի հարկի (20%) հաշվին: Արդյունքում, ապրանքի գինն աճում է շուրջ 33%-ով: Սա առանց ակցիզային հարկի, որով հարկվում են ալկոհոլն ու ծխախոտը, բենզինն ու դիզվառելիքը:
Տարբերությունն առաջանում է նաեւ մաքսային գնի եւ միջին մանրածախ գնի որոշման մեթոդիկայի տարբերության հետեւանքով: Օրինակ՝ բրինձի մաքսային գինը (1 կգ-ը՝ 269 դրամ) այդ ապրանքի տարբեր խմբաքանակների միջինացված ցուցանիշն է: Իսկ ահա մանրածախ գինը (1 կգ-ը՝ 823 դրամ) կոնկրետ ֆիրմայի կոնկրետ արտադրանքի արժեքն է: Բրինձ կարելի է գնել նաեւ նշվածից ավելի ծացր գնով:
Բերենք մեկ այլ օրինակ: Գաղտնիք չէ, որ մեր գնորդներն ակնհայտորեն նախընտրում են տեղական արտադրության թարմ խոզի միսը: Իսկ ահա «էժան» սառեցված խոզի միսն իրացվում է համեմատաբար ցածր գնի պատճառով: Բայց հետաքրքիր է, որ այդ «համեմատաբար էժանությունը» մի քանի անգամ բարձր է մաքսային գնից: Այսինքն՝ ներմուծված խոզի մսի գինը պարզապես հասցնում են տեղական արտադրության մսի գնին:
Գաղտնիք չէ, որ մինչեւ առաստաղը բարձրացված գների գլխավոր պատճառը հայրենական բազմաթիվ գործարարների անհագ ախորժակն է: Մեծածախ օղակում մի շարք ապրանքների շուկաներում մենաշնորհ է տիրում, որը մայրաքաղաքում խորանում է մեծածախ եւ մանրածախ օղակի սերտաճմամբ:
Մեծածախի եւ մանրածախի միաձուլումը գների մանեւրման բացատիկ հնարավորություն տվեց՝ ինչպես բարձրացման (եկամուտների աճի համար), այնպես էլ ժամանակավոր նվազման դեպքում (մրցակիցներին «չեզոքացնելու» նպատակով): Մյուս առեւտրականները նույնպես դեմ չեն իրենց եկամուտները կրկնապատկել՝ կամայականորեն բարձրացնելով ապրանքների գները:
Չարիքի արմատը մեր տնտեսական քաղաքականությունն է՝ ամենաազատականն աշխարհում, որը թույլ չի տալիս գնագոյացման գործընթացին պետության մասնակցությունը: Այդ պատճառով չկան ո՛չ եկամտաբերության վերաբերյալ սահմանափակումներ, ո՛չ էլ կարեւոր, սոցիալական նշանակություն ունեցող ապրանքների առավելագույն գնային շեմ:
Սակայն կյանքը վաղուց ցույց է տվել գների մրցակցային ձեւավորման վերաբերյալ հույսերի պատրանքային լինելը: Հայրենական բիզնեսը պարզապես չարաշահել է իրեն ընձեռված ազատությունը: Այնպես որ՝ ազատականությունը ճանապարհ է բացել դեպի առեւտրային կամայականությունը:
