Հայաստանը, որտեղ արդյունահանվում էր Խորհրդային Միության ոսկու 5-7%-ը, ոսկու պաշարներ չունի: Վերջերս այս հարցը բարձրացրեց Հանրային խորհուրդը՝ փորձառու երկրաբանների եւ տնտեսագետների բերանով: Գիտնականների կարծիքով, այստեղ բեռը պետք է դնել նաեւ մասնավոր ընկերությունների վրա: Կարծիքը, որ պետությունը պետք է զգույշ լինի մասնավոր ընկերությունների հետ՝ նրանց չխրտնեցնելու համար, ընդունելի չէ: Ըստ գիտնականների, ոլորտի խոշորագույն ընկերությունների մաքուր եկամուտը հասնում է տարեկան տասնյակ միլիոնավոր դոլարների:
Հայաստանի ոսկու պաշարները կազմում են շուրջ 268 տոննա, եւ այս թիվն անընդհատ թարմացվում է: Ընդ որում, արդյունահանող ընկերություններն ուսումնասիրում են հանքավայրերը, որոնք խորհրդային տարիներին եկամտաբեր չէին համարվում: Եթե նախկինում 2 տոննայի պարագայում 2 գրամից պակասի պարագայում հետազոտությունից հետո արդյունքներն արխիվ էին ուղարկվում, ապա հիմա նույնիսկ 0.5-0.8 գր/տ-ն շահեկան է համարվում: Արդյունահանման տեխնոլոգիաները շատ հեռու են գնացել: Այդ պատճառով խորհրդային հաշվետվությունների թղթապանակները սկսել են հանել Երկրաբանական ֆոնդի դարակներից: Միայն թե խորհրդային ժամանակներում կատարված երկրաբանական հսկայական հետազոտական աշխատանքի դիմաց Հայաստանի կառավարությունը մասնավոր ընկերություններից ոչինչ չի պահանջում:
Երկրում նաեւ ոսկի չի մնում բնական արտահայտությամբ. Հայաստանում արդյունահանվող ոսկու խտանյութն արտահանվում է արտերկիր: Երկրին ընդամենը ոչ մեծ հարկեր են բաժին հասնում բնօգտագործումից: Ռեսուրսների հանդեպ պետության վերաբերմունքի օրինակ կարող է հանդիսանալ Արարատի ոսկու արդյունահանման ֆաբրիկայի հանքերի շահագործումը: Որքան ոսկի է այնտեղ կուտակվել, ոչինչ չի հաղորդվում: Ամեն դեպքում, 2000-ականների կեսերին պետությունը Սոթքի հանքավայրի նախկին կառավարող կազմակերպություններից մեկին թույլատրեց այնտեղից հարյուրավոր (հնարավոր է՝ նույնիսկ տոննաներ) ոսկի արդյունահանել:
Հայաստանի նախագահին առընթեր Հանրային խորհրդում ընդերքի օգտագործման հարցերի դիտարկման համար, Ֆինանսաբյուջետային հանձնաժողովի շրջանակում, երկրաբանական հարցերի ուսումնասիրության եւ հանքերի ռացիոնալ օգտագործման ենթահանձնաժողով է ստեղծվել: Դրա նախագահ է ընտրվել երկրաբան Գարիկ Բաբուրյանը, իսկ կազմում ընդգրկված են փորձառու գիտնականներ եւ մասնագետներ:
Առաջին իսկ նստաշրջանի ընթացքում ենթահանձնաժողովը քննարկել է «Ընդերքի մասին» օրենքում փոփոխությունների մոդելը՝ ռազմավարական նշանակության ընդերքի շահագործման լիցենզիայի տրամադրման ժամանակ «արտադրանքի բաժանման» սկզբունքով: Օրինագիծը ներկայացվելու է կառավարության եւ խորհրդարանի դիտարկմանը: Սկզբունքը հայտնի է. նավթային երկրների մեծ մասում պետությունը, բացի հարկերից, նաեւ հենց նավթ է ստանում: Այդ կերպ, Հայաստանի կառավարությունը պարտավոր է համալրել իր ոսկու պաշարները՝ կա՛մ արդյունահանող ընկերություններին պարտավորեցնելով բնական վճարում կատարել, կա՛մ 50%-անոց բաժնեմաս տրամադրելով:
Նշենք, որ Ոսկու միջազգային խորհրդի (World Gold Council) տվյալներով, 2013 թվականին ոսկու պետական պաշարների խոշորագույն տերերի համաշխարհային տասնյակի 2-րդ, 3-րդ եւ 4-րդ տեղերում հայտնված եվրոպական երեք երկրները՝ Գերմանիան, Իտալիան եւ Ֆրանսիան, ոսկու մեջ են պահում պետական ակտիվների ավելի քան 60%-ը: Սա վիճարկում է փաստերն այն մասին, որ համաշխարհային ֆինանսական համակարգում ոսկին արդեն երեկվա օրն է: «Դե, իսկ ինչու մեր պաշտոնյաները չեն շտապում մեր ազգային շահերի աջակցման հարցում, արդեն նշեցի»,- ավելեց Բաբուրյանը:
