Փոքրիկ քաղաքում, որտեղ ավելի քան 100 տարի առաջ ծնվել է Ռիչարդ Նորսիգյանի հայրը, նույն ազգանունով եւս 84 մարդ է ապրել: Սակայն կարճ ժամանակ անց Նորսիգյաններից մի բուռ մարդ է մնացել, քանի որ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ թուրքական կառավարությունը սկսել է աքսորել կամ կոտորել հայերին:
«Ցեղասպանությունից հետո նրանցից ընդամենը 8 հոգի մնաց,- պատմել է Նորսիգյանը եւ հավելել,- բարեբախտաբար, հայրս Միացյալ Նահանգներ է մեկնել դեռեւս 16 տարեկանում: Նրա ընտանիքի մյուս անդամները Հայաստանում սպանվել են»:
Նորսիգյանը Դեթրոյթի այն հայերից է, ով պատրաստվում է ապրիլի 24-ին հիշատակել Օսմանյան Թուրքիայում իրագործված Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը: Այս մասին գրում է «The Detroit News»-ը:
Դեթրոյթի հայ համայնքի ղեկավարները մի շարք միջոցառումներ են կազմակերպել, այդ թվում՝ հայկական դասական երաժշտության համերգ, քննարկումներ հայ ռեժիսորներ հետ, եկեղեցական պատարագ:
Ամերիկյան համալսարանին առընթեր հայկական հետազոտությունների միակ կենտրոնը ստեղծվել է՝ նպատակ ունենալով փաստագրական վկայություններ ապահովել Հայոց ցեղասպանության մասին: ԱՄՆ բնակչության մարդահամարի բյուրոյի տվյալների համաձայն, ԱՄՆ-ում ավելի քան 447 հազար մարդ հայկական արմատներ ունի: Նրանցից 17 հազարը բնակվում են Միչիգանում եւ շուրջ 11 հազարը՝ Դեթրոյթում:
«Փաստը, որ 100 տարի անց մենք պետք է բացատրենք եւ ապացուցենք, որ այն, ինչ տեղի է ունեցել մեր նախնիների հետ, կանխամտածված հանցագործություն է եղել, մեծ ցավ է պատճառում բոլոր հայերին»,- նշել է տեղի հայերից Սանջյանը:
Նրա խոսքով, մտահոգիչ է հարցը, արդյո՞ք հայերը կկարողանան պահպանել իրենց ինքնությունը. «Ձուլման պատճառով մեր ինքնատիպ մշակույթը վտանգի տակ է: Հայաստանի սահմաններից դուրս հայերը փոքրիկ խմբերով են ապրում՝ ցրված ամբողջ աշխարհում»:
Ինչպես եւ Նորսիգյանի հայրը, Ռոբերտ Խաչատուրյանի հայրը նույնպես վերապրել է Ցեղասպանությունը, սակայն նրա ընտանիքի մեծ մասը սպանվել է:
«Նա 12 տարեկան է եղել, երբ սկսվել է Ցեղասպանությունը, եւ նա ընտանիքի 55 անդամների է կորցրել»,- պատմել է Խաչատուրյանը:
1915 թվականի ողբերգական իրադարձություններից զերծ չի մնացել նաեւ Հայկ Օշականի ընտանիքը:
«Պապիկս հայ ճանաչված գրողներից էր, եւ նրան նույնպես պետք է ձերբակալեին: Բայց փրկվել է, քանի որ ինչ-որ մեկը, չգիտենք, թե ով, մեկ օր առաջ զգուշացրել է ծրագրվող իրադարձությունների մասին»,- պատմել է համալսարանական դասախոս Հայկ Օշականը:
