NEWS.am-ը զգալի կրճատումներով ընթերցողի ուշադրությանն է ներկայացնում վերլուծաբան Ջոշուա Կուչերի՝ EurasiaNet.org-ում հրապարակված հոդվածը:
Ռուսաստանում վերջերս անցկացված Շանհայի համագործակցության կազմակերպության (ՇՀԿ) գագաթաժողովից հետո ամենահետաքրքիր լուրերից մեկը նոր դիտորդ-պետությունների ավելացումն է. Հայաստան, Ադրբեջան, Կամբոջա եւ Նեպալ:
Դիտորդի դերը պարզ չէ եւ, հավանաբար, անփոփոխ: Նախկինում Բելառուսը դիտորդի կարգավիճակ ուներ եւ ակտիվ դեր էր կատարում կազմակերպությունում: Իսկ Թուրքիան դիտորդ-երկիր դարձավ 2013 թվականին, եւ այդ ժամանակից ի վեր ինչպես ՇՀԿ-ն, այնպես էլ Անկարան, դատելով հրապարակային հայտարարություններից, կարծես, ամբողջությամբ անտեսում են միմյանց:
Բայց եթե մի կողմ թողնենք մանրուքները, ապա ՇՀԿ-ին միանալու մասին հայտարարությունը, այսպես թե այնպես, աշխարհաքաղաքական նպատակ ունի: Կազմակերպությանը Հայաստանի միանալն այնքան էլ զարմանալի չէ. Ռուսաստանն ակնհայտորեն շահագրգռված է ՇՀԿ-ի ընդլայնմամբ՝ նպատակ ունենալով բարձրացնել իր միջազգային կարգավիճակը, իսկ Երեւանը զգայուն է Մոսկվայի ցանկությունների հանդեպ:
Սակայն Ադրբեջանի միանալն առավել հետաքրքիր է: Ի՞նչ կստանա Ադրբեջանը ՇՀԿ-ին անդամակցությունից: Անդամակցության գինը համեմատաբար մեծ չէ, եթե հաշվի չառնենք արեւմտյան շրջանակների դժգոհությունը: ՇՀԿ-ում դիտորդի կարգավիճակը կհարվածի Բաքվի պնդումներին այն մասին, որ Արեւմուտքի հավատարիմ դաշնակիցն է: Սակայն, հաշվի առնելով ԱՄՆ-ի ու Եվրոպայի հասցեին Ադրբեջանի աճող քննադատությունն ու Ռուսաստանի հետ սեթեւեթանքը, Բաքուն կարող է նաեւ արեւմտյան քաղաքական գործիչներին հասկացնել Ադրբեջանի շահերն անտեսելու վտանգը:
Ադրբեջանից ստացվող վերլուծական հոդվածների մեծ մասը կենտրոնացած է պոտենցիալ տնտեսական օգուտի ուղղությամբ, հատկապես՝ կապված Չինաստանի հետ: Սակայն քննարկվում է նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցում ՇՀԿ-ի պոտենցիալ դերը: Բայց, թվում է, դա ցանկալին իրականության տեղ ընդունել է. ակնկալել, որ ՇՀԿ-ն, նախ, կցանկանա ներգրավվել ղարաբաղյան հակամարտություն, եւ երկրորդ, որ նույնիսկ այդ դեպքում ավելի մեծ հաջողության կհասնի, քան ԵԱՀԿ-ն:
Ուրեմն ի՞նչ եզրահանգումներ կարելի է անել այս ամենից: Բաքվի վերնախավում ՇՀԿ-ի հետ համագործակցության առիթով կարծիքներն ակնհայտորեն բաժանվում են: Եվ իրավիճակն ամենեւին էլ կայուն չէ: Commonspace.eu կայքը նշում է, որ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը վերջին շրջանում երկու այց է կատարել Մոսկվա՝ խոսակցությունների առիթ տալով, որ Մոսկվան, հնարավոր է, Ղարաբաղի հարցով նոր նախաձեռնություն է մշակում: Վերջին շրջանում Բաքվի արտաքին քաղաքականությունն անկարգ վիճակում է, եւ սա միայն կխորացնի այդ իրավիճակը: