Մեկ տարի առաջ Կոպենհագենում, երբ Հայաստանի ազգային հավաքականը պետք է անցկացներ «Եվրո 2016»-ի ընտրական փուլի առաջին հանդիպումը, մի խումբ հայերով մարզադաշտի դիմաց ոգեւորված խոսում էինք հավաքականի առաջիկա հաջողությունների մասին: Որոշեցինք մեկ տարի անց գալ Ֆրանսիա՝ հավաքականի վերջին արտագնա խաղին՝ նշելու մեր թիմի՝ պատմական խմբից դուրս գալը: Արդեն երազում էինք «Եվրո 2016»-ի մասին: Ինչո՞ւ ոչ: Առաջին անգամ խմբից դուրս կարող էին գալ միանգամից երեք թիմ: Հավաքականի առաջատար ֆուտբոլիստերը հանդես էին գալիս լավ ակումբներում: Ինչո՞ւ չերազել…
Անցավ մեկ տարի: Մենք հայերով կրկին հանդիպեցինք, այս անգամ Նիսում: Կոպենհագենի հայերից շատերը չէին ժամանել: Որոշները անձնական խնդիրների պատճառով, մի մասի մոտ էլ հավատն ու եռանդ են կորել: Ով էլ եկել էր, եկել էր զուտ զգացողությունների համար, քանի որ երբ հավաքականի կողքին ես լինում դրսի խաղերին, հայերի միասնականությունն ավելի է ոգեւորում, հատկապես դրսում ապրողների համար:
Այժմ էլ Նիսով քայլում ես ու ամենուր լսում հայերեն խոսակցություններ՝ հա՞յ եք, վայ ինչ լավ է, Մոնակո եղե՞լ եք, խաղի տոսմեր ունե՞ք…
Հավաքականը ժամանեց օդանավակայան: Դիմավորող երկրպագուներ չկային: ՖԱՖ-ի հետ ժամանած 50 երկրպագուները մեծ դժվարությամբ կարողացան մտնել մարզադաշտ: Անգամ այսօր՝ խաղից առաջ, տոմսերի խնդիր կա: Երեք քաղաքով զբոսնելիս մեզ մոտենում էին եվրոպայաբնակ հայեր, խնդրում աջակցել իրենց հայկական տրիբունայում տոմսեր գնելու հարցում:
Տոմսերը թանկ չեն 15-65 եվրո: Հայերի տրիբունայում նստելն է դժվար՝ հատկապես դրսի հայերի համար:
Ֆրանսիա – Հայաստան խաղը դիտելու եկել են մոտ 70 հայեր Հայաստանից, Ֆրանսիայի այլ քաղաքներից ու Եվրոպայի երկրներից: Բայց հաշվի առնելով Նիսի աշխարհագրական դիրքը, մրցակցի անունը, երկրպագուների թիվը պետք է ավելի շատ լիներ: Տպավորությունն այնպիսին է, որ 35 000 նստատեղ ունեցող մարզադաշտն այդքան էլ լի չի լինելու հայ երկրպագուներով: Հիմնականում ակտիվ են Նիսի հայերը: Անգամ հայ լրագրողներ չկան խաղին: Չեխիայում, Դանիայում ավելի շատ էինք: Կմտածեք ընկերական խաղ է, բայց ոչ՝ Գերմանիայում էլ էր ընկերական խաղ, բայց այսպես չէր:
Մեկ տարի առաջ Մարսելի քաղաքապետը դիմել էր Ֆրանսիայի Ֆուտբոլի ֆեդերացիային, որպեսզի Ֆրանսիա – Հայաստան հանդիպումն անցկացվեր հայաշատ Մարսելում՝ Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի առթիվ, բայց խնդրանքը մերժվեց եւ Նիսի նորակառույց «Ալիանց Ռիվիերա» մարզադաշտն այսօր կհյուրընկալի խաղը:
Մարզադաշտը 21-րդ դարի կառույց է՝ էլեկտրաէներգիան ստանում են արեւից, ամեն բան նորացված է: Ունի մի մեծ թերություն՝ այն Նիսից դուրս է գտնվում: Առաջին օրը, երբ այցելեցինք մարզադաշտ, կիրակի էր: Վերջին ավտոբուսը մեկնեց ժամը 19.00-ին: Թե ինչպես մենք հասանք քաղաք միայն Աստված գիտի: Միակ հնարավոր տարբերակը «ավտոստոպն» էր: Մի կողմ դնելով վախը՝ դիմեցինք այդ քայլին: Մեքենայում իմացանք, որ Ֆրանսիայում «ավտոստոպն» այդքան էլ ընդունված բան չէ, պարզապես մեր բախտը բերեց:
Նիսում խաղից առաջ ուժեղ ջրհեղեղ էր եղել: Լազուրյան ափի քաղաքներում տասնյակ մարդիկ էին զոհվել, այդ պատճառով այսօր կլինի լռության րոպե:
Խաղից առաջ մամուլի ասուլիսին Ֆրանսիայի հավաքականի գլխավոր մարզիչ Դիդյե Դեշամը նշեց, որ մեր թիմում արժե վախենալ Մխիթարյանից, նշեց նրա հարձակողական ուժի մասին: Նա երեւի չի դիտել հավաքականի վերջին խաղերը:
Այդ պահին ցանկացա ասել, որ Մխիթարյանը օգնում է պաշտպաններին քանդել, այլ ոչ թե կառուցել հարձակումը: Հենց դա է ուզում մեր ավագից ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչը: Այս խաղից առաջ էլ կրկին հնչեցին ֆուտբոլիստների անուններ, որոնք չեն հրավիրվում, ում փոխարեն Փյունիկի ոչ փորձառու ֆուտբոլիստներն են գալիս, բայց պատասխաններն իհարկե նույն էին՝ ուրեմն այդպես է պետք: Այդպես է պետք, գուցե եւ այդ պատճառով է, որ այսօր ունենք այն ինչ ունենք:
Ֆրանսիայի բոլոր շրջանները յուրահատուկ են, բայց ամենից հայտնին երեւի թե հենց Լազուրյան ափն է: Երկրպագուների հետ խոսելիս շատերն ասում են՝ ինչ լավ է այստեղ է խաղը, լավ ման եկանք: Անկեղծ ասած, ես կիսում եմ այդ կարծիքը: Նիսը մի վայր է, ուր պետք է այցելի յուրաքանչյուր ճամփորդել սիրող մարդ: Պետք է տեսնել, թե ինչու են բոլոր հայտնի մարդիկ ձգտում այստեղ տուն ունենալ, ինչու են ռուս երիտասարդ աղջիկներն իրենց ողջ գումարները ծախսում այստեղ հանգստանալու վրա եւ ինչու են այս վայրն անվանում դրախտ:
Իսկ ես դրախտում ծովի ափին նստած մտածում եմ, որ եւս մեկ մրցափուլ անհաջող անցավ: Մի տեսակ առաջիկա մրցափուլի հանդեպ էլ հավատը մեծ չէ, չնայած ասում են՝ լավատես մարդ եմ: Մի տեսակ դատարկություն եմ զգում Լազուրյան ափին նստած: Արդեն 20 տարի է սպասում եմ, թե երբ մեր փողոցում էլ գարուն կգա: Այն դեռ չի գալիս, աշունն է եկել, իսկ ինչ կլինի Ալբանիայի խաղից հետո, մնում է միայն սպասել: Գնամ կոպեկ գցեմ ծովը, գուցե այստեղ կրկին լինեմ մեր թիմի հետ…
Վերա Մարտիրոսյան՝ Նիսից