Այս շաբաթ Ամերիկայի հայկական համագումարը գրավոր փաստաթուղթ է ներկայացրել Եվրոպայում անվտանգության եւ համագործակցության հանձնաժողովին (հայտնի է որպես Հեսինկյան հանձնաժողով) «ԵԱՀԿ-ի թարմացում. Կրոնական ազատություն, համասեմականություն եւ օրենքի գերիշխանություն» թեմայով լսումների ժամանակ քննարկելու համար Ադրբեջանի կողմից ԼՂ հակամարտության գոտում հրադադարի աճող խախտումները, որոնք հանգեցնում են զոհերի եւ կոչ է արել լրացուցիչ գործողություններ իրականացնել դա կանխելու համար:
«Հանձնաժողովը գիտակցում է, որ Համագումարը խորապես անհանգստացած է Ադրբեջանում ավտորիտար ռեժմի առկայությամբ, լրագրողների ձերբակալություններով եւ ժողովրդավարական արժեքները մերժելու փաստով»,-նշել է Ամերիկայի հայկական համագումարի գործադիր տնօրեն Բրայան Արդունին:
Հելսինկյան հանձնաժողովի նախագահ Քրիս Սմիթը, բացելով լսումները, նշել է, որ իրեն մտահոգում է մարդու իրավունքների ճգնաժամերը Եվրոպայում եւ Եվրասիայում: Նա ընդգծել է, որ Ադրբեջանում բռնաճնշումները տարածված բնույթ են կրում, ինչը վերաբերում է հատկապես մամուլի ազատությանը: Սմիթը հիշեցրել է, որ Լրագրողների պաշտպանության կոմիտեն Ադրբեջանը ներկայացնում է որպես Եվրասիայում լրագրողների բանտարկության առումով առաջատար երկիր:
Human Rights Watch իրավապաշտպան կազմակերպության 2016-ի զեկույցում նշվել է, որ «Ադրբեջանի կառավարությունն անխնա հետապնդում է անկախ հասարակական կազմակերպություններին եւ լրատվամիջոցներին, «որի արդյունքում լրագրողներն ու ակտիվիստները դատապարտվում են ազատազրկման, ենթարկվում հետապնդումների, արգելվում է նրանց ճանապարհորդել»:
Համագումարնն, իր հերթին, մատնանշել է Ադրբեջանի կողմից շարունակվող հրադադարի ռեժիմի խախտումները 2014-ին եւ 2015-ին, ինչը հանգեցրել է քաղաքացիական զոհերի աննախադեպ աճի, այդ թվում թիրախ է ընտրվել Տավուշի մարզի մանկապարտեզներից մեկը: Այդ ժամանակահատվածում Ադրբեջանի կողմից հրադադարի ռեժիմը խախտվել է 54 հազար անգամ, եւ արձակվել է մեկ մլն կրակոց:
«Հրադադարի այդ խախտումներն ակնհայտ արհամարհանք են օրենքի գերակայության նկատմամբ եւ ուղղակի սպառնալիք մարդու հիմնարար ազատություններին», - ասել է Արդունին:
Լսումների ժամանակ խոսնակ Սմիթը նշել է, որ հանձնաժողովի անդամները վերջերս երկու անգամ մեկնել են Բաքու, որտեղ հանդիպել են Ադրբեջանի նախագահ Ալիեւի հետ եւ քննարկել մարդու իրավունքների հարցերի շուրջ իրավիճակը: Սմիթը նկատել է, որ Ալիեւի կառավարության եւ այդ երկրի խորհրդարանի արձագանքն իրենց համար «զարմանալի» էր: «Նրանք պնդում են, որ հայերն ինձ իրենց կողմն են քաշել: Հայերը որեւէ ներդրում չեն ունեցել այս հարցում: Ուստի երբ լսում եմ, որ նման հայտարարություններ են հնչում Ադրբեջանի խորհրդարանում, լրատվամիջոցներում, Ադրբեջանի նախագահի խոսնակի կողմից, ես զարմանում եմ, որ նրանք արժանահավատ են համարում դա», ասել է նա:
Արդունին հիշեցրել է, որ ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի Արտաքին հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Էդ Ռոյսը, դեմոկրատ կոնգրեսական Էլիոթ Էնգելը դիմել էին ԱՄՆ կառավարությանը՝ կոչ անելով չխուսափել հայ-ադրբեջանական սահմանին եւ շփման գծում մարտեր հրահրելու համար Ադրբեջանի հասցեին մեղադրանքներից, որոնք հանգեցնում են մարդկանց մահվան: Նրանք նաեւ երեք կետից առաջարկ էին ներկայացրել:
ԱՄՆ օրենսդիրներն առաջարկել են երեք կոնկրետ քայլեր, որոնք կարող են նպաստել տարածաշրջանում բոլոր քաղաքացիների համար համապարփակ եւ տեւական խաղաղության հաստատմանը: Նրանց ներկայացրած նամակում, որի տակ ստորագրել են 80 կոնգրեսականներ, կոչ է արվում համաձայնություն ձեռք բերել բոլոր կողմերից՝ դիպուկահարներ չտեղակայել շփման գծում, ԵԱՀԿ-ի կողմից վերահսկվող զարգացած կրակորսիչ համակարգերի եւ ձայնային սարքավորումներ տեղակայել՝ հարձակումների աղբյուրը ճշտելու համար եւ ԵԱՀԿ դիտորդներ տեղակայել՝ շփման գծում հրադադարի խախտումների դեպքերն ավելի լավ վերահսկելու համար:
«Մենք վճռականորեն կոչ ենք անում Հանձնաժողովին աջակցել այս կարեւոր նախաձեռնությանը՝ արտահերթ լսումների ժամանակ եւ ուսումնասիրել այդ խախտումների բնույթը, ինչպես նաեւ վերանայել այն քայլերը, որոնք անհրաժեշտ են խաղաղ կարգավորման հասնելու համար», - ընդգծել է Արդունին:
