Մոտ կես տարի ֆուտբոլասերները սպասում էին Հայաստանի հավաքականի մասնակցությամբ հերթական ընկերական խաղին, սակայն որքանո՞վ այս հանդիպումը տվեց շատերիս հուզող հարցերի պատասխանը: Հավաքականն այսօր ունի նոր մարզիչ, նոր ֆուտբոլիստներ եւ շատ խնդիրներ:

Հայկական ֆուտբոլի շուրջ վերջին աղմուկը առաջին հերթին կապված է ազգային հավաքականի խաղերի հետ: Հավաքականը վերջին հաղթանակը տոնել է 2014-ի մայիսին ԱՄԷ-ի նկատմամբ: Վերջին անգամ թիմը գոլի հեղինակ է դարձել անցյալ տարվա հունիսին: Բնական է երկրպագուների դժգոհությունը: Դեռ չենք խոսում ազգային առաջնության մակարդակի մասին, որտեղ մնացել է յոթ թիմ, որոնցից մի քանիսը հազիվ են պահպանում իրենց գոյությունը:

Եթե թիմերի հարցում ինչ-որ տեղ մեղքը կարելի է գցել երկրի տնտեսական վիճակի եւ այլ բաների վրա, ապա ազգային հավաքականի հարցում մենք տեսանք, որ հնարավոր է ունենալ արդյունքներ, եթե լինեն որոշակի նախադրյալներ:

Եվրո-2012-ի ընտրական փուլը բավականին հաջող անցկացրած Հայաստանի ազգային հավաքականը ունեցավ հիանալի խաղեր ԱԱ 2014-ի ընտրական փուլում եւս: Այնտեղ ինչ-որ բան չհերիքեց եւ զգացվեց, որ մյուս ընտրափուլին նոր շունչ է պետք:

Հավաքականի գլխավոր մարզիչ Վարդան Մինասյանը չցանկացավ շարունակել աշխատանքը հավաքականի հետ: Նրա փոխարեն արտերկրից պետք է մարզիչ բերեին: Մոտ կես տարի ֆուտբոլասեր հասարակությունը գուշակում էր նոր մարզչի անունը, երազներում տեսնելով անգամ Մարչելո Լիպիին, ով այդ պահին աշխատանք չուներ: Եկավ շվեյցարացի Բերնար Շալանդը, ում մասին, վստահ եմ, մինչեւ այդ ոչ ոք չէր լսել: Նրան չհաջողվեց թիմի հետ հասնել արդյունքների, եւ նա հեռացվեց: Շալանդին փոխարինեց Փյունիկի գլխավոր մարզիչ Սարգիս Հովսեփյանը, ինչը, բնական է, ցանկալի լուր չէր երկրպագուների համար: Բայց քանի որ Հովսեփյանը ժամանակավոր պաշտոնակատար էր, իսկ մրցափուլը՝ տանուլ տված, միակ ճանապարհը սպասելն էր:

Աշնանը պարզ դարձավ, որ ազգային հավաքականը գլխավորելու է «Արարատ» ակումբի գլխավոր մարզիչ Վարուժան Սուքիասյանը, որն արդեն մեկ անգամ 2000-ին ստանձնել էր թիմի առաջնորդումը: Այն ժամանակ ազգային հավաքականը խմբում գրավեց վերջին տեղը՝ այդպես էլ չտոնելով ոչ մի հաղթանակ պաշտոնական խաղերում: Տարիների անց նա ղեկավարեց երիտասարդական հավաքականը: Կրկին անարդյունք:

Այժմ Վարուժան Սուքիասյանին կրկին նշանակել են ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչ: Զավեշտալին այն է, որ տարիներ առաջ Վարուժան Սուքիասյանը մեղադրել էր Ռոման Բերեզովսկուն ուկրաինացիներին խաղը վաճառելու մեջ: Սուքիասյանի առաջին խաղը համընկավ հենց Բերեզովսկու հրաժեշտի խաղի հետ: Բերեզովսկուն մեղադրելուց հետո, տարիներ անց արդեն Սուքիասյան ազգանունն էր պտտվում վաճառված խաղերի հետ կապված, երբ Հայաստանը պարտվեց հույներին:

Անհասկանալի թվաց, թե ինչու Ռոման Բերեզովսկու խաղը կազմակերպվեց հենց մարտի 25-ին, երբ նա իր հեռանալու մասին հայտնել էր դեռեւս նախորդ տարվա հունիսին: Դրանից հետո մենք ունեցել էինք երկու տնային հանդիպում: Բելառուսների հետ խաղից առաջ արդեն տիրում էր ոչ առողջ մթնոլորտ: Ազգային հավաքականից հեռացվել էին նրա առաջատար ֆուտբոլիստները: Վարուժան Սուքիասյանի մեղադրանքներին, թե Բերեզովսկին վաճառել էր խաղը, ժամանակին անդրադարձել էր անգամ ՀՖՖ նախագահը: Եվ այս պարագայում պետք է  հեռանար հայկական ֆուտբոլի պատմության երեւի թե լավագույն դարպասապահը:

Բազմաթիվ բողոքներից հետո ընկերական խաղին մարզադաշտի տոմսերի գները իջեցվել էին՝ 2000 – 5000 դրամ, բայց մարզադաշտը կիսով չափ դատարկ էր: Խաղից մոտ տասն օր առաջ ես գնացի մարզադաշտի տոմսարկղ եւ փորձեցի տոմս գնել: Երբ ցանկացա երեք տոմս, վաճառողուհին ասաց՝ խնդիր չկա, երբ ցանկացա տասը տոմս, այստեղ արդեն խնդիր առաջացավ, իսկ հարավային տրիբունայում ընդհանրապես տոմս չէին վաճառում: Շատ տոսմեր էլ չէր լինում գնել: Մի օր ծրագիրն էր խախտված, մյուս օրն էլ պարզվեց, որ մարզադաշտի տոմսերի մեծ մասն ամրագրված են ինչ-որ ֆիրմաներից կողմից: Հետո պարզ դարձավ, որ ՖԱՖ ֆուտբոլային շարժման անդամներին տոմս վաճառելու խնդիրներ կան: Այդ պատճառով տոմսեր գնելն այդքան բարդ էր: Խաղի օրը պարզ դարձավ, որ այդ ֆիրմաները որոնք ամրագրել էին տոմսերը երեւի թե մտափոխվել եին: Հյուսիսային եւ հարավային տրիբունաները, ինչպես միշտ գրեթե դատարկ էին: Արեւմտյանում հիմնականում նստած էին հրավիրատոմսերով մարդիկ, իսկ դե արեւելյանն էլ միշտ մնում է նվիրյալ երկպագուների սիրելի վայրը: Թե որքանով էին էժանացել տոմսերը, բավական մեծ հարց է: Սա ոչ պաշտոնական խաղ էր, այն էլ առկա բազմաթիվ խնդիրներով:

Միակ պարտադրող բանը, իհարկե Բերեզովսկու հրաժեշտի խաղն էր: Սակայն որքան հասցրի լսել մոլի ֆուտբոլասերներին, որոնք տարիներ շարունակ մեկ խաղ բաց չեն թողել հավաքականի մասնակցությամբ, շատերն ասում էին՝ այսպիսի խաղով, այպիսի մթնոլորտում ո՞ւմ գնանք երկրպագենք: Իրականում, այս ամբողջ պատմության մեջ միակը, ում չի կարելի մեղադրել ոչ մի բանում, երկրպագուն է: Նա միակն է, ով ոչ ոքի ոչինչ պարտական չէ: Երկրպագուն իր գրպանից գումար է դնում: 90 րոպե գոռում, սատարում է եւ ցանկանում է տեսնել տարրական հարգանք իր հանդեպ, այլ ոչ թե ամեն անգամ լսել, որ երկրպագուի գործը միայն երկրպագել է: Մինչդեռ քաղաքակիրթ երկրներում ոչ մեկ անգամ ենք տեսել, թե ինչպես են երկրպագուների շնորհիվ փոխում թիմի մարզչին, նախագահին, ինչպես նաեւ տոմսերի գները: Դրա համար մեղադրել մարդկանց, որ չեն գնում մարզադաշտ, ամենից հեշտ գործն է: Թե որքան է իրեն սիրում ու գնահատում հայ ազգը, Բերեզովսկին վաղուց արդեն գիտի:

Բելառուսի հետ խաղը առաջին էր ազգային հավաքականի համար ալբանացիներին տանը պարտվելուց հետո: Արդեն պարզ է, որ ազգային հավաքակոնւմ այլեւս երբեք հանդես չեն գա նրա փոխ-ավագ Ռոբերտ Արզումանյանը, Հայաստանի անկախացումից ի վեր հայկական ֆուտբոլի լավագույն հարձակվողներից մեկը՝ Յուրա Մովսիսյանը, դարպասապահ Գեւորգ Կասպարովը: Չէր հրավիրվել նաեւ Գեւորգ Ղազարյանը, ով սակայն իր թիմում խաղային պրակտիկայի խնդիր չունի: Կես տարի ազգային հավաքականին դավաճանելու մեջ մեղադրվելուց հետո, այդպես էլ փաստեր չստանալով՝ այս ֆուտբոլիստները պարզապես հեռացվեցին հավաքականից: Փաստեր չկային: Այս պահին եղած փաստերից է, որ նրանք պարտված խաղից հետո ծիծաղել են ավտոբուսում, կամ էլ չեն ցանկացել խաղալ Ֆրանսիայի հետ խաղում:

Բելառուսի հետ խաղը ցույց տվեց, որ պաշտպանութունում ունենք մեծ բացեր, այդ բացերը կային նաեւ Արզումանյանի ժամանակ: Բայց նրա փորձը շատ անգամ օգնում էր թիմին: Այժմ բելառուսների մեղծ ասած ոչ այդքան ուժեղ թիմի հետ մեր հավաքականը քանի անգամ սխալվեց հետեւի գծում: Հավաքականն այդպես էլ չկարողացավ դառնալ գոլի հեղինակ: Չհաշված մի քանի գոլային պահերը, առաջին գծում անելիքներ շատ չեղան: Կաղում էր փոխանցումերի ճշտությունը: Խաղից անհասկանալի էր՝ թիմը խաղում է կարճ փոխանցումների մարտավարությամբ, թե ավելի հեռահար: Չկար խաղային ձեռագիր: Միակ ուրախալի փաստը հենակետային գոտում գործող Մանոյան – Մալաքյան զույգի գրագետ խաղն էր:

Խաղից մի քանի շաբաթ առաջ ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչ Վարուժան Սուքիասյանի հարցազրույցում ասել էր, որ ոչ ոքի թույլ չի տա խառնվել իր գործերին, հակառակ դեպքում ինքը հրաժարական կտա: Խաղից առաջ ֆուտբոլի ֆեդերացիայի նախագահը ասում է, որ խառնվելու է կազմը ընտրելու հարցերին, եւ որ ինքն է հրահանգ տվել հավաքական չհրավիրվել երեք ֆուտբոլիստներին: Հետխաղյա մամուլի ասուլիսին Վարուժան Սուքիասյանն ասում է, որ կազմը ինքը չի որոշում, այլ հրավիրում է այն ֆուտբոլիստներին, ովքեր պատրաստ են: Այստեղից հարց է առաջանում, ինչի՞ համար է ազգային հավաքականին պետք մարզիչը: Եվ գուցե հենց սա է պատճառը, որ դրսից բարձրակարգ մարզիչ չի հրավիրվում: Բերնար Շալանդը այն բարձրակարգ մարզիչը չէր, ով կարող էր նոր թիմ ստեղծել: Իսկ տեղացի մարզիչները իրենց գլխից բարձ չեն ցատկի: Վարդան Մինասյանը վերադառնալ չի ցանկանում: Իսկ Աբրահամ Խաշմանյանին, չնայած իր ցույց տված բոլոր արդյունքներին, հավաքականի ղեկը չեն վստահում:

Այս ամենից հետո  ֆուտբոլասերների դժգոհությունը չհասկանալը եւ նրանց մեղադրելը պարզապես զարմանալի է: Մարզիչներն ու ղեկավարները կգան ու կգնան, իսկ ազգային հավաքականը հավերժ կմնա արժեք: 25 տարվա հիասթափություններից ու ձախողումներից հետո մի լույս էր ծագել: Հայկական ֆուտբոլով ապրող ամեն հայի համար ազգային հավաքականի հաջողությունները ամենից մեծ երջանկությունն են: Իսկ այսպիսի պայմաններում ու զարգացումներով դժվար է պատկերացնել լուսավոր ապագա:

Վերա Մարտիրոսյան