ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի պատասխանները Գերմանիայի ԱԳ նախարար եւ ԵԱՀԿ գործող նախագահ Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերի հետ համատեղ ասուլիսին հնչած հարցերին։
Գերմանիայի երկրորդ հեռուստատեսություն. Հարցս ուղղում եմ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարին: Դուք քիչ առաջ գոհունակություն հայտնեցիք Գերմանիայի Բունդեսթագի՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ ընդունած բանաձեւի առնչությամբ: Պարոն նախարար, կարո՞ղ եք ասել, թե ինչ է դա նշանակում Հայաստանի քաղաքականության համար:
Էդվարդ Նալբանդյան. Մեր քաղաքականությունն ուղղված է նոր ցեղասպանությունների, մարդկության դեմ նոր հանցագործությունների կանխարգելմանը: Եվ Բունդեսթագի ընդունած այս որոշումը կարեւոր է ոչ միայն ճանաչման եւ դատապարտման իմաստով, այլ նաեւ մեծ նպաստ է կանխարգելմանն ուղղված միջազգային հանրության ջանքերին: Շատ կարեւոր էր այն իմաստուն ձեւակերպումը, որ արվեց՝ ի շարունակություն նախագահ Գաուկի՝ անցյալ տարի արված հայտարարարության, որով Գերմանիան նաեւ ճանաչում է պատասխանատվության իր մասը: Դա շատ կարեւոր քայլ է միջազգային հանրության ջանքերում՝ ուղղված մարդկության դեմ նոր հանցագործությունների, նոր ցեղասպանությունների կանխարգելմանը:
Արմենիա հեռուստաընկերություն. Հարցս ուղղում եմ պարոն Նալբանդյանին: Ադրբեջանի նախագահն իր վերջին ելույթում հայտարարեց, որ պատրաստ է քննարկել Արցախի ինքնավարության հարցը. իբրեւ թե Ղարաբաղին կարող է տրվել միայն ինքնավար կարգավիճակ Ադրբեջանի կազմում` բերելով Նախիջեւանի օրինակը։ Ալիեւը ասել է, թե հանդիպմանը հենց դրա մասին է խոսվել: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք դա:
Էդվարդ Նալբանդյան. Ասեմ, որ ադրբեջանական կողմի հետ ամեն հանդիպումից հետո եռանախագահները հարց են տալիս, թե արդյոք այս անգամ հնարավոր կլինի հարգել հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները: Ես միշտ իրենց պատասխանում եմ՝ սպասեք, ադրբեջանական պատվիրակությունը կվերադառնա Բաքու, եւ կտեսնենք, թե ինչ շինծու վարկածներ կներկայացնի, եւ դրանից հետո եզրակացություններ կանենք, թե ինչքանով հնարավոր կլինի հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված համաձայնությունները եւ պայմանավորվածությունները իրականացնել: Ցավոք, այսօր Ադրբեջանը, ըստ էության, անում է այն, ինչը եռանախագահող երկրներից մեկը դիպուկ բնորոշեց՝ փորձել իր կողմը պարանը քաշել կամ ինչ-որ կերպ հանրային կարծիքի մոտ տպավորություն ստեղծել, թե հենց իրենց ի նպաստ պայմանավորվածություններ են ձեռք բերվել: Այս կարգի մոտեցումը բանակցային գործընթացի համար չի կարող նպաստավոր լինել:
Ժամանակին Նախիջեւանը հայաշատ էր, իսկ այսօր ամբողջովին հայաթափված, ինչպես նաեւ դարերի պատմություն ունեցող հայկական մշակութային ժառանգությունը ոչնչացված է։ Եվ այսօր դա օրինա՞կ է բերվում Ադրբեջանի ղեկավարի կողմից՝ որպես հեռանկար Լեռնային Ղարաբաղի համար:
Սա այն վառ ապացույցներից է, թե ինչու սա չէր կարող լինել բանակցությունների առարկա եւ չի էլ լինի: Բանակցությունների ընթացքում մենք երբեւէ չենք քննարկել եւ չենք էլ քննարկի Լեռնային Ղարաբաղին ինքնավարության տրամադրումը Ադրբեջանի կազմում, ինչպես որ ներկայացնում է ադրբեջանական կողմը: Եռանախագահող երկրներն ամենաբարձր՝ նախագահների մակարդակով, բազմիցս նշել են, որ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակը պետք է որոշի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը՝ ազատ կամարտահայտության միջոցով, որը պետք է ունենա միջազգային պարտադիր իրավական ուժ: Սա է ասում Հայաստանը, սա են ասում եռանախագահող երկրները` ամենաբարձր մակարդակով: Հիմա ու՞մ հավատանք. Ադրբեջանի՞ն, թե՞ միջազգային հանրությանը:
Դա ինչ-որ շինծու վարկած է, որը ներկայացվում է Ադրբեջանի ղեկավարության կողմից: Այս կարգի վարկածներին վերջին շրջանում հնչեցին նաեւ համապատասխան գնահատականներ եռանախագահող երկրների ներկայացուցիչների կողմից: Այնպես որ դրան որեւէ բան ավելացնելու կարիք չկա:
Մեդիամաքս. Երկու հարց ունեմ: Առաջին հարցս Ձեզ, պարոն Նալբանդյան: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի եռանախագահող դեսպանների վերջին հայտարարության մեջ կոչ էր արվում, բավականին աբսուրդ կոչ. բացի Ադրբեջանից, նաեւ կոչ էր արվում Հայաստանին վերացնել դեսպան Կասպշիկի թիմի ընդլայնման եւ հետաքննության մեխանիզմի ստեղծման համար առկա խոչընդոտները։ Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք: Եվ արդյո՞ք նման կոչերը օգտակար են պայմանավորվածությունների կատարման համար։
Էդվարդ Նալբանդյան. Ձեր հարցը, կարծում եմ, նաեւ պատասխան էլ է պարունակում: Ավելացնեմ, որ ակնհայտ է, թե ում է ուղված եռանախագահների խոսքը։ Հայաստանը բազմիցս մեխանիզմի ստեղծմանը եւ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի թիմի, մշտադիտարկման առաքելության ընդլայնմանը կողմ է արտահայտվել: Եվ դա ոչ միայն վերջին շրջանում, այլ արվել է, հիշեցնեմ դեռ 2011թ., 2012թ.՝ մարտ, հունվար ամիսներին՝ գագաթաժողովների ժամանակ եւ դրանցից հետո. գագաթաժողովների, որոնք կազմակերպվել էին Ռուսաստանի նախագահի կողմից, եւ որին մասնակցում էին Հայստանի եւ Ադրբեջանի նախագահները:
Այդ մասին, հիշեցնեմ, նաեւ ընդգծեցին եռանախագահող երկրներն անցյալ տարի սեպտեմբերին, երբ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախարարները հանդիպում ունեցան ՄԱԿ-ում՝ Նյու-Յորքում` Գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում եռանախագահների հետ: Եռանախագահող դեսպաններն իրենց հատուկ հայտարարության մեջ ընդգծեցին, որ Հայաստանը համաձայնել է այդ առաջարկին, եւ կոչ արեցին Ադրբեջանին անել նույնը:
Նշեմ, որ այս վերջին պայմանավորվածությունները, որոնք ձեռք էին բերվել Վիեննայի եւ Սանկտ-Պետերբուրգի հանդիպումների ժամանակ, ցավոք, Ադրբեջանն անմիջապես այդ գագաթաժողովներից հետո ձեւացրեց, թե այդպիսի պայմանավորվածություններ ձեռք չեն բերվել, եւ թե եռանախագահներն իրենց անձնական կարծիքն են արտահայտել:
Դրանով Ադրբեջանը, կարծես թե, փորձում է պնդել, որ Միացյալ Նահանգների, Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի նախարարները կեղծարարությամբ էին զբաղվում, երբ իրենց համատեղ հայտարարության մեջ նշեցին, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահները հանձնառություն են ստանձնել եւ պայմանավորվել են Կասպշիկի թիմի ընդլայնման եւ մեխանիզմի ստեղծման վերաբերյալ: Իհարկե, հասկանալի է, որ այն, ինչ ասում են եռանախագահող երկրները, այն է, ինչի շուրջ պայմանավորվել են Վիեննայում։ Բայց, ցավոք, Ադրբեջանը փորձում է հետքայլ անել։ Երբ այդ թիմի ընդլայնման վերաբերյալ հարցը դրվեց Վիեննայում՝ ԵԱՀԿ-ի համապատասխան հանձնաժողովում հունիսի 3-ին, Ադրբեջանը միակ երկիրն էր, որ դեմ դուրս եկավ դրան։
Դա կրկնվեց հունիսի 7-ին, այնուհետեւ հունիսի 22-ին. այսինքն` ադրբեջանցիները երեք անգամ մերժեցին: Ադրբեջանի բարձրագույն ղեկավարության կողմից հնչում է, թե իբրեւ իրենք չգիտեն, թե ինչի մասին է խոսքը գնում, ինչ է հետաքննության մեխանիզմը: Ձեզ հիշեցնեմ, որ եռանախագահող երկրներն իրենց հրապարակավ հայտարարության մեջ դեռ հունիսի 4-ին նշեցին, որ մայիսի վերջին եւ հունիսի սկզբին կողմերի արտաքին գործերի նախարարներին են հանձնել մեխանիզմի վերաբերյալ մանրամասն առաջարկները: Դա առաջին անգամը չէր, որ եռանախագահները ներկայացնում էին մեխանիզմի ստեղծման վերաբերյալ առաջարկներ։ Սակայն Ադրբեջանի ղեկավարությունը ձեւացնում է, որ ոչ մի բան ոչ տեսել է, ոչ լսել: Սա Ձեր ասած աբսուրսդի եւս մեկ դրսեւորում է:
Մենք շարունակելու ենք եռանախագահող երկրների հետ եւ նաեւ ԵԱՀԿ գործող նախագահության հետ միասին աշխատանքներն այս ուղղությամբ։ Դեռ հունվար ամսին ԵԱՀԿ գործող նախագահությունը հայտարարեց, որ աջակցում է համանախագահող երկրների առաջարկները՝ թե անձնական ներկայացուցչի թիմի ընդլայնման, թե մեխանիզմի ստեղծման վերաբերյալ:
Հ2 հեռուստաընկերություն. Ինչպե՞ս եք գնահատում Միացյալ Թագավորությունում անցկացված հանրաքվեի արդյունքները։
Էդվարդ Նալբանդյան. Բրեքսիտի վերաբերյալ կարող եմ ասել, որ դա Բրիտանիայի ժողովրդի ընտրությունն է, եւ մենք հարգանքով ենք վերաբերվում այդ ընտրությանը: Ամեն երկիր ինքն է որոշում, թե որ ինտեգրացիոն գործընթացներում ինչ մակարդակով է ցանկանում մասնակցել: Ինչ վերաբերում է Հայստանին, ապա մենք շարունակելու ենք ջանքերը՝ առավել զարգացնելու եւ խորացնելու մեր փոխգործակցությունը Մեծ Բրիտանիայի, նաեւ Եվրամիության եւ Եվրամիության անդամ երկրների հետ:
Հյուսիս-գերմանական հեռուստատեսություն. Հարց երկու նախարարներին: Բանակցությունները սկսելուց հետո, Ձեր կարծիքով, ինչպե՞ս կարող են դրանք ընթանալ:
Էդվարդ Նալբանդյան. Իհարկե, եթե լիակատար հարգվեն 1994-1995թթ. զինադադարի եռակողմ անժամկետ համաձայնագրերը եւ համապատասխան պայմաններ ստեղծվեն՝ իրականացվեն այն պայմանավորվածությունները, որոնք ձեռք են բերվել Վիեննայում եւ Սանկտ-Պետերբուրգում, ապա հնարավոր կլինի շարունակել բանակցությունները։ Իսկ բանակցությունների գլխավոր նպատակը՝ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի բացառապես խաղաղ կարգավորումն է, որի հիմքում պետք է ընկած լինի Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման ճանաչումը եւ դրա իրացումը:
Sputnik. Հարց երկու նախարարներին. ինչպե՞ս եք գնահատում անցյալ տարի Թուրքիայում խոցված Ռուսաստանի ինքնաթիռի վերաբերյալ Էրդողանի նամակը Պուտինին։ Արդյո՞ք սա Թուրքիայի քաղաքականության փոփոխություն է:
Էդվարդ Նալբանդյան. Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի եւ Ռուսաստանի միջեւ հարաբերություններին, դա ռուսական եւ թուրքական կողմերի քննարկվելիք եւ լուծվելիք խնդիրներ են:
Բայց հավելեմ, որ վերջին տարիներին Թուրքիան, դեռ չլուծած իր անցյալի շատ բարդ խնդիրները, շարունակաբար նորանոր խնդիրներ է հարուցում եւ, հայտնվելով բավական բարդ իրավիճակներում, երբեմն փորձում է դրանց տակից դուրս գալ: Այն խնդիրները, որոնք ստեղծվեցին բոլոր հարեւան երկրների հետ՝ Թուրքիայի ղեկավարության օրհնությամբ եւ հովանավորությամբ, բերել են մի իրավիճակի, որ նախորդ վարչապետի կողմից թողնված խնդրահարույց ժառանգությունը բավական խճճված է, եւ այդ կծիկը քանդելու համար երկարատեւ ջանքեր կպահանջվեն:
