NEWS.am-ը ներկայացնում է հարցազրույց ամերիկահայ գրող Արմեն Մելիքյանի հետ: Նրա «Ճանապարհորդություն կուսական երկրներ» վեպն արժանացել է մի շարք, այդ թվում` «Written Art Award», «Reviewers' Choice Award» մրցանակների:
Պատմեք մի փոքր Ձեր մասին. Որտե՞ղ եք ծնվել, որտե՞ղ եք սովորել:
Ես ծնվել եմ Բեյրութում 1963թ-ին: ԱՄՆ-ում ապրում եմ 30 տարի: Միջազգային հարաբերություններ եմ ուսանել Վաշինգտոնի Ամերիկյան համալսարանում: Սովորելու ընթացքում ես որոշ ժամանակ աշխատում էի Կոնգրեսի գրադարանում հայկական գրքերի հավաքածուի վերկազմակերպման նախագծի վրա: Համալսարանն ավարտելուց հետո ես հիմնեցի «Հայաստանի ամերիկյան բարեկամներ» կազմակերպությունը, որում ընդգրկված էին ամերիկացի մոտ հիսուն հանրահայտ անձինք, այդ թվում` կոնգրեսականներ եւ 17 նահանգապետեր: Հայաստանի անկախությունից հետո ես ցրեցի կազմակերպությունը:
Ե՞րբ առաջին անգամ սկսեցիք գրել: Իմ հարցը կարող է պարզունակ թվալ, սակայն ինչո՞ւ սկսեցիք գրել: Գրականությունը Ձեր առաքելությո՞ւնն է, թե՞ պարզապես զբաղմունք է:
Ես սկսեցի գրել 10 տարի առաջ, իրական կյանքում իմ գրքի հերոսուհու հետ ծանոթանալուց հետո: Գրականությունը դարձել է իմ կյանքը, հաճախ ես մի քանի ամիս շարունակ չեմ գրում: Չնայած դրան, իմ գրքերն իրենք իրենց են գրվում, անգամ եթե ես դրանք չեն վերարտադրում թղթի վրա: Սակայն երկար ընդմիջումը կարող է հանգեցնել նրան, որ որոշ կարեւոր նյութեր կարող են կորսվել ընդմիշտ:
Դուք նաեւ մաթեմատիկա եք ուսումնասիրել Հարվարդում եւ ընդունվել եք Օքսֆորդի համալսարանի մաթեմատիկայի ինստիտուտի ասպիրանտուրա, զբաղվել եք վերլուծական երկրաչափությամբ, մաթեմատիկական ֆիզիկայով, հետո հրաժարվել եք այդ մասնագիտություններից: Ինչո՞ւ:
Այդ ամենն իմ աճի մասն էր: Ես ինձ լավագույնս գտա գրականության մեջ, քանի որ ես աշխարհին ասելիք ունեմ:
Միջազգային հարաբերությունների մագիստրոսի աստիճանը, անկասկած, իր արտացոլումն է գտել Ձեր «Ճանապարհորդություն կուսական հողեր» գրքում, իսկ մաթեմատիկական ֆիզիկա՞ն: Մաթեմատիկան ազդեցությո՞ւն ունի գրականության վրա, որտեղ հաճախ 1 +1 –ը կարող է հավասար լինել 25-ի:
1 +1-ը միշտ էլ երկուսի է հավասար, որոշակի պայմաններում, ինչպես նաեւ ճիշտ ձեւի դեպքում: Նրանք, ովքեր քամահրանքով են վերաբերվում վերլուծական մտածողությանը, խառնում են իրականության տարբեր ձեւերը եւ այդ կերպ ընթերցողին թելադրում իրենց խճճված գաղափարախոսություւնն ու հակագիտական քարոզչությունը:
Քննադատները պնդում են, որ «Ճանապարհորդություն կուսական հողեր» գիրքը գրված է նոր ոճով: Դուք դա գիտակցաբա՞ր եք արել, թե՞ գրում եք այնպես, ինչպես ցանկանում եք:
Գրականություն ընդհանուր առմամբ, նրա ստեղծումն ու աճը, ինչպես նաեւ ճյուղավորումը, ներառյալ` ոճը, կայսրության երկրորդական արդյունքն են: Ինչն ավելի վատ է, մեծ հաշվով գրականությունը գնահատվում է չափանիշներով, որոնք ստեղծվում եւ պահպանվում են կայսրությունների գաղափարախոսների կողմից: Վերցնենք, օրինակ, վեպը: Այն ենթադրում է բավականաչափ ազատ ժամանակի եւ շուկայի առկայություն, որը հնարավոր է դառնում հիմնականում զարգացած հասարակություններում նյութական միջոցների հաշվին, որոնք պատմականորեն այլ ժողովուրդներ են օգտագործել եւ այսպիսով, ստեղծել են «պահպանվող գոտի» իրենց սեփական մշակույթի շուկաների նկատմամբ, որոնց հիման վրա այդ մշակույթը կառուցված է:
Շահագործովող ժողովուրդները պարզապես նմանաել են իրենց շահագործողների գրականությունը, այդ թվում` ոճն ու ժանրը: Այսպիսով, գրականությունը, անգամ իր ձեւով, քաղաքական հայտարարություն է: Ես զավակն եմ սփյուռքի, որն ստեղծվել է որպես կայսրության հավակնությունների հետեւանք: Իմ գրականությունը իսկապես արտացոլում է իմ իրականություննը: Առանց այդ տեսակետի հնարավոր չէ հասկանալ իմ գրքերը: Ես պարզապես հրաժարվել եմ կայսրությունների գրականության ոճից: Ես ավելի շուտ իմ ստեղծագործությունները կորակեի հակագրականություն կամ շների գրականություն (որպես հարգանքի արտահայտություն իմ գրքի հակահերոսի նկատմամբ, որի անվանումը Dog» է):
Ձեր գրքում պատմվում է հայերին քաջ հայտնի իրադարձությունների մասին: Ձեզ առաջարկել են գիրքը հայերեն թարգմանել:
Ոչ, դեռեւս նման առաջարկություններ չեն եղել:
Ինչպիսի՞ն են ապագայի Ձեր ծրագրերը: Նախատեսո՞ւմ եք այցելել «դրախտ» (Մելիքյանի գրքում այդպես է անվանվում Հայաստանը):
Ոչ այս անգամ: Շնորհակալություն հրավերի համար:
