Գնդեվանք. մոռացված գանձ (ֆոտո)

Գնդեվանք համալիրը թեեւ հեռու չէ Հայաստան-Իրան միջպետական ճանապարհից, առանձնահատուկ ճանաչում չի վայելում զբոսաշրջիկների շրջանում (ֆոտոռեպորտաժ):

Հայաստանի հնագույն վանքերից մեկը համարվող Գնդեվանքը գտնվում է բլրի գագաթին: Վանքը X դարում հիմնել է իշխանուհի Սոֆիա Օրբելյանը: Եկեղեցում հոգեւորական է նշանակվում Տեր Սարգիսը, իսկ շինարարությունը ղեկավարում է Եղիշե նկարիչը: Վանքը կոչվում է ամբողջ շրջանում մեծ հարգանք վայելող ուխտավորի՝ Սուփան Գնդունու անունով:

Երեւանից մեկնելիս Գնդեվանքը գտնվում է զբոսաշրջիկների եւ ճանապարհորդների հիմնական ուխտավայր հանդիսացող Նորավանքից մի քանի տասնյակ կիլոմետր առաջ: Նորավանքն ու նրա շրջակայքն իսկապես գեղեցիկ են ու լայնորեն գովազդված: Փոխարենը գեղատեսիլ տարածքում չզիջող Գնդեվանքի մասին ավելի քիչ է հայտնի:

Հավանաբար, հիմնական պատճառներից մեկը ճանապարհի բացակայությունն է: Միակը դեպի Ջերմուկ տանող հին, բայց շատ գեղեցիկ ճանապարհն է: «Որսն արգելվում է» գրությունն անցորդին հիշեցնում է, որ նա հատում է Խոսրովի անտառ-արգելոցի սահմանը:

Ճանապարհը կառուցվել է անցյալ տարի կեսերին եւ, դատելով դրա վիճակից, դրանից հետո երբեւէ չի վերանորոգվել: Սովորական մեքենայով այդ ճանապարհով անցնել խորհուրդ չի տրվում:

Հաղթահարելով բոլոր խոչընդոտները՝ ճանապարհորդը կպարգեւատրվի լեռան եւ ձորի, հին վանքի հիասքանչ տեսարանով, խաղաղության եւ հանդարտ երջանկության զգացողությամբ:

Եկեղեցու հոգեւոր հովիվ Տեր Գրիգորի հետ զրույցից պարզ է դառնում, որ Գնդեվանքում ուխտավորներ շատ են լինում, նաեւ զբոսաշրջիկներ են գալիս: «Եվ գիտի, նա կգա»,- ժպտալով ասում է Տեր Գրիգորը:

Իրականում միայն ճանապարհը չէ, որ նորոգման կարիք ունի: Վանքը նույնպես վերանորոգման աշխատանքների կարիք ունի:

Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին այստեղ կառուցվել է 931-936 թվականներին: Եկեղեցին ներսում զարդարված է եղել որմնանկարներով, որոնցից խորանի պատին պահպանվել է Քրիստոսի պատկերի մի մասը միայն: Սոֆիա իշխանուհին հանդիսավորությամբ տոնել է շինարարության ավարտը եւ եկեղեցու արեւմտյան պատին գրություն թողել. «Վայոց Ձորն առան քարի մատանի էր, ես պատրաստեցի այն եւ որպես քանկարժեք քար դրեցի մատանու վրա»: 1604 թվականին պարսից շահ Աբբասը կործանել է Գնդեվանքը: 1691 թվականին էլ Պետրոս վարդապետը վերականգնել է եկեղեցին, վանքը պատով ու աշտարակներով շրջապատել: