Սումգայիթյան ջարդերը պատահական չէին. դրանք տարիներ շարունակ կատաղի հակահայկական քարոզչության հետեւանքն էին: Այս մասին ԱՄՆ Կոնգրեսում ելույթ ունենալիս ասել է Հանրապետական կուսակցության կոնգրեսական Ադամ Շիֆը:
Նա կոչ է արել հարգել Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչության ջարդերի 28-ամյակը: Կոնգրեսականը հիշեցրել է, որ 1988թ. այդ եւ դրան հաջորդող 3 օրվա ընթացքում ադրբեջանցիները սպանում եւ խոշտանգում էին հայերին. հարյուրավոր հայեր սպանվեցին եւ վիրավորվեցին, կանայք եւ աղջիկներ բռնաբարվեցին, ջարդերի զոհերին խոշտանգում եւ ողջ-ողջ այրում էին: Նրանք, ովքեր ողջ մնացին, լքեցին իրենց տներն ու աշխատանքը: «Ադրբեջանի իշխանությունները շատ քիչ ջանքեր գործադրեցին մեղավորներին պատժելու համար՝ փորձելով առ այսօր կոծկել Սումգայիթյան կոտորածի դաժանությունները: Սակայն դրանով բռնությունները չավարտվեցին: Սումգայիթի ջարդերին հաջորդեցին 1990թ. Բաքվում հայերի կոտորածները:
Սումգայիթի ջարդերն ու դրան հաջորդած հայերի հալածանքները հանգեցրին Ադրբեջանի երբեմնի ծաղկող հայության՝ մոտ 450 հազար հայ բնակչության ոչնչացմանը եւ Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության դեմ սկսված պատերազմի սրմանը»,- ընդգծել է Ադամ Շիֆը: Կոնգրեսականը նշել է, որ այդ պատերազմը հանգեցրել է երկու կողմերի համար կորուստների եւ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Ադրբեջանում մոտ 1 մլն փախստականների առաջացման պատճառ դարձել:
«Ժամանակը չի բուժել Սումգայիթի, Կիրովաբադի եւ Բաքվի ջարդերի վերքերը: Ընդհակառակը, հայերի նկատմամբ ատելությունը ողջունելի է Ադրբեջանում, որի վառ օրինակը Ռամիլ Սաֆարովն է՝ ադրբեջանական բանակի կապիտանը, որը գազանաբար սպանել էր հայոց բանակի լեյտենանտ Գուրգեն Մարգարյանին: 2012թ. Սաֆարովին արտահանձնեցին Ադրբեջան, իբր թե պատիժն այնտեղ կրելու համար: Սակայն դրա փոխարեն նրան շնորհվեց ներում, զինվորական կոչում, եւ նա Բաքվի փողոցներով հպարտ քայլում է որպես հերոս»,- հիշեցրել է Ադամ Շիֆը:
Կոնգրեասականի խոսքով՝ Սումգայիթում հայերի նկատմամբ հարձակումները Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ առաջ բերեցին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը: «Եվ այսօր Ադրբեջանի վտանգավոր վարքը սպառնում է տարածաշրջանի խաղաղությանն ու կայունությանը: Շփման գծում րետանային եւ դիպուկահարային կրակը Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության բնակչության առօրյա կյանքի մի մասն է: Ես ԵԱՀկ ՄԽ-ին կոչ եմ արել նպաստել իրավիճակի լարվածության թուլացմանը եւ ճնշում գործադրել Ադրբեջանի վրա, որպեսզի վերջինս համաձայնի սահմանին մշտադիտարկման տեխնոլոգիաներ տեղադրել»,- ընդգծել է կոնգրեսականը:
Նա նշել է, որ Սումգայիթյան ջարդերի տարելիցը հիշեցնում է ագրեսիայի եւ ատելության անարգել տարածման հետեւանքների մասին:
«Այս տարվա ապրիլին լրանում է Հայոց ցեղասպանության 101-րդ ամյակը: Մենք չպետք է թույլ տանք, որ նման հանցագործությունները չճանաչված մնան՝ անկախ այն բանից, թե դրանք եղել են երեկ, 28 թե 100 տարի առաջ: Այսօր եկեք հարգենք Սումգայիթյան դաժան ջարդերի զոհերի հիշատակը: Մեր բարոյական պարտքն է դատապարտել ատելության վրա հիմնված բոլոր հանցագործություններ եւ հիշել դրանց զոհերին՝ հուսալով, որ պատմությունը չի կրկնվի», - եզրափակել է կոնգրեսականը:
