ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի խոսքը սփյուռքահայ լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ

Նախ ուզում եմ բոլորիդ շնորհավորել այսօրվա տոնի կապակցությամբ: Այսօր հայ մամուլի օրն է, եւ շատ ուրախ եմ, որ այս տոնը համընկնում է Սյունիքի մարզում տեղի ունեցող միջոցառումների հետ:  

Սիրելի հայրենակիցներ,

Հայրենի բնության հրաշք անկյունները և պատմական անկրկնելի հուշար­ձան­ները, որոնք դուք տեսաք Արցախում և այստեղ` Սյունիքում, համոզված եմ, տպա­­վորելու են ձեզ, և դուք նոր լիցքերով ու ներշնչանքով եք աշխատելու ձեր բնա­կու­թյան երկրնե­րում: Բայց, անկախ ձեր աշխատանքից, մենք միշտ ուրախ ենք Սփյուռ­­­քի մեր քույրերին ու եղբայրներին տեսնել հայրե­նիքում: Ես չեմ ասում «հյուր­­ընկալել», որովհետև դուք այստեղ հյուրեր չեք: Բա­րո´վ եք եկել հայրենի եր­կիր, Մայր հայրե­նիք:

«21-րդ դարի մար­տահրավերները. տե­ղե­կատվական անվտանգությունը և հայ լրագրությունը» լրագրողների համա­հայ­կական 5-րդ հա­մաժողովի կազմակերպու­մը Լեռնային Ղարաբաղի Հանրա­պե­տության մայրա­քա­ղաքում կարևոր նախաձեռնություն եմ համարում և շնորհա­կալություն եմ հայտնում բոլո­րիդ այդ հրա­շալի գաղափարը կյանքի կոչելու համար:

Գաղնիք չէ, որ համաշխարհային բո­լոր ներկա գործընթացներում չափա­զանց կարևորվում է զանգվածային լրատվա­միջոցների դերը, մասնավորապես լրագրողի մասնագիտությունը: 21-րդ դարում ամենահզոր զեն­քերից մեկը ճշգրիտ և օպերատիվ տեղեկատվությունն է, որի նպա­տակային ուղղոր­դումը շրջադար­ձային կարող է լինել իրադարձությունների զար­գացման ընթաց­քում: Այս տեսանկ­յունից մեր համազգային բոլոր նպատակների ուղ­ղու­թյամբ աշխատանք­ներում մենք խիստ կարևորում ենք թե´ հայալեզու լրատ­վության, թե´ մեր լրագ­րող­ների կողմից աշ­խար­հի առաջատար լրատվա­միջոցնե­րում հրա­պա­րակումներով հանդես գալու նշա­­­­նակությունը: Հայ լրատ­վու­թյան դերը խիստ կարևորվում է նաև համա­հայկա­կան հիմնախնդիրների լուծ­մանն օժանդա­կելու անհրաժեշ­տությամբ, մասնա­վո­րապես ողջ աշխարհում հայա­պահ­պա­նու­թյան գործին նպաստելու առու­մով:

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետու­թյան` հայկական երկրորդ պետականության կայացման, ամրապնդման և զար­գացման, ինչպես նաև միջազգային ճանաչ­ման գործում անգնահատելի է լրագրող­ներիդ առաքելությունը: Պետք չէ մոռանալ, որ մարտի դաշտում տարած հաղթանակն անհրաժեշտ է ամրապնդել դիվանագիտության ոլորտում: Իսկ հակա­քարոզչությանը դիմագրավելու և հիմնախնդիրը միջազգային հանրությանը ներկա­յացնելու գոր­ծում անկասկած անփոխարինելի է Հայաս­տանի և Սփյուռքի լրատվա­միջոցների, ինչպես նաև օտար լրատվա­միջոց­ների հայ լրագրողների հրապարակումների դերա­կա­­տա­­րությունը: Ստեփանա­կեր­տում կազ­մակերպված համաժողովը հիանալի առիթ էր Արցախը խորապես ուսում­նա­սի­րելու, այն ներսից ճանա­չելու, Արցախի հիմ­նախնդիրները և այսօրվա արցախ­ցու հոգսերը հասկա­նալու համար: Վստահ եմ` դեռ բազում էջեր եք գրելու և շատ ու շատ սյուժեներ եք պատրաստելու այդ ամենի մա­սին:

Հայոց Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացում նույնպես հետա­գա առաջ­ընթացը հնարավոր է արագացնել միայն լրատվական դաշտի լայնամասշտաբ աջակ­ցության պայմաններում: Հայ Դատի արդարացի լուծմանը, լոբբիս­տական աշխա­տանքների արդյունավետ կազմակերպ­մանն էապես կարող են նպաս­տել լրատվամիջոցները:

Ակնհայտ է նաև, որ Սփյուռքում գործող լրատվա­միջոցները նշանակալի ներդրում ունեն հայապահպա­նության, հայ­կական ազգային մշակույթի պահպանման ու տարածման գործում: Լրատվական համահայ­կական միաս­նական դաշտ ձևավորելու և մեր առջև ծառացած հիմնա­խնդիր­ները լուծելու ու մարտահրավերներին դիմագրավելու գոր­ծում մենք դեռ բազ­մա­թիվ անելիքներ ունենք: Վստահ եմ, այս հարցերի շուրջ դուք բովանդակալից քննարկումներ եք ունեցել այս օրերի ընթաց­քում և որոշումներ էլ եք կայացրել:

Հարգելի´ լրագրողներ,

Դուք մեծ ու շնորհակալ գործ եք անում: Ես շատ լավ հասկանում եմ, որ արտերկրում հրապարակել և տարածել հայկական մամուլ իրականում նշանակում է մեծ զոհողություն կատարել, նաև նշանա­կում է դառնալ համայնքային կյանքի կազմակեր­պիչներից, համախմբող­ներից մեկը, զբաղվել հրաշագեղ մայրենիի պահպան­մամբ ու տարածմամբ, պահել հայկական ինքնությունն ու հայկական ոգին, ունենալ սեփական դիմագիծ, ազգա­յին արմատ, հայկական մտածողություն և վերջապես դառնալ հայ ժողովրդի ու նրա տարբեր հատվածների հոգևոր ու պատմամշակութային ժառանգության պա­հա­պանները, ազգային արժեքների և ավանդույթների վերար­տադրության ու զար­գաց­ման խթանողները:

Մենք շատ լավ պատկերացնում ենք ձեր դժվարությունները, այն խնդիր­ները, որոնք ամեն օր ծառանում են ձեր առջև: Դրանք առաջին հերթին խնդիրներ են, որոնք բխում են Սփյուռքի մեր գաղթօջախների առջև կանգնած մարտահրա­վեր­նե­րից, բայց կան նաև այնպիսիք, որոնք կարող են և պետք է լուծվեն համատեղ աշխա­տանքով, Հայաստանի կառավարության հետ ավելի սերտ հա­մագործակ­ցությամբ:

Մենք նաև ոգևորվում ենք` տեսնելով, որ պարբերաբար հայկական նոր տեղեկատվական միջոցներ են ստեղծվում աշ­խարհի տարբեր անկյուններում, այդ թվում նաև օտար լեզուներով գործող հայկա­կան լրատվամիջոցներ: Սա իսկապես լավ միտում է: Միջազգային լրատվական դաշ­տում մենք թե´ քանակապես, թե´ որակա­պես ամրանալու մեծ խնդիր ունենք:  Սուտ ու կեղծիք, սև քարոզչություն տարածող մեր հարևանի նավթադոլարներին մենք հակադ­րել ու հակադրելու ենք աշխար­հա­սփյուռ մարդկային մեր ներուժը, և մենք հաղթելու ենք, որովհետև ստով ու կեղ­ծիքով հնարավոր չէ հեռու գնալ:

Մենք կարիք չունենք ինքներս մեզ հա­մոզելու, որ Արցախի ինքնորոշման իրավունքի միջազգայնորեն ընդունումն այլ­ընտ­րանք չունի: Իսկ օտար­ները կարիք ունեն ճշմարիտ և օբյեկտիվ լրատվության: Մենք կարիք չունենք գու­նա­զարդելու Արցախի կամ Հայաստանի Հանրապետության իրականությունը, բայց մենք պետք է կարողանանք նաև կանխել ամեն ինչ սևացնելու մարմաջը: Ո´չ գու­նա­զարդել, ո´չ սևացնել` պարզապես ակտիվ ներկա­յացնել ճշմարտությունը. սա է խնդիրը, որը մենք միասին պետք է լուծենք:

Այո´, Ադրբեջանում ակնհայտ է հակա­հայկական ֆաշիզմի ծավալումը, որ իրականացվում է ծրագրված կերպով և ամե­նաբարձր մակարդակով: Խոսքը ոչ թե առան­ձին տաքգլուխների կամ ազգայնա­մոլությամբ տառապող հիվանդների մա­սին է, որոնց կարե­լի էր անտեսել, այլ պետա­կան գաղափարախոսության, ըստ որի «ներկա­յիս Հայաստանը ստեղծվել է պատ­մական ադրբեջանական հո­ղերի վրա»:  Այսինքն` ոչ միայն Արցախը, այլև Երևանը, Սևանը, Սուրբ Էջմիա­ծի­նը «պատ­մական ադրբեջանական հողեր» են: Ահա այս տրամա­բանությամբ և այս համատեքստում է, որ Արցախը հայտնվում է, այսպես կոչված, «պատմական ադրբեջա­նական հո­ղերի» շարքում: Վերջին անգամ այս մասին «իմացանք» հենց երեկ Ադրբեջանի Նախագահի շուրթերից:

Ինչո՞ւ է այս ծայրահեղ ազգայնական դիրքորոշումը դրսևորվում հատկա­պես հիմա: Ադրբեջանը զարմանում ու զայրա­նում է, որ միջազգային հանրու­թյու­նը և եռանախագահող երկրների նախագահ­ները հրապարակայնորեն ճա­նա­չում են Արցա­­խի ժողովրդի ինքնորոշման իրա­վուն­քը: Ավելին` Արցախի ժո­ղովրդի ազատ կամ­­ար­տահայտումը Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքական կար­գավիճակի վերա­բեր­յալ և դրա արդյունքները պետք է պարտադիր իրավա­կան ուժ ունենան բոլորի հա­մար: Ադրբեջանի հուսահատական ջղաձգում­ների մեխը հենց այստեղ է: Նրանք իրենց ժողովրդին չեն նախապատրաստել նման որոշումներ կյանքի կո­չե­լու համար: Դատելով հռետորաբանությունից` կարծես դեռ չեն էլ պատ­րաս­տ­վում:

Բոլորի համար էլ պարզ է, որ Արցախի հիմնախնդրի լուծումը պետք է գտնվի խաղաղ բա­նակ­ցությունների ճանապար­հով: Ամբողջ աշխարհն այսօր բացառում է ռազմական ուղին, միայն Ադրբեջանն է, որ (իրենց խոսքերով) «երբեք չի ժխտում հարցի լուծման ռազմական ճանապարհը»: Արդյո՞ք, սա միայն ներքին օգտա­գործ­ման քարոզչություն է: Գուցե: Բայց ի՞նչ կարող են դրանից շահել ներքին օգտագործողները, այսինքն` Ադրբեջանի ժողովուր­դը կամ արտաքին ներդրող­ները:

Ադրբեջանում ակադեմիական հումանի­տար գիտությունները վերածվել են ռազմաշունչ հայտարարությունների գեներա­տորի: Նույնիսկ դժվար է որո­շել թե որտեղ է ավարտվում գիտությունը և սկսվում խամաճիկությունը:

Արցախի դեպքում բերվում է այն «փաստարկը», որ որոշ տեղանուններ ադրբեջաներեն են (գոնե ասեն թուրքերեն կամ պարսկերեն) և ոչ հայերեն: Ինչպե՞ս կարող էր 200-300 տարի առաջ ադրբեջանական անվանում ունենալ բնակավայրը:

Ահա այսպիսի «գիտական փաստարկներով» դաստիա­րակ­վում է մի ողջ սերունդ, որը վաղը «հերո­սաբար պիտի ազատագրի «պատմական ադրբեջա­նական հողե­րը»: Եվ այդ սերնդին այդպես էլ թույլ չեն տա տեղեկանալ, որ երկրամասի Ար­ցախ հայկական անունը վկայված է Քրիստոսի ծննդից առաջ 8-րդ դարում, և վկայել է Երևանը հիմնադրող Արգիշտի 1-ին արքայի որդին` Սարդուրի 2-րդը,որ Քրիստոսի ծննդից առաջ առաջին դարում այն օտարերկրյա աշխարհագրագետ­ներին հայտնի էր, ինչպես Ստրաբոնն է գրում, որպես Հայաստանի Ար­ցախ նահանգ, որի հեծելազորը ամենախոշորն էր, որ սկսած հինգերորդ դարից ներկայիս Ստեփանակերտի տեղում` Վա­րարակն հայկական բնա­կատեղին էր, որի անվա­նումը զուտ հայկական է և նշանակում է «Վարար աղբյուր», և որ երկ­րամասի բնակչությունը հազա­րամյակների ընթացքում միատարր էր, այնտեղ ապրում էին բացառապես հայեր, ինչը հաստատում են նույնիսկ 18-րդ դարի թուրքական պաշտոնական աղբյուրները: Միայն 18-րդ դարի երկրորդ կեսից այստեղ սկսում են բնակվել աննշան քանակությամբ թուրք-մահմեդական քոչ­վոր ցեղեր, որոնց թվաքանակը անցյալ դարի սկզբներին հասավ հազիվ բնակ­չության ընդհանուր թվի հինգ տոկոսին:

Այդ սերնդին այդպես էլ թույլ չեն տա իմանալ, որ հազարավոր պատ­մա­կան մատյաններում, որտեղ խոսվում է Ար­ցախ հողի ու նրա քաջարի մարդկանց մասին, Ադրբեջան բառ չկա, որով­հետև չէր կարող լինել: Իսկ այդ բառը որևէ տեղ առաջին անգամ հայտնվել է ընդամենը մեկ դար առաջ: Կրկնում եմ` ընդամենը մեկ դար առաջ:

Ավելին ասեմ. իր ելույթներից մեկում Ադրբեջանի նախագահը նշում է, որ Ստեփանակերտ անունը կա միայն, իր խոսքերով, «բանդիտ» Ստեփան Շահումյա­նի անվան պատճառով: Չակերտավոր ադրբեջանական հողեր ազատագրելու պատրաստվող սերունդը մի օր հաստատ շուռ է գալու ու հարց տա. մի՞թե Մոսկ­­վայի լավագույն համալսարաններից մեկի ուսանողը չպետք է տեղյակ լիներ նույն ժամանակ Ադրբեջանի ղեկավար Հեյդար Ալիևի` բուռն ծափահարությունների ներքո հնչեց­­րած մտքերին. «Ստե­փան Գեորգիի Շահումյանի վեհանձն կերպարը Ադրբեջանի աշխատավոր­նե­րի բոլոր սերունդ­ների համար ներշնչման օրինակ է», «Եվ այսօր մենք հպարտու­թյամբ ու սիրով ասում ենք (Ադրբեջանի այն ժամանակվա ղեկավարը խոսում էր Ադրբեջանի ժողովրդի անունից) որ Ստեփան Շահումյանը նաև ադրբեջան­ցի ժո­ղովրդի զավակն է»: Այսպես էր խոսում Հեյդար Ալիևը:

Հիվանդ երևակայությունը հասել է այնտեղ, որ Արցախի քրիստոնեական եկեղեցիները` Ամարասը, Գանձասարը, հռչակ­վում են ադրբեջանական: Ավե­լին` իրենք են առաջինն աշխարհում ընդունել քրիստոնեություն: Թուրքիային ասում են իրենց նոր կարգախոսը. «Մեկ ազգ, երկու պետություն». այսինքն` թուր­քերն ու ադրբե­­ջանցի­ները մեկ ազգ են, բայց ապրում են երկու պետության մեջ: Հինգ րոպե հետո ասում են, որ իրենք թուրք չեն, ավելի ճիշտ` թուրք չեն եղել, եղել են աղվան, գրել են գրքեր, որ մեզ չեն հա­սել, որովհետև հայերը բոլոր այդ մատյանները վառել են, եղել են աղվան և կառու­ցել են քրիստոնեական ճարտա­րապետության գլուխգործոցներ, որոնք բոլորը յու­րաց­վել են հայերի կողմից, հետո փոխել են իրենց լեզուն, դար­ձել են թուրք: Հետո աշխարհի առաջին քրիստոնյա-աղվան-ադրբեջանցիները փո­խել են իրենց հավատը և դարձել աշխարհի ամենաբա­րեպաշտ մահմեդա­կան­ները: Զուգահեռ զարգաց­նում են նաև այն թեզը, որ իրենք իրանալեզու մարերի ուղիղ ժառանգներն են և Իրանի պատմական Ատրպա­տականի օրինական տե­րը:

Լեզու փոխելը, ազգ ու կրոն փոխելը, աշխարհագրություն ու պատմություն փոխելն իրենց գործն է, բայց հակահայ ֆաշիզմի դրսեւորումն արդեն մեր գործն է:

Ադրբեջանն ինքը սկսեց պատերազմ, ինքը պարտություն կրեց այդ պատերազմում, ինքը խնդրեց զինադարար (այդ թվում նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի բանակի հրամանատարից): Հետո ինքը սկսեց լաց ու կոծ դնել պատե­րազ­մի ծանր հետևանքների մասին: Կարծես թե պատերազմի հե­տևանքները կարող էին հաճելի լինել: Այսքանից հետո ինքը սկսեց «խրոխտ» կեցվածքով պայ­մաններ թե­լադ­­րել: Կարծես թե աշխարհում եղել է մի դեպք, երբ պարտվող զավթիչներն են պայ­մաններ թելադրել:

Ադրբեջանցիներն, իհարկե, իրենց դեմքը փրկելու համար ամենուր վայհռետորություն են անում, թե հայերն այլ երկրի օգնությամբ են պատերազմում հաղթանակ տարել:  Պարզ է. այլապես ինչպե՞ս պետք է բա­ցատ­րեին փոքրաթիվ հայերից ջախջա­խիչ պարտություն կրելու փաստը: Բայց այդպես էլ քաջություն չունեն հրապա­րակավ պաշտոնապես հայտարարելու, թե այդ ի՞նչ երրորդ երկրի մասին է խոսքը: Բա ասե՞ք: Ասեք, որ փաստերով ցույց տանք, որ ստում եք:

Հիմա էլ որոշել են, որ Հայաստանը սեփական տնտեսական միջոցներով չի կարող գոյատևել և ապագա չունի: Այսպիսի առասպելներով սնում են իրենք իրենց, հետո էլ ապշում, երբ պարզվում է, որ բազմաթիվ խնդիրների վերա­բերյալ աշխար­հը բոլորովին այլ տեսակետ ունի:

Վերջում կուզենայի կիսվել ձեզ հետ մի ուսումնասիրության մասին, որ վեր­ջերս կատար­վել է մասնագետների կողմից: Գենե­տիկների և լեզվաբանների մի մեծ գիտական խումբ, որտեղ չկա ոչ մի հայ, բարդ ու տևական ուսում­նասիրություն է կատա­րել: Ըստ վերջին արդյունքների, հայոց լեզուն առնվազն 8 հազար տարվա պատմություն ունի: Սա նշանակում է, որ մենք իբրև ազգ գո­յու­թյուն ունենք առնվազն 8 հազար տարի: Այս ընթացքում մեր դեմ ճոռոմ-ճոռոմ խոսել են շա­տերը, այդ թվում և` ավելի շատ տարածք, ավելի մեծ գլխաքանակ և ավելի շատ փող ունենալու դիրքերից: Այո՛, նրանց հաջողվել է մեզ տկարացնել, բայց նրանց բա­ցար­ձակ մեծամասնությունն այսօր չկա, լքել է պատմության թատե­րաբեմը, բայց մենք շարունակում ենք մեր ճանա­պարհը` հանգիստ ու վստահ, որով­հետև դեռ անելիք ունեք առնվազն առա­ջիկա 8 հազար տարիներին:

Շնորհակալություն, և բարո´վ եք եկել հայրենիք: