Հայաստանը կատարել է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ -ի նախորդ մի շարք ռեկոմենդացիաներ։ Այս մասին ասվում է հայաստանյան ընտրությունների մասին մարտի 17-ին հրապարակված ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի միջանկյալ զեկույցում։
Ըստ զեկույցի՝ խորհրդարանական ընտրությունները կանոնակարգվում են համընդգրկուն, բայց բարդ իրավական բազայով, որը զգալիորեն փոփոխվել է 2016-ին բարեփոխումների ներառական գործընթացի միջոցով, որը ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ –ի զրուցակիցների մեծ մասը բնութագրել է որպես քայլառաջ դեպի ընտրական գործընթացի հանդեպ վստահության ձեւավորում։
«Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները ի սկզբանե մասնակցել են Ընտրական օրենսգրքի նախագծի քննարկումներին, բայց հավանություն չեն տվել վերջնական տեքստին, քանի որ քաղաքացիական դիտորդների համար սահմանափակումների թուլացման մասին նրանց կոչերը հաշվի չեն առնվել»,- ասվում է փաստաթղթում։
Փորձագետները նշում են, որ ընտրությունները իրականացվում են եռամակարդակ համակարգով, որը կազմված է ԿԸՀ-ից, 38 տարածքային ընտրական հանձնաժողովներից ու 2009 տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներից։ Սակայն, ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ –ի դիտորդների որոշ զրուցակիցներ մտահոգություն են հայտնել քվեարկության նոր ընթացակարգերի դիտարկման առումով տեղամասային ընտրական հանձնաժողովների հնարավորությունների կապակցությամբ։
ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ –ի փորձագետները նշում են, որ ընտրողների գրանցումը պասիվ է ու հիմնված է բնակչության ռեգիստրի վրա։ Դիտորդների զրուցակիցներն ընդհանուր առմամբ դրական են գնահատել ընտրողների ցուցակների ճշգրտությունը։
Զեկույցում նշվում է, որ զրուցակիցների մեծ մասը ողջունել է ընտրողների նույնականացման էլեկտրոնային սարքերի օգտագործումը։ Սակայն ծրագրային ապահովման ու սարքավորումների ուշացած փորձարկման պատճառով մտահոգություն կան ընտրությունների օրը դրանց նորմալ աշխատանքի կապակցությամբ։
«Պաշտոնական նախընտրական քարոզչությունը սկսվել է մարտի 5-ին։ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ –ի զրուցակիցների մեծ մասը մեղադրանքներ է հայտնել տարածված ընտրակաշառքի մասին։ Նաեւ տարածված տեսակետ կա, որ քարոզարշավի ժամանակ լինելու են ընտրողների վախեցնելու եւ նրանց վրա ճնշում գործադրելու դեպքեր»,- ասվում է զեկույցում։
Ինչ վերաբերում է մեդիա միջավայրին, փորձագետները համարում են, որ այնտեղ գերիշխում են քաղաքական նախապատվություն ունեցող հեռուստաընկերությունները։
«Ազատ համացանցը նպաստում է քաղաքական բազմակարծությանն ու քննադատությանը։ Մասնակիցներին առայսօր տրամադրվել է հավասար անվճար եթերային ժամանակ ու նրանք իրավունք ունեն հավասար պայմաններով գովազդային ժամանակ գնել։
Քարոզարշավի մասնակիցները կանոնավոր հաշվետվություններ են ներկայացնում ֆինանսավորման մասին՝ այդ թվում՝ մինչեւ ընտրությունների օրը։ Չնայած ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ -ի նախորդ ռեկոմենդացիային՝ այսպես կոչված կազմակերպչական ծախսերը, օրինակ ընտրական քարոզարշավի գրասենյակները, տրանսպորտն ու կապը, հանված են հաշվետվությունից»,- ասվում է զեկույցում։
Ըստ զեկույցի, օրենքը նախատեսում է միջազգային դիտորդների ներկայությունը ու կուսակցությունների վստահված անձանց իրավունք է տալիս ներկա գտնվել ընտրատեղամասերում։ Ընտրատեղամասերի պոտենցիալ ծանրաբեռնվածությունը կանխելու համար ներդրվել են որոշ սահմանափակումներ լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների ու քաղաքացիական դիտորդների թվի համար։ Քաղաքացիական հասարակությունն ու լրագրողները մտահոգություն են հայտնել այդ դրույթների կապակցությամբ։
