Դատելով պաշտոնական տեղեկատվությունից՝ Հայաստանում ընթացիկ տարվա առաջին եռամսյակում հարկահավաքության ցուցանիշը բավականին հաջող է եղել
Մինչդեռ մեկ տարի առաջ հակառակ պատկերն էր՝ 1․4 մլրդ դրամի, կամ 0․6 տոկոսի անկում։ Հիշեցնենք, որ վերջին տարիներին զգալիորեն կրճատվել է Ռուսաստանից դրամական փոխանցումների ծավալը, ինչն արտահայտվել է Հայաստանի բնակչության մի մասի եկամուտների վրա։ Դրա հետեւանքներից մեկն է դարձել մեծածախ ապրանքաշրջանառության ծավալի, նաեւ մի շարք ծառայությունների կրճատումը (թե համեմատական թե ընթացիկ գներով)։ Արդյունքում այդ ոլորտում հարկային բազան կրճատվել էր։
Եվ ահա, հաշվետու եռամսյակում պետբյուջեի հարկային եկամուտները աճել են երկնիշ թվով (10,6%), իսկ գումարով (255,5 մլրդ դրամ) ռեկորդ է սահմանվել։ Տարեկան կտրվածքով բացարձակ աճը կազմել է գրեթե 24․5 մլրդ դրամ , այդ թվում ԱԱՀ-ի գծով՝ մոտ 11․1 մլրդ դրամ։ Երկրորդ տեղում են հայտնվել «բնապահպանական վճարումներն ու բնօգտագործման համար վճարումները» (աճ 5․3 մլրդ դրամով)։
Նկատենք, որ պետբյուջեի հարկային եկամուտների աճի ավելի քան 75 տոկոսն ապահովել են Հայաստանի 1000 խոշորագույն հարկատուները։ Բնականաբար ընկերությունների ներդրումը կտրուկ տարբերվում էր։ Եվ այսպես այդ տոկոսների մեծ մասը (47%) բաժին է ընկնում երկրի 100 առաջատար ընկերություններին ու միայն փոքր մասը (28%)՝ մնացած 900 «խոշորագույններին»։
Խոշորագույնների առաջին հարյուրյակում առանձնացել է հայրենական արդյունաբերության առաջատարը ՝ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը, որը հիմա 2․7 մլրդ դրամով շատ հարկ է վճարել քան մեկ տարի առաջ։ Այդ վարկանիշում մի քիչ նրան զիջում էր «Գրանդ Տոբակոն», 2․6 մլրդ դրամ ցուցանիշով։ Նրանցից մի քանի անգամ հետ է խոշորագույն հարկատուների առաջատարը՝ «Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ-ն, վճարած հարկերի 1․2 մլրդ դրամի աճով։
Ամենայն հավանականությամբ, բարելավվել է նաեւ հարկային վարչարարությունը (հարկայինների կարծիքով)։ Բացի դրանից հունվար-փետրվար ժամանակահատվածի տեղեկություններով, աճել է Ռուսաստանից գումարային փոխանցումների գումարը։ Կարելի է ենթադրել, որ այդ տեղաշարժը նպաստել է հանրապետության մեծածախ ապրանքաշրջանառության զգալի աճին։ ԲԱցի դրանից բնական ռեսուրսների օգտագործման համար վճարումների մասին օրենսդրության մեջ նույնպես փոփոխություններ են տեղի ունեցել, որոնք կոչված են ընթացիկ տարվանից օպտիմիզացնել հարկերի ներհոսքը մետաղների արդյունահանման ոլորտից
Սմբատ Գրիգորյան