Ղարաբաղյան հակամարտությունում ոչ խաղաղություն, ոչ պատերազմ փխրուն իրավիճակը կայունության լուրջ սպառնալիք է ստեղծում Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում ու դրա սահմաններից դուրս։ Այս մասին ասվում է Ղարաբաղի մասին ԱՄՆ Հելսինկյան հանձնաժողովի զեկույցում։

Զեկույցում նշվում է, որ ղարաբաղյան հակամարտությունը մնում է աշխարհի ամենադժվար կարգավորվող ու հին տարածքային ու էթնիկ վեճերից մեկը։ Չնայած ղարաբաղյան հակամարտությունը «սառեցված» է կոչվում, այն ենթակա է արագ էսկալացիայի, ինչի մասին վկայում է 2016-ի ապրիլյան ողբերգական «քառօրյա պատերազմը»։ «Բռնության բռնկումը հետխորհրդային տարածքի ամենառազմականացված տարածաշրջաններից մեկում հանկարծակիի է բերել միջազգային համայնքին ու ցույց տվել, թե ինչ անկայուն է ստատուս քվոն»,- ասվում է զեկույցում։

Նշվում է, որ Բաքուն ու Երեւանը համաձայնել են ներդնել միջադեպերի հետաքննման մեխանիզմ ու ԵԱՀԿ ՄԽ-ի առաջարկով ընդլայնել դիտորդների թիվը, սակայն այդ համաձայնությունների պայմանների մեծ մասը չեն իրականացվել, ըստ երեւույթին՝ այն պատճառով, որ կողմերը տարբեր կերպ են ընկալում լարվածության թուլացման հեռանկարները:

ԵԱՀԿ Հելսինկիի հանձնաժողովը կոչ է անում «շարունակել վստահության ամրապնդման ու վաղ կանխարգելման մեխանիզմների ստեղծման քայլերը՝ թափանցիկության ու կանխատեսելիության խրախուսման համար, նաեւ զսպել բռնության հետագա բռնկումները ու ձգտել նվազեցնել դրանց լարվածությունը, եթե դրանք տեղի ունենան»։

Զեկույցում շեշտվում է, որ քչերն են համարում, որ Հայաստանի ու Ադրբեջանի քաղաքական առաջնորդները կկարողանան մոտ ապագայում հաղթահարել իրավիճակը։ «Առաջնորդների Ներքին քաղաքական խոցելիությունը բարդացնում է գործընթացը, քանի որ հակամարտությունը դարձել է հռետորական գործիք, որն ունակ է բորբոքել ժողովուրդների զգացմունքները ու նրանց շեղել այլ խնդիրներից, որոնց բախվում են երկու երկրների հասարակությունները»,- ասվում է զեկույցում։

Զեկույցի հեղինակները նշում են Մոսկվայի առանձնահատուկ դերը հակամարտության կարգավորման գործում։ Մինչ ԱՄՆ-ի պաշտոնատար անձիք հրապարակավ հայտնում են, որ Մոսկվան ընդհանուր առմամբ աշխատում է ՄԽ-ի մյուս գործընկեր համանախագահների հետ համատեղ, անհասկանալի է մնում, թե Մոսկվան որքանով է շահագրգռված ստատուս քվոն պահպանելու հարցում։ Նրանց խոսքով նաեւ չափազանց կարեւոր է լինելու Թուրքիայի դերը, հաշվի առնելով նրա սերտ հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ ու պետանցիալ տնտեսական նշանակությունը Հայաստանի համար։

«Վերջին հաշվով, ղարաբաղյան հակամարտության վերջնական կարգավորման ապահովման կարեւոր բաղադրիչն է լինելու քաղաքական կամքի որոնումը՝ թե հակամարտության կողմերի մակարդակի վրա, թե այն արտաքին դերակատարների շրջանում, որոնք ունեն զգալի ազդեցություն ու շահեր տարածաշրջանում, որպեսզի քայլեր ձեռնարկեն այդ ուղղությամբ, միաժամանակ նվազագույնի հասցնելով հետագա բռնության վտանգը»,- նշվում է զեկույցում։