Ղրղզստանի եւ Ղազախստանի միջեւ լարվածությունը աճում է: Չնայած նրան, որ Ղրղզստանի հեռացող նախագահ Ալմազբեկ Աթամբաեւը կոպտության համար ներողություն է խնդրել Ղազախստանի իր գործընկերոջից, այնուամենայնիվ, պաշտոնը թողնելուց հետո նա Ղազախստանի հետ նախկինում կնքված վեց արձանագրությունների եւ պայմանագրերի չեղյալ հայտարարման մասին օրենք է ստորագրել: Նրանց թվում են երկու պետությունների ղեկավարների՝ անցյալ տարի Ռուսաստանի Դաշնությունում կայացած հանդիպումների ժամանակ ստորագրած երկու արձանագրությունները:
Չեղարկված պայմանագրերի թվում է Եվրասիական տնտեսական ինտեգրման պայմաններում տնտեսական համագործակցության զարգացման մասին համաձայանգիրը եւ Ղազախստանի կողմից տեխնիկական օգնության տրամադրման մասին արձանագրությունը, որի նպատակն է Ղրղզստանին ԵՏՄ-ին միացնելը: Խոսքը Բիշքեկին 100 մլն դոլար հատկացնելու մասին է:
Աթամբաեւի կողմից համաձայնագրերի չեղյալ հայտարարման մասին օրենքը ստորագրվել է հանրապետության նոր նախագահի երդման արարողությունից մեկ շաբաթ առաջ: Նոր նախագահը նախկին վարչապետ Սորոնբայ Ժեենբեկովն է, ով հաղթեց հանրապետությունում հոկտեմբերի 15-ին կայացած նախագահական ընտրություններում: Հենց Ղրղզստանում անցկացված ընտրություններն էին, որ երկու երկրների միջեւ հարաբերությունների վրա ազդեցին:
Սեպտեմբերի 19-ին Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաեւը հանդիպում է ունեցել Ղրղզստանի նախագահության թեկնածուներից մեկի` Օմուրբեկ Բաբանովի հետ, որից հետո Բիշքեկը բողոքի նոտա է հղել՝ դա ընտրությունների արդյունքների վրա ազդելու փորձ համարելով:
Բիշքեկը մեկ այլ պետության ղեկավարի հետ նախագահի թեկնածուներից մեկի հանդիպումը համարել է երկրի ներքին գործերին անմիջական միջամտություն եւ «Ղրղզստանի ժողովրդի ընտրության վրա ազդելու փորձ»: Ի պատասխան Նազարբաեւն ասել է, որ պարբերաբար հանդիպում է այլ երկրների պաշտոնական անձանց հետ:
Ի՞նչ ակնկալել
Կենտրոնական Ասիայի հարցերով փորձագետ Ալեքսանդր Կնյազեւը կարծում է, որ «Միջին Ասիայում ներտարածաշրջանային ինտեգրում երբեք չի լինի»: «Այժմ դեռ գոյություն ունի երկու միտում` Ղազախստանի արդյունավետ մերձեցումը Ուզբեկստանի հետ, եւ ամենայն հավանականությամբ, Ղրղզստանի մերձեցումը Տաջիկստանի հետ՝ ընդհանուր սալաֆիտական հարթակում եւ Էր Ռիադի վերահսկողությամբ ... Առանձին հարց է Ղրղզստանում Կրեմլի քաղաքականության ձախողումը», - ասել է նա:
Կնյազեւը նշում է, որ «ղազախական կողմի վերահսկող ռեժիմի մեղմացմանը զուգահեռ խստացվում է ղրղզական կողմի ռեժիմը: Այնպիսի տպավորություն է, որ ղրղզական կողմը հստակ հրահանգ է ստացել հակամարտությունը երկարաձգելու համար»:
«Վերսիան» նշում է, որ ֆինանսական օժանդակության վերաբերյալ տնտեսական համաձայնագրի, որ Ղրղզստանի խորհրդարանը զայրույթով չեղյալ էր համարել, ստորագրվել էր Սանկտ Պետերբուրգում անցյալ տարվա Գերագույն Եվրասիական տնտեսական խորհրդի հանդիպման ժամանակ: Սա նշանակում է, որ ԵՏՄ շրջանակներում որոշումներից մեկի մասին չեղյալ հայտարարված համաձայնագիրը անմիջականորեն Կրեմլի շահերին է անդրադառնում:
Աթամբաեւը իրավիճակի սրման այլ վարկած է ներկայացնում. «Սահմանային վերահսկողության ուժեղացումը Ղրղզստանին Ռուսաստանից հեռացնելու փորձ է»: Ըստ նրա՝ Ղազախստանի օլիգարխները փորձում են գոհացնել Միացյալ Նահանգներին ու ԵՏՄ-ն տապալելուն ուղղված գործողություններ են իրակացնում:
Ղազախստանցի քաղաքագետ, «Ռիսկերի գնահատման խմբի» տնօրեն Դոսիմ Սատպաեւը կարծում է, որ երկու երկրների սահմանների իրավիճակի վատթարացումը ԵՏՄ քայքայմանը կարող է հանգեցնել:
Հասկանալի է, որ Մոսկվան ամեն դեպքում պետք է հայտնի իր կարծիքը: Կամ նա կողմերից մեկի կողքին կկանգնի, կամ միջնորդի դեր կստանձնի, ինչն էլ այժմ շատերը ակնկալում են:
«Ես կարծում եմ, որ Ռուսաստանը հասկանում է, որ նմանատիպ կոնֆլիկտները կարող են այդ կազմակերպության հեռանկարի վերաբերյալ հարցեր առաջացնել:
Առեւտրային պատերազմները եւ փոխադարձ պատժամիջոցները արդեն փորձարկված գործիք են: Նման տեմպերով Ղրղզստանը կարող է դուրս գալ ԵՏՄ-ից, եթե Ղազախստանի հետ տնտեսական հակամարտությունը նույնիսկ Մոսկվայի միջնորդությամբ չլուծվի: Կենտրոնական Ասիայում արդեն ՀԱՊԿ-ից Ուզբեկստանի դուրս գալու նախադեպը կա եւ ԵՏՄ-ին անդամակցելու նրա ցուցաբերած դժկամությունը»:
Ըստ «ՌԲԿ»-ի, «Ազատ մամուլի», Newsru-ի, BBC ռուսական ծառայության եւ «Վերսիայի» նյութերի:
