«Քարնեգի» հիմնադրամի կայքում զետեղված «Հայկական հեղափոխությունն ու 88-ի ժառանգությունը» վերտառությամբ հոդվածում բրիտանացի վերլուծաբան Թոմաս դը Վաալը գրում է․ «30 տարի առաջ Հայաստանում ոչ պակաս դրամատիկ իրադարձություններ էին ծավալվում: 1988-ի փետրվարին լայն հանրությանը անհայտ քաղաքական գործիչները համարձակվեցին մարտահրավեր նետել տեղի կոմունիստական ղեկավարությանը՝ չնայած այն հանգամանքին, որ Հայաստանը համարվում էր Խորհրդային Միության ամենահանգիստ եւ հավատարիմ հանրապետությունների մեկը», հաղորդում է «Ազատությունը»:
«Առաջ անցնելով Վրաստանից եւ բալթյան հանրապետություններից, «Ղարաբաղ» կոմիտեն ներկայացնող նորաթուխ քաղաքական գործիչները կարողացան զանգվածային հասարակական շարժում ստեղծել», - արձանագրում է դը Վաալը` փորձելով նաեւ հասկանալ այժմյան իրադարձությունների եւ 88-ի շարժման հիմնական տարբերությունները․ «Գլխավոր տարբերությունը հետեւյալն է` այսօր ընթացող բողոքի գործողություններին մասնակից երիտասադները, ի տարբերություն իրենց ծնողների, գրեթե ամբողջությամբ ձերբազատվել են խորհրդային մտածելակերպից եւ Մոսկվան որպես աշխարհի կենտրոն չեն ընկալում»:
Մյուս կողմից, ըստ Թոմաս դը Վաալի, «հայաստանցի երիտասարդները շատ ավելի պարփակված են ներհայկական օրակարգի շրջանակներում»:
«Ղարաբաղյան հակամարտության ժառանգությունը` փակ սահմանները, ծայրահեղ ազգայնականությունը, ռազմականացումը, այս ամենը սահմանափակում է երիտասարդներին, սակայն նրանք դա ամբոջությամբ չեն էլ ըմբռնում: Այս սերունդը ամբողջությամբ ընկալել է ազգայնականության եւ վերջին երկու տասնամյակների պայքարի տրամաբանությունը»,-նշում է նա:
Մյուս կողմից, սակայն, Թոմաս դը Վաալը վստահ է, որ այսօրվա Հայաստանն անհամեմատ ավելի լուրջ հեռանկարներ ունի, քան 90-ականներին:
«Ի տարբերություն 20 տարի առաջ ստեղծված իրավիճակի, այսօր Երեւանը տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ամերիկահայ մասնագետներով, Եվրամիության խորհրդատուներով, չինացի գործարարներով եւ իրանցի զբոսաշրջիկներով ողողված կոսմոպոլիտ քաղաք է», - նշում է բրիտանացի վերլուծաբանը:
Վաշինգտոնում գործող Brookings վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Պավել Բաեւը վերլուծում է Կրեմլի` հայաստանյան իրադարձությունների հանդեպ ցուցաբերած «անտարբերության» պատճառները:
«Հայաստանում տեղի ունեցած ապրիլյան հեղափոխությունը մեծ անակնկալ էր թե՛ Ռուսաստանի ղեկավարության եւ թե՛ այն բոլոր մյուս ուժերի համար, որոնք ներգրավված են Կովկասում առկա բազմաթիվ հակամարտություններում: Կարելի է ակնկալել, որ Մոսկվան ավելի լավ տեղեկացված պետք է լիներ, առավել եւս, որ փորձագիտական շրջանակներից նախկինում որոշակի զգուշացումներ հնչել էին», - գրում է Brookings-ի փորձագետը` շարունակելով․ «Կրեմլում, սակայն, հակված չեն լսել անգամ կիսանկախ փորձագետների կարծքիները: Որպես հետեւանք, նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ապրիլի կեսերին անձամբ զանգահարեց եւ ջերմորեն շնորհավորեց Սերժ Սարգսյանին վարչապետ ընտրվելու առթիվ, թեեւ արարողակարգը դա չէր պահանջում: Սերժ Սարգսյանի` ապրիլի 23-ին ներկայացրած հրաժարականը [Մոսկվայի համար] շոկային էր: Թեեւ Ռուսաստանի պետական քարոզչամեքենան փորձում էր բացատրություններ գտնել, այնուհանդերձ Ռուսաստանի նախագահը, ի դեպ ոչ առաջին անգամ իր կառավարման ընթացքում, կաթվածահար էր եւ մատնված էր անգործության»:
Բաեւի համոզմամբ՝ Մոսկվայում ճիշտ պահին չնկատեցին Հայաստանում հասունացող ճգնաժամը․ «Պուտինն ու իր շրջապատը սխալվեցին՝ ուշադրություն չդարձնելով այս լրջագույն ճգնաժամի ծագմանը, սակայն հետագայում խուսափեցին շատ ավելի լուրջ սխալից` զերծ մնալով ուշացած միջամտությունից»:
