ՏՏ ինդուստրիայի հսկաները մարդու գործողությունները ապրանքի են վերածում: Նրանք աննկատ վերահսկում են օգտատիրոջ ամեն մի քայլը եւ կառավարում նրա վարքը: Տեղեկատվության հավաքման եւ հետագա մանիպուլյացիաների համակարգը նոր կապիտալիզմ է: Եվ նրա զարգացումը վերահսկելը ավելի է բարդանում:
Հետեւելու հիման վրա կառուցված նոր բիզնես մոդելների ֆենոմենի մասին պատմում է Հարվարդի բիզնեսի դպրոցի հետազոտող Շոշաննա Զուբոֆը:
«Կապիտալիզմի վերահսկողության դար» գրքում նա նկարագրում է այն սկզբունքները, որոնցով աշխատում են ժամանակակից ՏՏ ինդուստրիայի հսկաները, գրում է HighTech-ը:
Օգտատիրոջ վարքի համընդհանուր մոնիթորինգի եւ վերահսկողության դարաշրջան է: «Մարդը դարձել է հում նյութի աղբյուր», — գրում է Զուբոֆը:
«Առաջ մենք փնտրում էինք Google-ում, իսկ հիմա Google-ն է փնտրում մեր մեջ: Առաջ մենք թվային ծառայություններն անվճար էինք կարծում, այժմ մեզ են անվճար համարում», — Guardian-ը մեջբերում է հետազոտողին:
Կորպորացիաները հարստանում են մարդու հաշվին. նրանք հետազոտում են նրան, խոշորացույցով զննում, իսկ հետ այդ տվյալների հիման վրա ալգորիթմներ հարմարեցնում: Արդյունքում Google-ը եւ Facebook-ը կանխատեսման համակարգերի անվան տակ մանիպուլյացիայի եւ շահարկման գործիքներ են ստեղծում:
Վերահսկող կապիտալիզմի պայմաններում առեւտրի գլխավոր օբյեկտ է դառնում մարդու անձնական փորձը, որով, ինչպես պարզվում է կարելի է շուկայում գործառնություններ կատարել:
Ընդ որում օգտատերերի մեծամասնությունը չի պատկերացնում թե որքան խորն են ՏՏ հսկաները հետազոտում նրանց նախընտրությունները եւ հետաքրքրությունները: Ցանկացած որոնողական հարցում, լայք, գրառում, գեոլոկացիա, նկար, տեսանյութ եւ անգամ կետադրական նշան մեքենայական ուսուցման բազայով ալգորիթմին է ուղարկվում:
Զարմանալի չէ, որ անգամ անմեղ «Ես 10 տարի առաջ» մարտահրավերը, որը սկսվեց տարածվել Facebook-ում եւ Instagram-ում սոցցանցերի կողմից որպես մտածված քայլ համարեցին՝ արհեստական ինտելեկտին մարզելու համար:
Զուբոֆի կարծիքով օգտատիրոջ վարքի կանխատեսման մեխազնիմները բիզնես մոդելի զարգացման հերթական շրջապտույտ չեն, այլ կապիտալիստական կարգի նոր փուլը, որը վերջնական արդյունքում խաթարում է ժողովրդավարությունը:
Այս պայմաններում հասարակությունը բաժանվում է վերահսկողների եւ վերահսկվողների:
Չարժե սպասել, որ կորպորացիաները ինքնակարգավորմամբ կզբաղվեն: Նրանց համար գոյություն ունեցող համակարգի պահպանությունը գոյատեւելու երաշխիք է:
«Վերահսկիչ կապիտալիստներից գաղտնիություն պահանջելը նույնն է, ինչ Հենրի Ֆորդին խնդրել ձեռքով հավաքել ամեն մի Ford T-ն: Կամ խնդրել ընձուղտին կարճացնել իր պարանոցը», — եզրափակում է Զուբոֆը:
