Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարությունը, որտեղ ես աշխատել եմ, հռչակված է իր խիստ հիերարխիայով: Նախարարությունը հպարտանում էր իր բազմադարյա ավանդույթով եւ անբասիր հեղինակությամբ, Washington Examiner-ում հրապարակված հոդվածում նշում է թուրք նախկին դիվանագետ Բահադիր Գյուլենը (M. Bahadır Gülle):
Բայց 2016 թվականի պետական հեղաշրջման փորձից հետո զտումները հանգեցրել են բարձրորակ կադրերի պակասի Թուրքիայի գրեթե բոլոր պետական հաստատություններում, ներառյալ ԱԳ նախարարությունում: Պրոֆեսիոնալ դիվանագետների ավելի քան երրորդ մասը ահաբեկիչներ են հռչակվել եւ հեռացվել:
Ամենաընդունակ եւ խոստումնալից թուրք դիվանագետներին փոխարինելու են եկել համացանցային թրոլները եւ այլք, որոնք խախտում են իրենց ընդունող երկրի օրենքները: Նոր նորմ է դարձել թուրքական հյուպատոսարաններում մարդկանց ծեծելը: Թուրքիայի հարգարժան դիվանագիտական ավանդույթը կործանվել է:
Հեղաշրջման փորձից հետո մի քանի դիվանագետներ Թուրքիա վերադարձան: Այնուհետեւ նրանք հեռացվեցին, իսկ նրանց անձնագրերը, նաեւ կողակիցների անձնագրերը անվավեր ճանաչվեցին:
Իշխանություններին երեք տարի շարունակ չէր հաջողվում ապացույցներ ներկայացնել, որ այդ դիվանագետները հեղաշրջմանը որեւիցե կապ են ունեցել: Եվ ոչ ոք իրեն նեղություն չտվեց նրանց ասելու, թե ինչ պատճառով են հեռացվել:
Անցյալ շաբաթ երկուշաբթի իշխանությունները միանգամայն անսպասելի կարգադրել էին կալանավորել 249 դիվանագետների: Նրանցից 100-ից ավելին կալանավորվել է Անկարայում: Շատ վերլուծաբաններ պնդում էին, որ սա նախկին վարչապետ Ահմեթ Դավութօղլուին հղած ուղերձ էր, որը ԱԳ նախարարի պաշտոնն է զբաղեցրոել 2009-2014 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում:
Դավութօղլուն վերջերս Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին հրապարակային քննադատել է Ստամբուլի ընտրություններում նրա պարտությունից հետո: Նա նաեւ հասկացրել է, որ նոր կուսակցություն կստեղծի, որպեսզի հակազդի Էրդողանին: Արդյունքում Էրդողանը այն դիվանագետներին, որոնք ծառայության էին ընդունվել Դավութօղլուի օրոք, «գյուլենիստներ» անվանեց, ինչը արդի պայմաններում նշանակում է, որ նրանք Թուրքիայի դավաճաններն են:
Դատախազները հայտարարել են, որ դիվանագետներն իբր խաբեությամբ են հանձնել ընդունելության քննությունները:
Սակայն միանգամայն անհեթեթ է Դավութօղլուի գլխավորությամբ վիթխարի խարդախության գաղափարը: Թուրքիայում դիվանագիտական ծառայության անցնում են քառաստիճան քննական մարաթոնով: Անհնար կլիներ խաբել բոլոր 4 փուլերում եւ այդ կերպ անցնել: Դատախազները մեծ հնարամտություն պետք է դրսեւորեն՝ բացատրելու համար, թե ինչպես կարող էր նման խաբեությունն աննկատ մնալ, երբ քննության վերջին փուլում թեկնածուները մի ամբողջ ժամ անգլերենով զրույց են անցնում 12 դեսպանների հետ:
Ավելին՝ Էրդողանի կառավարության փոխնախարարն այն ժամանակ իր բլոգում պարծենում էր կրթության եւ այն դիվանագետների որակներով, որոնց այժմ խորդախության մեջ են մեղադրում: Նրանցից շատերն ավարտել են Թուրքիայի լավագույն համալսարանները: Մյուսները սովորել են լավագույն ամերիկյան համալսարաններում: Նրանց գովաբանող բլոգը դեռեւս ակտիվ է:
Ընդդիմադիր պատգամավոր Օմեր Ֆարուք Գերգերլիօղլուն Թվիթերում գրել էր, որ ավելի քան 100 դիվանագետներ պարբերաբար ենթարկվել են կտտանքների եւ սեքսուալ հարձակումների, այդ թվում մահակով բռնաբարության, ոստիկանությունում կալանավորված լինելու ժամանակ:
Նրա թվիթից հետո Անկարայի փաստաբանների ասոցիացիան իրավաբանների խումբ էր նշանակել մեղադրանքների ուսումնասիրման համար: Նրանց եզրակացությունները ցույց են տվել, որ ոստիկանությունում տեղի են ունեցել սարսափելի խոշտանգումներ:
Դիվանագետներին մերկ հարցաքննության, ծեծի եւ բռնաբարությունների են ենթարկել: Նրանց փաստաբանները նրանց հետ տեսնվելու իրավունք չունեն: Երբ դիվանագետներից մեկը կորցրել է գիտակցությունը, նրան հիվանդանոց են տեղափոխել: Բժիշկները հրաժարվել են խոշտանգումներն ապացուցող արձանագրություն տալ:
Ավելի ուշ դատարանում դիվանագետները դատավորին ասել են, որ նրանց խոշտանգել են, սակայն դատավորը հրաժարվել է դա արձանագորթյունում ներառել:
ԱԳՆ-ում 5 դիվանագետ կար, այդ թվում եւ ես, որ ավարտել եմ Հարվարդը: Նրանք բոլորը կամ հայտնվեցին բանտում կամ փախան երկրից:
Երկուշաբթի ոստիկանությունը արշավ է անցկացրել իմ հայրենի քաղաքի իմ ընտանիքի տանը: Եթե ես Թուրքիայում լինեի, ինձ՝ որպես Հարվարդի շրջանավարտի, հենց հիմա կխոշտանգեին եւ կստիպեին խոստովանել, որ ես չեմ խոսում անգլերեն, ինչպես եւ իմ ընկերները, որոնք ավարտել են առաջատար ամերիկյան դպրոցները:
2014-ին Մոսուլում թուրք դիվանագետները գերեվարվել էին ԻՊ զինյալների կողմից, երբ նրանք գրավել էին Թուրքիայի հյուպատոսարանը: Նրանց 3 ամսից ազատել էին: Ահաբեկիչները նրանց չէին խոշտանգել:
Թուրքական իշխանություններն, առանց տատանվելու, իրենց ամենակրթված, ամենախոստումնալից դիվանագետների հետ հանուն փոքր քաղաքական շահի, արել այն, ինչը ԻՊ-ն չէր համարձակվում:
