Կառավարությունն այսօր՝ դեկտեմբերի 12-ին հրավիրված նիստում որոշեց հավանություն տալ «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթին հավանություն տալու մասին» որոշման նախագծին։ Որոշման նախագիծը ներկայացրեց արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանը։

«Նախագիծը խոսքի ազատության սահմանափակմանն է վերաբերում։ Նշեմ, որ խոսքի ազատությունը բացարձակ իրավունք չէ և որոշ հիմքերի պարագայում կարող է սահմանափակվել, եթե դա անհրաժեշտ է ժողովրդավարական հասարակությունում, հետապնդում է իրավաչափ նպատակ, նախատեսված է օրենքով։

Ընդհանուր առմամբ դեմ չլինելով բռնության հրահրման դեմ քրեաիրավական պայքարին՝ այդուհանդերձ Եվրոպական դատարանը հարցի առնչությամբ մի շարք գործերով ցուցաբերել է անհատական մոտեցում՝ շեշտադրելով հետևյալ հանգամանքները.

1.            հանրության վրա ազդեցության աստիճանը.

2.            իրական վտանգի առկայությունը․

3.            բռնություն հրահրողի դիրքը հասարակության մեջ.

4.            բռնության կոչերի հասցեատերերը.

5․ բռնության կոչերի ձևն ու բովանդակությունը․

Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ ևս նախատեսված է անձի կողմից իր կարծիքն ազատ արտահայտելու իրավունքի սահմանափակման հնարավորություն։ «Ատելության խոսքը» դուրս է խոսքի ազատության իրավունքի շրջանակներից:

Թեև միջազգային իրավունքում, առկա չէ «ատելության խոսք» հասկացության համընդհանուր ճանաչում գտած ձևակերպում և այն տարբեր կերպ է ընկալվում ազգային և միջազգային մակարդակներում և տարբեր դրսևորումներ կարող է ունենալ, այնուամենանիվ անվիճելի է, որ անձի կամ անձանց խմբի նկատմամբ սեռով, ռասայով, մաշկի գույնով, էթնիկական, կամ սոցիալական ծագումով, գենետիկական հատկանիշներով, լեզվով, կրոնով, աշխարհայացքով, քաղաքական կամ այլ հայացքներով, ազգային փոքրամասնությանը պատկանելությամբ, գույքային վիճակով, ծնունդով, հաշմանդամությամբ, տարիքով կամ անձնական կամ սոցիալական բնույթի այլ հանգամանքներով պայմանավորված բռնություն գործադրելու հրապարակային կոչերը, նման բռնությունը հրապարակայնորեն արդարացնելը կամ քարոզելը հանդիսանում է «ատելության խոսքի» ծայրահեղ դրսևորում:

Ներկայումս ՀՀ քրեական օրենսգրքում պատասխանատվություն է նախատեսված միայն որոշ հանցագործություններ կատարելու հրապարակային կոչերի, դրանք արդարացնելու կամ քարոզելու  համար:

Կարծում ենք, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքում առկա կարգավորումները բավարար չեն անձանց կյանքի և առողջության, անձնական ազատության, սեռական անձեռնմխելիության և սեռական ազատության պաշտպանության համար ամուր երաշխիքներ ապահովելու տեսանկյունից, ուստի վերը թվարկված արժեքների պաշտպանության և հանցագործությունների կանխարգելման համար անհրաժեշտ քրեաիրավական երաշխիք ստեղծելու,  «բռնության կոչերի» աճը կանխարգելելու նպատակով՝ անձի կամ անձանց խմբի նկատմամբ սեռով, ռասայով, մաշկի գույնով, էթնիկական, կամ սոցիալական ծագումով, գենետիկական հատկանիշներով, լեզվով, կրոնով, աշխարհայացքով, քաղաքական կամ այլ հայացքներով, ազգային փոքրամասնությանը պատկանելությամբ, գույքային վիճակով, ծնունդով, հաշմանդամությամբ, տարիքով կամ անձնական կամ սոցիալական բնույթի այլ հանգամանքներով պայմանավորված բռնություն գործադրելու հրապարակային կոչերի, նման բռնությունը հրապարակայնորեն արդարացնելու կամ  քարոզելու համար, եթե բացակայում են ՀՀ քրեական օրենսգրքի 225-րդ հոդվածի 4-րդ մասով, 226-րդ, 226.1-րդ, 301-րդ, 385-րդ, 397.1-րդ հոդվածներով նախատեսված հանցագործությունների հատկանիշները, պետք է նախատեսվի ինքնուրույն քրեական պատասխանատվություն։

Հարկ է նշել, որ «բռնության կոչերի» հանցակազմը մի շարք երկրներում նախատեսված է որպես ձևական հանցակազմ։ Նախագծով որպես քննարկվող հանցակազմի ծանրացնող հանգամանքներ առաջարկվում է նախատեսել արարքը մի խումբ անձանց կողմից նախնական համաձայնությամբ կամ կազմակերպված խմբի կողմից կատարելը և պաշտոնեական դիրքն օգտագործելով կատարելը:

Միաժամանակ, ՀՀ քրեական օրենսգրքում լրացվող 226.2-րդ հոդվածով նախատեսվող հանցագործությունների քննության քննչական ենթակայության հարցը որոշելու նպատակով՝ առաջարկվում է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում կատարել համապատասխան լրացում»,-նշեց նա:

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Թաշինյանն էլ ասաց․ «Այս  նախագիծը բխում է Հայաստանում տեղի ունեցած ոչ բռնի, թավշյա հեղափոխության տրամաբանությունից։ մենք խնդիր ենք դրել, որ ՀՀ-ն պետք է լինի բռնությունից զերծ հանրություն։ Մենք պետք է արձանագրենք, որ որքան էլ այս վերնագիրը կոնսենսուսային է Հայաստանում, բայց մեր գիտակցության որոշակի ենթաշերտերում կան բռնության որոշ տեսակներ, որոնք, այնուամենայնիվ, լեգիտիմության որոշակի էլեմենտներ են պարունակում: Հարցի քննարկման համատեքստում ես հիշեցի Հովհաննես Թումանյանի հայտնի պատմվածքը՝ «Թե ինչ եղավ, երբ շաքարամանից մի կտոր շաքարը պակասեց»: Ոչ մի բան էլ չեղավ, մի մուշտի էր ընդամենը տվել, ուրիշ ոչ մի բան: Մենք կոնկրետ բան ենք ասում՝ ՀՀ որևէ քաղաքացի չպետք է ենթարկվի բռնության: Եթե մենք գնանք բռնության լեգիտիմացմանը, թեկուզ տեղային ճանապարհով, այլ տեղ կհասնենք, քանի որ ոմանց դուր չեն գալիս բոյովները, ոմանց՝ ցածրահասակները, ոմանց՝ ժուլյեն ուտողները, ոմանց՝ քյաբաբ, և այսպես շարունակ: Հայաստանի որևէ քաղաքացու նկատմամբ բռնություն պետք է չլինի, այդ թվում՝ երեխաների: Որտեղ երեխաների նկատմամբ բռնություն կա, պետությունը միջամտելու իրավունք ունի: Նույնը վերաբերում է կանանց: Որևէ մեկի նկատմամբ բռնությունը չպետք է գործադրվի»։

Նա շեշտեց՝ իրեն դուր չի գալիս մեր կեցվածքը որոշ հարցերի վերբերյալ․ «Մարդիկ, օրինակ, երկար ժամանակ բռունցք են թափ տալիս, թե այս դավադիր կառավարությունը ցանկանում է Ստամբուլյան կոնվենցիան վավերացնի, գուցե դա կապված է այդ կոնվենցիայի տեղորոշման հետ»։

Բադասյանն ասաց, որ ստացվել է Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքը այդ կենվենցիայի վերաբերյալ․ «Կոնվենցիայի կարգավորման առարկան ներկենցաղային բռնության կանխարգելումն է, ԵԽ-ն ամրագրել է, որ միասեռական ամուսնությունների օրինականացման կամ նման զույգերի կողմից երեխայի որդեգրման հետ կապ չունի»։

Նիկոլ Փաշինյանն ասաց, որ Հայաստանում բռնությունը կոռուպցիայի պետ պետք է վերանա» «Մենք պետք է հասկանանք, որ  «մի մուշտի տալը» համարվում է քրեական հանցագործություն»,-ասաց նա, ապա նշեց, որ իրեն հուշել են, որ «մի մուշտի տալու» մասին պատմությունը գրել է ոչ թե Հովհաննես Թումանյանը, այլ Նար-Դոսը։