ՀՀ առողջապահության նախարարությունը օրերս քննարկման ներկայացրեց առողջության համապարփակ ապահովագրություն հայեցակարգի նախագիծը, գրում է ՀՅԴ Բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի ծրագրերի համակարգող Թադևոս Ավետիսյանը։
Դրված հիմնական նպատակը ողջունելի է, ըստ որի նախատեսվում է առողջության պարտադիր պետական ապահովագրության համակարգի ներդրում:
Սակայն հայեցակարգի նախագիծը դեռևս ամբողջական չէ և ներառում է պարտադիր ապահովագրության այս համակարգի գործարկման մեխանիզմին վերաբերող, առարկայական խնդիրներ:
Մասնավորապես, հայեցակարգի նախագիծը չի բովանդակում անհրաժեշտ այն հիմնադրույթները, որոնք վերաբերում են աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերի և մասնագիտական հիվանդությունների հետևանքով աշխատողի առողջությանը պատճառված վնասի հատուցման հարցերին:
Այս տեսանկյունից պետք է փաստել.
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 234-րդ հոդվածով սահմանված է՝ չապահովագրված աշխատողի առողջության վերականգնման ծախսերն ամբողջությամբ պետք է կատարի գործատուն, եթե այդ աշխատողի առողջությանը վնաս է պատճառվել աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքի կամ մասնագիտական հիվանդության հետևանքով:
Այլ կերպ ասած, գործատուն պարտավոր է.
կա՛մ ապահովագրել իր աշխատողի առողջությունը՝ աշխատանքի վայրում դժբախտ դեպքերից և մասնագիտական հիվանդություններից,
կա՛մ իր միջոցներով հատուցել առողջության ապահովագրություն չունեցող աշխատողի առողջությանը պատճառված վնասը:
Նմանատիպ կարգավորումը բխում է նաև միջազգային իրավունքի նորմերի պահանջներից, որոնց միացել է Հայաստանը, այդ թվում՝ Եվրոպական վերանայված խարտիա, Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության թիվ 173 կոնվենցիա:
Հայեցակարգի նախագծի 65-րդ կետում բերված տվյալների հիման վրա հաշվարկված է 1 շահառուի տարեկան ապահովագրական ծածկույթի ծախսը՝ 77274 դրամ: Ապահովագրական ծախսն էլ նախատեսվում է ապահովել երկու սուբյեկտների միջոցով՝
պետությունը՝ պետական բյուջեի ընդհանուր եկամուտներով,
աշխատողը՝ իր կողմից վճարվող առողջության հարկով, որի դրույքաչափը կկազմի համախառն եկամտի 4-6 տոկոսը:
Փաստորեն՝ գործատուն չի ունենալու իր աշխատողի առողջության պարտադիր ապահովագրության վճարը կատարելու որևէ պարտավորություն:
Ավելին՝ միայն պետության և աշխատողի ծախսով է աշխատողը ապահովագրվելու, սակայն այդ ապահովագրությմաբ հատուցվելու է աշխատանքի վայրում գործատուի մեղքով աշխատողի առողջությանը պատճառված վնասը:
Համակարգային խնդիր է նաև այն, որ հայեցակարգի նախագծով առաջարկվող խնդրահարույց այսպիսի մոտեցմամբ գործնականում ապախթանվելու են գործատուի ներդրումներն ուղղված աշխատողների անվտանգության ապահովման և առողջության պահպանության պայմանների բարելավմանը:
Փաստորեն, գործատուն չի ունենալու նյութական պատասխանատվություն՝ աշխատանքի վայրում աշխատողի առողջությանը պատճառված վնասը հատուցելու համար:
Բնականաբար, հայեցակարգի նախագծով առաջարկվող այս մոտեցմաբ բացառվում է նաև գործատուի կորպորատիվ պատասխանատվությունը: Սա ևս առարկայական անհրաժեշտություն է դրական փորձ ունեցող երկրներում, որտեղ գործում է առողջության պարտադիր ապահովագրության համակարգ:
Բարձրացված խնդիրների համակարգային լուծումներն անհրաժեշտ է նախատեսել հայեցակարգի նախագծով՝ հաշվի առնելով նաև այս ուղղությամբ ՀՀ ստանձնած միջազգային պարտավորությունները և եվրոպական առանձին երկրների հաջողված փորձը:
