Գյուղատնտեսությունը սարսափելի վիճակում է: Այսօր մենք արդեն հետ ենք մնում հացահատիկի գարնանացանի ժամանակացույցից, ինչը կառավարության անզգույշ աշխատանքի արդյունք է, եւ անընդունելի է դա պայմանավորել կորոնավիրուսով: Այս մասին NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել է ֆերմեր Տիգրան Եղոյանը:
«Կառավարության վարկավորման փաթեթները բացահայտ խաբեություն եւ պատրանք են: Գյուղատնտեսությունը խթանելու մտադրության մասին բոլոր հայտարարությունները ընդամենտ ձեւական բնույթ են կրում: Այսօր ես Հայաստանում անալոգներ չունեցող անասնաբուծարան ունեմ, որը 30 միլիոն դրամ է գնահատվում: Ընդ որում, ես անձամբ եմ դիմել կառավարությանը` ջայլամներ, ինչպես նաեւ խոզեր բուծելու նպատակով աջակցություն ստանալու համար: Դիմել եմ նաեւ առաջարկվող 3-15 միլիոն դրամ վարկի համար, բայց ոչինչ չկարողացա ստանալ: Այս պահի դրությամբ ես անհաջող կերպով փորձում եմ մոտ 100 խոզ Թալինից Վայոց ձորի մարզ տեղափոխել, որտեղ եւ գտնվում է տնտեսությունը, սակայն սահմանափակումների պատճառով չեմ կարողանում դա անել: Սա վտանգ է ստեղծում, որ խոզերը կարող են սատկել, եւ եթե դա տեղի ունենա, ապա խոստանում եմ անձամբ դրանց մսեղիքը տանել Կառավարության շենքի դիմաց»,- ասել է նա:
Այս ամենը, ըստ Եղոյանի, հուշում է, որ իշխանությունների հայտարարություններն առ այն, որ ձեռնարկված միջոցառումները, իբր, չեն խոչընդոտում գյուղատնտեսական աշխատանքներին, իրականությանը չեն համապատասխանում: «Ամբողջ կառավարությունը` վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ, դեմագոգիկայով եւ պոպուլիզմով է զբաղված»,- շեշտել է ֆերմերը: Ինչ վերաբերում է կոոպերատիվների խթանմանը, ապա, ըստ ֆերմերի, նա եւ եւս 20 ֆերմեր դիմել են աջակցության համար, սակայն նրանց ամենուր մերժում են: «Իսկ միավորման նպատակը գյուղացիներից հողը խլելն է, որն այնուհետեւ կանցնի խոշոր քրեաօլիգարխիկ շերտերին»,- պարզաբանել է Եղոյանը:
Նա հավելել է, որ գյուղերն այսօր զրկված են ջրից, որը պարզապես թափվում է Նախիջեւան, իսկ Սեւանն անհրաժեշտ քանակությամբ ջուր չի ստանում՝ հիդրոէլեկտրակայանի անօրինական գործունեության պատճառով: «Կառավարությունն արտաքին ֆինանսավորում ստացող ուժերի ճնշման տակ բարբարոսական ծրագիր է իրականացնում: Նիկոլ Փաշինյանը խոսում է երկրի տնտեսության մեջ սփյուռքի ներգրավման անհրաժեշտության մասին, սակայն ինձ հետ միասին աջակցության համար սփյուռքի երկու ներկայացուցիչ է դիմել, ովքեր հայկական անձնագրեր են ստացել, սակայն նրանց մոտ ոչինչ չի ստացվել` վարկային պատմության բացակայության պատճառով»,- եզրափակել է նա:
Իր հերթին, «Արթիկի մեղվաբույծների եւ ֆերմերների ասոցացիայի» (Շիրակի մարզ) նախագահ Ջիվան Ասլանյանը NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում հայտարարել է, որ, նախեւառաջ, անհրաժեշտ է լուծել պարենային անվտանգության խնդիրները, իսկ իշխանությունների ձեռնարկած միջոցներն ավելի շատ ուղղված են երկարաժամկետ հեռանկարին: «Հարկավոր է միջոցներ տրամադրել այն ֆերմերներին, որոնք զբաղվում են հացահատիկի մշակմամբ: Նախկինում այս պրակտիկան գոյություն ուներ, երբ գումար էին տալիս` հիմնվելով ցանքատարածքի որոշակի մակերեսի վրա, ինչը դրական ազդեցություն ունեցավ: Նույն սխեման կարելի է կիրառվել այն մշակաբույսերի համար, որոնք մտնում են պարենային անվտանգության ցանկի մեջ: Դա կարելի է անել նաեւ հիմա` նախնական գույքագրում անցկացնելով: Ֆինանսական միջոցներ հարկավոր է տրամադրել նրանց, ովքեր նախորդ տարի հացահատիկային եւ լոբազգի մշակաբույսեր են ցանել, եւ նրանց, ովքեր ծրագրում են դա անել 2020-ի աշնանը, ընդ որում` ուղիղ կերպով,այլ ոչ թե` բանկերի միջնորդությամբ: Նման հասցեական աջակցությունն ավելի լուրջ ազդեցություն կունենա, քան վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորումը: Բացի այդ, այս միջոցառումը կհանգեցնի նրան, որ մարդիկ ավելի շատ կսկսեն չօգտագործված հողեր օգտագործել»,- ասել է նա:
Ինչ վերաբերում է կոոպերատիվ տնտեսությունների խթանմանը, ապա, նրա համոզմամբ, այս գաղափարի հաջող իրականացման համար կարեւոր է պետության աջակցությունը, օրինակ՝ տեխնիկայի տրամադրման, վառելիքի հատկացման տեսքով: «Սակայն ամենակարեւոր պայմանը եկամտաբերությունն է: Ցանկացած գործունեություն պետք է բավարար չափով եկամտաբեր լինի: Անհնար է գյուղատնտեսությունը խթանել միայն հայրենասիրական կոչերով, իսկ Կառավարության առաջարկած վարկային ծրագրերից կարող է օգտվել միայն ֆերմերների ոչ մեծ տոկոսը: Հողի սեփականաշնորհումից հետո բանկային համակարգը տնտեսությանն անընդհատ վնաս է հասցնում, բարգավաճում է ոչ թե գյուղատնտեսությունը, այլ բանկային համակարգը, եւ հենց սա է գյուղերի դատարկման գլխավոր պատճառներից մեկը: Հիմա մեծ թվով գյուղացիներ, եթե նույնիսկ Կառավարության առաջարկած ծրագրերը վատը չեն, արդեն չեն դիմում, քանի որ բանկային պարտավորություններ ունեն: Դրանից բացի, չլուծված կարեւոր խնդիր է շարունակում մնալ երկրի ոռոգման համակարգը, որը սարսափելի վիճակում է»,- շեշտեց նա:
ՀԿ ղեկավարը հավելեց, որ կորոնավիրուսի տարածման դեմ պայքարի միջոցառումներով պայմանավորված բեռնափոխադրումների եւ լոգիստիկայի խնդիրները կարող են հանգեցնել պարարտանյութերի եւ քիմիկատների ներմուծման դժվարությունների, այդ թվում՝ Չինաստանից, Իրանից եւ այլ երկրներից: «Ընդհանուր առմամբ, կորոնավիրուսի հետ կապված ճգնաժամից ավելի շատ տուժել են ծաղկաբուծության ներկայացուցիչները: Սա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ արտադրանքն անմիջական իրացման կարիք ունի, իսկ ցիկլի կանգը կարող է բիզնեսին շատ լուրջ վնաս հասցնել»,- պարզաբանեց Ասլանյանը:
Նա անդրադարձավ մեղվաբուծության խնդիրներին եւ նշեց՝ այս ճյուղը, որը կարող է ապահովել ընտանեկան զբաղվածությունը, վերջին շրջանում անկում է ապրում: «Խնդիրները կապված են նաեւ տնտեասությունը վարելու գրագիտության եւ նոր տեխնոլոգիաների տիրապետելու հետ: Դրանից բացի, ճյուղի զարգացման խնդիրը բնակչության ցածր գնողունակությունն է, իսկ արտահանման ծավալները մեծացնելու համար անհրաժեշտ է հստակ հետեւել միջազգային ստանդարտների պահանջներին, իսկ Հայաստանում այդպիսի տնտեսությունները սակավաթիվ են»,- ամփոփեց նա:
Նշենք, որ Հայաստանի Կառավարությունը կորոնավիրուսի համավարակով պայմանավորված հակաճգնաժամային միջոցառումների 9 փաթեթ է մշակել՝ ուղղված բիզնեսի, ինչպես նաեւ բնակչության սոցիալապես խոցելի շերտերի աջակցությանը: Միջոցառումների 2 փաթեթով նախատեսվում է գյուղատնտեսության մեջ մի շարք ծրագրերի տոկոսադրույքների զրոյացում եւ կոոպերատիվների համաֆինանսավորում: Իշխանությունները ֆերմերներին հիմնականում առաջարկում են նոր վարկեր վերցնել:
