Սեպտեմբերի 26-ին ավարտվում է «Կովկաս-2020» ռազմավարական հրամանատարաշտաբային զորավարժությունները (ՌՀՇԶ): Այս զորավարժությունների ընթացքում կիրառվել են «Կալիբր» թեւավոր հրթիռներ, մշակվել է զանգվածային հրթիռային հարվածի հետ մղում եւ տակտիկական դեսանտի կիրառում: Որո՞նք էին այս զորավարժությունների առանձնահատկությունները, եւ ի՞նչ քաղաքական ազդակներ են դրանց օգնությամբ ուղարկվել Ռուսաստանի հարեւաններին:
Պաշտպանության նախարարության տվյալներով, զորավարժություններում ներգրավված ՌԴ ԶՈւ անձնակազմի ընդհանուր թիվը կազմում է շուրջ 80 000 մարդ, իսկ վարժանքներին մասնակցել են այլ պետությունների 1000 զինծառայողներ: Մեկ հրամանատարության ներքո գտնվող զինծառայողների առավելագույն քանակը, սակայն, չի գերազանցել 12 900 մարդը, դա պայմանավորված է Ռուսաստանի Դաշնության միջազգային պարտավորությունով, գրում է «Взгляд»-ը:
Պետք է ներգրավված լիներ 250 տանկ, 450 զրահապատ մարտական մեքենա՝ տարբեր նշանակության, ավելի քան 200 միավոր հրետանի եւ համազարկային հրթիռային համակարգեր: Ինչպես նաեւ վարժանքների ժամանակ օգտագործվել են զենիթահրթիռային համակարգեր, ավիացիա, Սեւծովյան եւ Կասպյան նավատորմի նավեր: Զորավարժություններին մասնակցել է առնվազն մեկ սուզանավ։ Զորավարժությունները անցկացվել են Հարավային ռազմական օկրուգի զորավարժարաններում, իսկ նրանց ծովային մասը՝ Սեւ եւ Կասպից ծովերի ջրերում:
Զորավարժությունների մասշտաբն, այսպիսով, մեծ է, բայց ոչ անօրինակ՝ Ռուսաստանի ժամանակակից ռազմական պատմության մեջ ավելի մեծ վարժանքներ են եղել: Զորավարժություններին մասնակցել են վեց երկրների ռազմական ստորաբաժանումներ, եւս վեցը դիտորդներ են ուղարկել: Հարկ է նշել, որ Իրանը զորավարժություններին ուղարկել է ե՛ւ զինվորականներ, ե՛ւ ռազմական դիտորդներ:
Քաղաքական գործոն
Անհնար է անտեսել զորավարժությունների քաղաքական բովանդակությունը: Դրանք ակնհայտորեն պատասխան են Ադրբեջանում վերջերս տեղի ունեցած թուրքական սադրիչ զորավարժություններին հենց հայ-ադրբեջանական հակամարտության սրման ժամանակ: Եվ իզուր չէ, որ հայկական ու իրանական ստորաբաժանումները մասնակցում են ՌՀՇԶ-ի «Կովկաս-2020» հրամանատար-հսկիչ ջոկատին: Երկու երկրներն էլ, առաջին հերթին, չեն ցանկանում մեծացնել Թուրքիայի ազդեցությունը տարածաշրջանում, եւ երկրորդ, նրանք լավ հարաբերություններ ունեն միմյանց հետ:
Զորավարժությունների բնույթը, երբ սահմանափակ մասշտաբի գործողություններ են զարգանում բավականին զարգացած հակառակորդի դեմ (հետ մղել հրթիռային հարված, հարվածել ափամերձ թիրախին «Կալիբր» թեւավոր հրթիռով), իսկ հետո ցամաքային ուժերի հարձակումը, որին աջակցում են ծովային դեսանտները, միանշանակ ակնարկում է Ադրբեջանին եւ Թուրքիային որպես այդ ուղերձի հասցեատերեր, իսկ Ադրբեջանին՝ որպես «ռազմադաշտ»: Այսպիսով, «Կովկաս-2020»-ի հրամանատարական կազմը, ամենայն հավանականությամբ, նպատակ էր հետապնդում ցույց ալու Թուրքիային եւ Ադրբեջանին, թե ով է գլխավորը Կովկասում: Միեւնույն ժամանակ, ակնարկ արվեց Վրաստանին՝ զորավարժությունների մի մասը տեղի ունեցավ Աբխազիայում, եւ Սեւծովյան նավատորմը դեսանտ իջեցրեց ափ: Սա նույնպես շատ հստակ ազդանշան է: Հիշեցնենք, որ Վրաստանը վերահսկում է Հայաստանի հետ ռուսական հաղորդակցությունները:
Զորավարժություններին ներգրավված զորքերի քանակը չպետք է որեւէ մեկին խաբի: Զորավարժությունները հրամանատարաշտաբային են եւ հիմնականում վերաբերում են ռազմական կառավարմանը, զորավարժարաններում գտնվող զորքերը իրականում պարզապես ցույց են տվել իրենց ներկայությունը: Եվ իրականում, զորավարժությունների ընթացքում տեղի ունեցած հրամանատարական կառույցների ներգրավմամբ, նրանց կողմից վերահսկվող զորքերի քանակը շատ ավելի մեծ կլիներ, քան զորավարժությունների ընթացքում տեղի ունեցածը:
Դժվար է ասել, թե որքան հասկանալի է այս ուղերձը, բայց անհնար է հերքել, որ Ռուսաստանը ցույց տվեց Կովկասում ցանկացած քաղաքական խնդիր կարգավորելու համար ուժ կիրառելու հնարավորությունը: Հիմա միակ հարցն այն է, որ մեր գործընկերները ամեն ինչ ճիշտ հասկանան:
Դրական եւ բացասական կողմերը
Անկասկած, նման զորավարժությունները պետք են: Դրանք հնարավորություն են տալիս պահպանել ռազմական հրամանատարության եւ շրջանի զորքերի բարձր պատրաստակամությունը՝ գործելու ըստ նախատեսվածի: Շատ դրական հանգամանք է մարտավարական դեսանտների մշակումը, ինչը չափազանց կարեւոր կլինի ժամանակակից ցամաքային պատերազմում, եւ հրթիռային զանգվածային հարվածները հետ մղելը: Շատ դրական հանգամանք է նաեւ այն, որ իրականում զորավարժություններին ներգրավված զորքերը եւ ուժերը հանդես եկան որպես զորքերի միջտեսակային խմբավորում: Շատ լավ է, որ ավիացիային տրվեց ճշգրիտ նշանառության զենքով «աշխատելու» հնարավորություն, նույնիսկ գրոհային ինքնաթիռներն օգտագործեցին ուղղորդված հրթիռներ ցամաքային թիրախները խոցելու համար: Սեւծովյան նավատորմի սուզանավի կողմից ցամաքային թիրախին «Կալիբր» թեւավոր հրթիռի հարվածի ցուցադրումը նույնպես ավելին է, քան համոզիչ քաղաքական եւ ռազմական փաստարկը:
Սակայն հարցեր եւս կան
Այսպես, հակաօդային հրթիռային ստորաբաժանումների կողմից հրթիռային զանգվածային հարվածի արտացոլման մասին պաշտպանության նախարարության տարածած տեսանյութում զենիթահրթիռային համակարգերի գործարկիչները հավաքվում են միմյանց կողքի: Ցանկալի է հավատալ, որ դա արվել է դիտավորյալ, որպես շոուի տարր, որպեսզի տրամադրվի հակաօդային պաշտպանության համակարգերի մասսայական նկարահանումների գունագեղ տեսանյութ: Քանի որ իրականում դա անհնար է, դա արգելվում է բոլոր կառավարման փաստաթղթերով, իսկ իրական պատերազմում երաշխավորված է 100%-ին մոտ կորուստների հանգեցնել: Հուսանք, որ դա ռեժիսորական քայլ էր, այլ ոչ թե սխալ:
Նաեւ տարակուսանք են առաջացնում ռազմածովային ուժերի գործողությունները: Մի կողմից՝ տեղի է ունեցել «Կալիբրի»-ով սուզանավի հարված, իսկ մյուս կողմից՝ որոշ հաղորդագրություններ անբացատրելի են: Օրինակ՝ պաշտպանության նախարարությունը հայտնում է, որ ականազերծողներ «փոխծովակալ Զախարին»-ը եւ «Վալենտին Պիկուլ»-ը կեղծում էին ականադաշտերը: Բայց բանն այն է, որ նավատորմում շատ լավ գիտեն այս մասին, որ ժամանակակից ականները չեն ոչնչացվում:
Լավ նշան
«Կովկոս-2020»-ը, անկասկած, նպաստել է Ռուսաստանի զինված ուժերի մարտական պատրաստության պահպանմանը: Բացի այդ, հաշվի առնելով Թուրքիայի աճող ակտիվությունը Ռուսաստանի հետ սահմանակից երկրների շուրջ, դրանք նաեւ կարեւոր քաղաքական նշանակություն ունեին: Զորավարժությունները ցույց տվեցին մեր հարեւաններին եւ գործընկերներին, որ Ռուսաստանը ոչ միայն շահեր ունի իր տարածքի մոտ, այլեւ անհրաժեշտության դեպքում միջոցներ ցանկացած դեպքում դրանց իրականացմանը հասնելու համար:
Անկասկած, դրական նշան է այն, որ վարժանքների ընթացքում նախ մշակվում էր տեխնիկապես առաջադեմ թշնամու դեմ պայքարը, երկրորդ՝ հարձակում վճռական նպատակներով:
Ինքնին նման զորավարժությունների նախապատրաստումը, զորքերի տեղափոխումը զորավարժարաններ, որոնք նշանակում են զորքերը, որոնք զորավարժությունների շրջանակներում ղեկավարում են ռազմական հրամանատարությունն ու վերահսկողությունը, եւ դրանց մատակարարումը դրական ազդեցություն ունի զորքերի մարտունակության վրա: Այլ երկրների մասնակցությունն այս վարժություններին նույնպես հաստատ դրական գործոն է: Բացի քաղաքական նշանակությունից, այն ունի նաեւ զուտ ռազմական նշանակություն։
«Կովկաս-2020»-ի նման լայնամասշտաբ զորավարժությունները լավ նշան են, եւ ուրախացնում է, որ նման զորավարժությունները սովորական են դարձել մեր Զինված ուժերի համար: Աշխարհում լարվածությունն արդեն գերազանցել է անցյալ դարի «սառը պատերազմի» միջին մակարդակը եւ շարունակում է աճել: Այս պայմաններում իրական եւ ոչ թե ցուցադրական մարտական պատրաստականությունը կարեւոր նշանակություն ունի մեր երկրի անվտանգության համար:
