Նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփին հաճախ էին մեղադրում ճշմարտության հանդեպ քամահրական վերաբերմունքի մեջ: Այնուամենայնիվ, նրա նախորդների որոշ ստեր տատանվում էին տարօրինակից սարսափելիի միջեւ, գրում է BBC-ն:

Երբ 1990-ի օգոստոսին Սադամ Հուսեյնը ներխուժեց Քուվեյթի նավթով հարուստ էմիրություն, նախագահ Ջորջ Բուշը մռնչաց. «Մենք դա չենք հանդուրժի»:

Բայց երբ ամերիկյան զորքերը շարժվեցին դեպի Պարսից ծոց, ամերիկյան հասարակությունը սկսեց կասկածի տակ դնել ռազմական գործողությունների արդարացի լինելը:

Քուվեյթի վտարանդի կառավարությունը անհապաղ վարձեց ամերիկյան Hill & Knowlton հանրային կապերի ընկերությանը, որի գրասենյակը Վաշինգտոնում ղեկավարում էր Բուշի վարչակազմի նախկին ղեկավարը:

Ընկերությունը ենթադրյալ վկային՝ Նայիր անունով 15-ամյա աղջկան, սովորեցրել էր, որպեսզի 1990-ի հոկտեմբերին արցունքն աչքերին ԱՄՆ կոնգրեսականներին ասի, թե իրաքցի զինվորները մտել են Քուվեյթի հիվանդանոց, դուրս հանել նորածիններին ինկուբատորներից եւ թողնել, որ մահանան հատակին:

Լրագրողները գրել են, որ Նայիրն օգտագործել է կեղծ անուն՝ վախենալով հայրենիքում իր ընտանիքի հետ հաշվեհարդարից:

Միայն պատերազմից հետո պարզվեց, որ նա ԱՄՆ-ում Քուվեյթի դեսպանի դուստրն է: Եւ նրա պատմությունը լրիվ անհիմն էր: Բուշը, ով առնվազն վեց անգամ հրապարակավ գովազդել էր այս հեքիաթը, այն պատերազմի առիթ դարձրեց: «Նորածիններին դուրս են հանում ինկուբատորներից եւ փայտի պես լցնում հատակին»,- ասել էր նա Սաուդյան Արաբիայում ամերիկյան զորքերի առջեւ ելույթի ժամանակ:

1991 թվականի հունվարին Սենատը ընդունել էր պատերազմի մասին Բուշի բանաձեւը: Վեց սենատորներ հղում էին արել նորածինների մասին պատմությանը՝ որպես հակամարտություն թույլ տալու արդարացում:

Մի քանի օր անց սկսվեց «Անապատի փոթորիկ» գործողությունը: Զավեշտն այն է, որ երեխաներն իսկապես մահացել էին այն բանից հետո, երբ նրանց ինկուբատորներից հանել էին Պարսից ծոցի առաջին պատերազմի ժամանակ: Միայն դա, ինչպես հաղորդվում է, տեղի է ունեցել ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ դաշնակիցների զանգվածային արշավանքի հետեւանքով։ Ռմբակոծման առաջին գիշերը, երբ պայթյունների պատճառով էլեկտրաէներգիան անջատվել էր, խուճապահար մայրերը Բաղդադի մանկական հիվանդանոցներից մեկի ինկուբատորներից վերցրել էին իրենց նորածիններին եւ թաքնվել սառը նկուղում, որտեղ ավելի քան 40 երեխա էր մահացել, հայտնում է New York Times-ը: Նրանք 42-օրյա հակամարտության ընթացքում զոհված հազարավոր քաղաքացիական անձանց թվում էին: Չնայած չի հաստատվել, թե Բուշը գիտեր, որ ինկուբատորի պատմությունը, որը նա պատմել էր բազմաթիվ առիթներով, անհիմն է, Սպիտակ տունը, ընդհանուր առմամբ, պետք է ստուգեր նախագահի կողմից արված պնդումները, հատկապես այդպիսի սարսափելի պնդումները: Ամերիկացի լրագրողները մինչ պատերազմի ավարտը չկարողացան հերքել Նայիրի ցուցմունքները:

Այս պատմությունը հանվել էր Բուշի վերջին կենսագրությունից եւ նրա նախագահության փայլուն լուսաբանումից, երբ նա մահացավ 2018-ին: Սակայն նախագահի անազնվության մասին մեղադրանքները ակտիվացրել են ԶԼՄ-ների կողմից Թրամփի պաշտոնավարման ընթացքում փաստերի ստուգումը:

Washington Post-ը Թրամփի հայտարարությունների տվյալների շտեմարան է վարում, դրանցից ավելի քան 30 000-ը, նրա պնդմամբ, կեղծ են կամ ապակողմնորոշող:

Այս հայտարարություններից շատերը, օրինակ, գոլֆի կամ նրա հարստության մասին, կամ այն մասին, թե արդյոք իր հանրահավաքներից մեկի ժամանակ ձյուն է եկել, համեմատաբար աննշան են:

Մյուս պնդումներն, օրինակ, որ նա կանխամտածված մոլորության մեջ է գցել ամերիկացի ժողովրդին կորոնավիրուսի ծանրության մասին, կամ նրա չհիմնավորված պնդումները, որ 2020թ. Սպիտակ տան ընտրությունները կեղծվել են, շատ ավելի կործանարար են եղել:

«Ամերիկյան սուտ. Ժողովրդի կառավարությունը» եւ «Այլ քաղաքական առակներ» գրքերի հեղինակ Բենջամին Գինզբերգն ասում է, որ երբ խոսքը վերաբերում է նախագահական ստերին, դրանցից որոշները շատ ավելի մեծ նշանակություն ունեն, քան մյուսները:

Նա մեջբերում է Բուշի որդու՝ նախագահ Ջորջ Բուշի սուտ հայտարարությունները, երբ նա ամերիկյան հասարակությանը վաճառեց Իրաքում պատերազմի շարունակությունը:

Դրանք ներառում էին հետախուզության կասկածների նվազեցում, որ Իրաքի նախագահ Սադամ Հուսեյնը ունեցել է զանգվածային ոչնչացման զենք, եւ ակնարկներ, որ նա կարող է նույնիսկ միջուկային զենք ունենալ եւ պնդել, որ ինքը «Ալ-Քաիդա»-ի դաշնակիցն է:

Պրոֆեսոր Գինզբերգն ասում է, որ ռազմական գործողությունների տանող «լկտի սուտը» բոլորից ամենավնասաբերն է, եւ որ Թրամփն այդ հարցում այնքան մեղավոր չէ, որքան իր նախորդներից մի քանիսը:

Բալթիմորում Ջոն Հոփքինսի համալսարանի քաղաքագիտության դասախոսն ավելացնում է. «Խնդիրն այն է, որ ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների գործընթացն արմատապես սխալ է եւ հրեշներ է ծնում: Դա կպահանջի տարիների քարոզչություն, եւ դրան կարող են գնալ միայն ամենաամբարտավան, հավակնոտ եւ ինքնասիրահարված մարդիկ»:

Մի ժամանակ ամերիկացիները համարյա մանկամտորեն վստահում էին իրենց գլխավոր հրամանատարներին: Նրանց պաշտում էին ինչպես կիսաստվածների: Ե՞րբ դա փոխվեց:

Շատ պատմաբաններ այս պառակտումը կապում են Լինդոն Բեյնս Ջոնսոնի հետ, չնայած նա առաջին նախագահը չէր, որ ստում էր:

Ջոն Քենեդիի եղբայր Ռոբերտ Քենեդին մի անգամ ասել է Ջոնսոնի մասին. «Նա պարզապես անընդհատ ստում է ամեն ինչի մասին: Նա ստում է նույնիսկ այն ժամանակ, երբ պետք չէ ստել»:

Վիետնամի պատերազմի վերաբերյալ Ջոնսոնի ստերը ներառում էին Տոնկինի ծոցում 1964 թվականի օգոստոսին ռազմածովային հարձակումը, որը երբեւէ տեղի չի ունեցել, հակամարտությունը կտրուկ սրելու համար:

«Մենք չենք պատրաստվում ամերիկացի տղաներին տանից ինը կամ 10 000 մղոն հեռավորությամբ ուղարկել, որպեսզի անեն այն, ինչ ասիական տղաները պետք է ինքնուրույն անեն»,- ասել է նա ընտրողներին երկու ամիս անց Ակրոնում՝ Օհայո: Ընտրվելուց հետո Ջոնսոնը աննկատ ուղարկել է ԱՄՆ առաջին ուժերը պատերազմի գոտու ջունգլիներ եւ բրնձի պահոցներ՝ ի վերջո տեղակայելով ավելի քան կես միլիոն զինծառայող:

Արտաքին քաղաքական աղետի վերաբերյալ Ջոնսոնի անընդհատ ստերը թունավորում էին Ամերիկայի քաղաքական կյանքը եւ լրագրողներին ստիպում էվֆեմիստական տերմին հորինել նրա վարչակազմի մասին՝ «վստահության պառակտում»:

Նրա իրավահաջորդ Ռիչարդ Նիքսոնը առաջադրվել է նախագահի պաշտոնում՝ խոստանալով «վերջ տալ Վիետնամում արյունալի սպանդին», սակայն ընդլայնել է հակամարտությունը՝ գաղտնի ռմբակոծելով չեզոք Կամբոջան:

Ամերիկացի երեխաներին ժամանակին սովորեցնում էին ճշմարտությունն ասել նախագահական ազնվության պատմության միջոցով, որն ինքնին իրականությանը չէր համապատասխանում:

«Ես չեմ կարող ստել, հայրիկ»,- հայտնի տող է երիտասարդ Ջորջ Վաշինգտոնի պատմությունից, որը խոստովանել է իր հորը, որ ինքը բալի ծառ է հատել: Այն ամբողջությամբ հորինել է նախագահի առաջին կենսագիրը: Իրականում ազգի հայրը ինքն էլ դեմ չէր այս տարօրինակ գյուտին: 1788 թվականին նա փորձել է վերաշարադրել պատմությունը՝ պնդելով, որ ինքը յոթ տարի առաջ անկախության համար պատերազմի ժամանակ Յորքթաունում բրիտանացիների նկատմամբ տարած հաղթանակի ռազմավարության հեղինակն է: Բայց իրականում Վիրջինիայի վճռական ճակատամարտը ղեկավարել էին նրա ֆրանսիացի դաշնակիցները: Դա, եթե կուզեք, նախագահի երկերեսանիության առաջին մեղքն էր:

Սպիտակ տան բնակիչների կողմից ասված որոշ ստեր չափազանց տարօրինակ էին: Թոմաս Ջեֆերսոնը Նոր աշխարհի ֆաունան անտեսած եվրոպացի բնագետին ասել էր, որ բրդոտ մամոնտները թափառում են չհետազոտված ամերիկյան արեւմուտքում:

1983-ին նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը պնդում էր, որ նկարահանել է նացիստական մահվան ճամբարներում կատարված վայրագությունները, երբ լուսանկարիչ էր աշխատում Եվրոպայում ԱՄՆ բանակի կապի ծառայությունում: Նա այդ պատմությունը Սպիտակ տանը պատմել է Իսրայելի վարչապետ Իցխակ Շամիրին: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Ռեյգանը երբեք չի լքել Ամերիկան: Քչերն են հիշում այս ցնցող սուտը:

Washington Post-ի կատալոգում Թրամփի շատ մեկնաբանություններ, անկասկած, նույնպես հեշտությամբ կմոռացվեն:

Սակայն պատմաբաններից մեկը պնդում է, որ Թրամփն իր խաբեությամբ ոչնչացրեց ընդհանուր ճշմարտության գաղափարը ամերիկյան քաղաքականության մեջ: «Մենք հանդուրժել ենք նախագահական ստերը հանրապետության հենց սկզբից»,- ասում է պրոֆեսոր Էրիկ Ալտերմանը՝ «Սուտը պետությունում․ Ինչու են նախագահները ստում եւ ինչու է Թրամփն ամենավատը»։ Սակայն Դոնալդ Թրամփը Ֆրանկենշտեյնյան հրեշ է քաղաքական համակարգում, որը ոչ միայն հանդուրժել է մեր ղեկավարների սուտը, այլեւ սկսել է պահանջել դա»:

Քաղաքացիական հասարակության օգտակար դասն այն մասին, թե ինչպես է կեղծավորության մեջ բռնված նախագահը արձագանքում դրան տեսախցիկներից հեռու, կարելի է գտնել Բիլ Քլինթոնի օրինակում:

1998-ի հունվարին նա տարակուսած հերքում էր սեռական հարաբերությունները Սպիտակ տան պրակտիկանտ Մոնիկա Լեւինսկու հետ:

Ըստ նրա կենսագիր Ջոն Ֆ․ Հարիսի՝ Քլինթոնը փոխանակ ամաչեր ազգին խաբելու համար, Քլինթոնը մասնավոր զրույցում թեթեւանալու մասին է խոսում: Նույնիսկ երբ 1998-ի օգոստոսին նախագահը պատրաստվում էր խոսել հեռուստատեսությամբ եւ զղջում արտահայտել, նա ասել էր իր մտերիմ ընկերոջը. «Սուտը փրկեց ինձ»: Քլինթոնը կարծում էր, որ մեղադրանքների հեղեղը ամերիկյան ժողովրդին թույլ է տվել աստիճանաբար համակերպվել իր արարքների հետ, ի վերջո ազատելով նրան քաղաքական կախաղանից:

Այս ամենը տխուր հիշեցում է Սպիտակ տան Պետական ճաշարանի պատին փորագրված բառերի մասին. «Թող ոչ ոք, բացի ազնիվ եւ իմաստուն մարդկանցից, երբեք չկառավարի այս տանիքի տակ»։