Խոսելով Ղարաբաղում պատերազմում կրած պարտության մասին` պետք է խոսել ոչ թե պարզապաես Հայաստանի ռազմական պարտության եւ ստատուս քվոյի արմատական փոփոխության մասին, որը պահպանվում էր 26 տարի: Դա ոչ թե հետխորհրդային Հայաստանի ինքնության հետ կապված նախորդ գործընթացների պատճառ էր, այլ` հետեւանք: Այս ամենը չպետք է անակնկալ համարել: Այս մասին Երեւանում կայացած քննարկման ժամանակ ասաց Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտի միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող Սերգեյ Մարկեդոնովը:
«Սա միայն ռազմական պարտություն չէ: Կարելի է հարցեր տալ. որքանո՞վ Ղարաբաղը հայկական քաղաքական ինքնության կենտրոնական տարր կմնա: Որքանո՞վ է հայ հասարակությունը պատրաստ պայքարելու դրա համար: Դրա համար անհրաժեշտ է դիտարկել 30 տարի առաջ տեղ գտած գործընթացները: Հայաստանն ուներ իր ուրույն հատկանիշների շարքը: Ազգային համախմբումը պայմանավորված էր ոչ թե ներքին, այլ արտաքին գործոնով: Ղարաբաղի հայերի ինքնորոշումն արթնացրեց Հայաստանը: 1990-ականների վերջին Հայաստանի ներսում հաղթեց «ղարաբաղիզմի» գաղափարը: Սակայն Ղարաբաղը հետագայում սկսեց կապվել ոչ թե Հայաստանի ազատագրման բացառապես պայծառ գաղափարի, այլ մարդկանց որոշակի խմբի կողմից իշխանության պահպանման հետ: Այստեղից է ծագեց ղարաբաղյան կլանի հայեցակարգը: 2008-ի մարտյան գործընթացները լրացուցիչ սրություն հաղորդեցին այս պահին, որի արդյունքում սկսեցին զարգանալ որոշակի պատկերացումներ Ղարաբաղի` որպես որոշակի բեռի մասին, որը խոչընդոտում է Հայաստանի զարգացումը»,- ասաց նա:
Փորձագետը հավելեց, որ պատրաստ չէ 2020 -ի գործընթացները նկարագրել այնպիսի դավադրական կատեգորիաներով, ինչպիսիք են` «Փաշինյանը հանձնեց», «Փաշինյանը պատրաստ չէ»:
«Ամեն դեպքում, եթե հասարակությունը պատրաստ է դեմ գնալ առաջնորդներին, ապա գնում է: 2020 թվականին մենք կամավորական շարժման հզոր աճ չտեսանք, մենք տեսանք հակամարտության մի տեսակ հոգնածություն: Իսկ նոյեմբերին մենք տեսանք այս հոգնածության հետեւանքները»,- ասաց Մարկեդոնովը:
Հակամարտությունը ղարաբաղյան հակամարտություն անվանելը ճիշտ չէ, քանի որ դա հայ-ադրբեջանական հակամարտություն է:
«Շահումյան, Մարտունաշեն եւ այլն, դա Ղարաբաղը չէ, եթե վերադառնանք մեր օրերին, Գորիս-Կապանն էլ Ղարաբաղ չէ, 2020 թվականի հուլիսը նույնպես Ղարաբաղ չէ: Ղարաբաղը պարզապես դարձել է դիմակայության հիմնական խորհրդանիշը»,- շեշտեց քաղաքագետը:
Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա նա Մոսկվայի դերի գնահատականները հետխորհրդային տարածքում չափազանցված անվանեց:
«Իբր, ինչպես Մոսկվան կասի, այդպես էլ կլինի: Դա այդքան էլ այդպես չէ»,- եզրափակեց Մարկեդոնովը:
