Մանոայում Հավայան կղզիների համալսարանի գիտնականները պարզել են, որ կլիմայի փոփոխությունը սրում է հայտնի վտանգավոր հիվանդությունների կեսից ավելին, այդ թվում՝ դենգե տենդը, հեպատիտը, թոքաբորբը, մալարիան եւ Զիկա տենդը: Հետազոտության արդյունքները հրապարակվել են Nature Climate Change ամսագրում։
Մասնագետները տվյալների համակարգված որոնում են իրականացրել 10 կլիմայական վտանգների ազդեցության վերաբերյալ մարդու յուրաքանչյուր հայտնի հարուցչի վրա ջերմոցային գազերի արտանետման պատճառով: Այդ սպառնալիքների թվում էին տաքացումը, երաշտը, ջերմային ալիքները, անտառային հրդեհները, էքստրեմալ տեղումները, ջրհեղեղներ, փոթորիկներ, ծովի մակարդակի բարձրացում, օվկիանոսի կենսաերկրաքիմիական փոփոխությունները եւ երկրային ծածկույթի փոփոխությունը:
Պարզվել է, որ սպառնալիքներից յուրաքանչյուրն ազդում է վիրուսների, բակտերիաների, կենդանիների, սնկերի, բույսերի եւ քրոմիստների հետ կապված հիվանդությունների վրա։ Վարակները հիմնականում փոխանցվել են օրգանիզմների միջոցով, թեեւ հայտնաբերվել են նաեւ ջրի, օդի, անմիջական շփման եւ սննդի միջոցով փոխանցման դեպքեր: Մարդկային հայտնի պաթոգենների ավելի քան 58 տոկոսը կամ 375-ից 218-ը ինչ-որ պահի ենթարկվել են կլիմայի առնվազն մեկ վտանգի՝ բազմաթիվ տարբեր ձեւերի միջոցով:
Տաքացման եւ տեղումների մեջ փոփոխությունները, օրինակ, կապված էին փոխանցողների արեալի ընդլայնման հետ, ինչպիսիք են մոծակները, տիզերը, լուերը, թռչունները եւ որոշ կաթնասուններ: Նրանք հիվանդությունների հարուցիչների կրողներ են, այդ թվում՝ դենգե տենդի, չիկունգունյայի, ժանտախտի, Լայմի հիվանդության, Արեւմտյան Նեղոսի տենդի, Զիկա տենդի, տրիպանոսոմիազի, էխինոկոկոզի եւ մալարիայի, եւ նաեւ մարդկանց միգրացիա են առաջացնում՝ մեծացնելով նոր պաթոգենների ազդեցության վտանգը:
Տաքացումը բարելավում է կլիմայի պիտանելիությունը վերարտադրության համար, արագացնում է կյանքի ցիկլը, մեծացնում է հավանական ազդեցության տեւողությունը, ուժեղացնում է վեկտոր-պաթոգեն փոխազդեցությունը եւ մեծացնում է վիրուսայինությունը: Կլիմայի փոփոխությունը, օրինակ, դրական ազդեցություն է ունեցել մոծակների պոպուլյացիայի զարգացման, գոյատեւման մակարդակի, խայթոցների արագության եւ վիրուսների բազմացման վրա, ինչը բարձրացրել է Արեւմտյան Նեղոսի վիրուսի փոխանցման արդյունավետությունը:
