Եվրոպան ընկել է էներգետիկ ճգնաժամի մեջ, մինչդեռ ձմեռը մոտենում է։ Իրավիճակն այժմ այնքան վատ է, որ ԵՄ պաշտոնյաները կոչ են արել անդամ երկրներին կամավոր կերպով նորմավորել էներգիան՝ նշելով, որ կրճատումները կարող են պարտադիր դառնալ, գրում է Fortune-ը։
«Եվրոպայի շատ վայրերում էլեկտրաէներգիայի արժեքն այնքան է թանկացել, որ գործարանները ստիպված են եղել փակվել: Իսկ Ֆրանսիայում առաջարկել են աշխարհահռչակ Էյֆելյան աշտարակի լույսերը սովորականից շուտ անջատել՝ էլեկտրաէներգիան խնայելու համար։
Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեսն այս շաբաթ նույնիսկ լրագրողներին ասել է, որ Եվրոպայի էներգետիկ շուկան պարզապես «չի աշխատում» Goldman Sachs-ի նախազգուշացումների ֆոնին, որ եվրոպական էլեկտրաէներգիայի վճարները հաջորդ տարի կարող են աճել 2 տրիլիոն դոլարով:
Այս ամենը ստիպել է նույնիսկ ամենաթանկարժեք ներդրումային բանկերին վերանայել եվրոպական տնտեսության վերաբերյալ իրենց որոշ կանխատեսումները։
Deutsche Bank-ի տնտեսագետներն ասում են, որ Եվրոպայում «մեղմ ռեցեսիայի» իրենց նախորդ կանխատեսումն այլեւս չի համապատասխանում իրականությանը, քանի որ էներգետիկ ճգնաժամը զգալիորեն սրվել է հուլիսից: «Հուլիսին մեր կողմից արված ելակետային կանխատեսումը այս ձմռան չափավոր անկման համար այժմ չափազանց մեղմ է»,- ասում է ներդրումային բանկի գլխավոր տնտեսագետ Մարկ Ուոլը: «Այժմ մենք կանխատեսում ենք ավելի երկար եւ ավելի խորը անկում»:
Ուոլը եւ նրա թիմը ակնկալում են, որ եվրոգոտու իրական համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) 2022 թվականի կեսերից մինչեւ 2023 թվականի կեսերը տարեկան կտրվածքով կնվազի մոտ 3 տոկոսով: Բայց նրանք նաեւ ընդունում են, որ «չի կարելի բացառել նույնիսկ ավելի կտրուկ ձմեռային անկումը»:
Եվրոպայում էներգետիկ ճգնաժամը հաշմանդամ է դարձրել համաշխարհային տնտեսությունը ուկրաինական պատերազմի սկզբից, սակայն իրականում դրա արմատները գնում են դեպի հակամարտությունը նախորդող տարիներ:
Մաքուր էներգիային արագ անցում կատարելու ԵՄ-ի հանձնառությունը հանգեցրել է համավարակի պայմաններում կախվածության Ռուսաստանից բնական գազի ներմուծումից: Թեեւ Միջազգային էներգետիկ գործակալությունը (IEA) բնական գազը նկարագրում է որպես «արտանետումների հիմնական աղբյուր, որը պետք է կրճատվի», ԵՄ-ն օգտագործել է այս վառելիքը էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը ածխաթթվացնելու համար, քանի որ այն ավելի մաքուր է այրվում, քան ածուխը կամ նավթը:
Ամեն ինչ այնքան էլ վատ չէր, քանի դեռ համաշխարհային տնտեսությունը սկսել է վերաբացվել 2021-ին համաճարակից հետո, ինչի հետեւանքով բնական գազի գները բարձրացել են պահանջարկի աճի պայմաններում:
Այնուհետեւ փետրվարի վերջին պատերազմ է սկսվլ Ուկրաինայում, եւ Արեւմուտքը պատասխանել է Ռուսաստանի դեմ խիստ պատժամիջոցներով, ինչը հանգեցրել է եվրոպացիների էներգիայի աննախադեպ ծախսերի:
TTF գազի հոլանդական ֆյուչերսները, որոնք բնական գազի եվրոպական հենանիշն են, ավելի քան 200 տոկոսով աճել են պատերազմի սկզբից մինչեւ օգոստոսի 26-ը: Եվ չնայած վերջին անկմանը, գները դեռեւս 100 տոկոսով բարձրացել են մարտից:
Գերմանական Bruegel վերլուծական կենտրոնի նոր տվյալները ցույց են տալիս, որ անդամ երկրներն արձագանքել են ճգնաժամին 496 միլիարդ դոլարի ծրագրերով, որոնք նախատեսված են բարձր գները իջեցնել համար, որոնք այլապես ստիպված կլինի վճարել հասարակությունը: Եվ այս շաբաթ Գերմանիան նույնիսկ ազգայնացրեց կոմունալ Uniper ընկերությունը՝ ձմռան համար բավարար էներգիա ապահովելու հույսով:
Սակայն Deutsche Bank-ի Ուոլը պնդում է, որ այդ ջանքերը բավարար չեն լինի տնտեսական աղետից խուսափելու համար: Գլխավոր տնտեսագետը նշում է, որ «Հյուսիսային հոսք 1» գազատարը, որը ռուսական բնական գազը բերում է Եվրոպա, ներկայումս փակ է «անորոշ ժամանակով» եւ պնդում է, որ ռուս-ուկրաինական պատերազմի հետագա սրման «ավելացած ռիսկեր» կան։ «Դա շատ լավ կարող է հանգեցնել Ռուսաստանից մնացած գազի մատակարարումների ընդհատումների»,- գրել է Ուոլը՝ հավելելով, որ վերջին իրադարձությունները մեծացրել են գնաճը եւ դանդաղեցրել Եվրոպայում տնտեսական աճը։
Ուոլի մեկնաբանությունները հնչել են Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի «մասնակի մոբիլիզացիայի» հրամանից ընդամենը մեկ օր առաջ:
Ուոլը նաեւ բացատրել է, որ «սովորականից ավելի ցուրտ եղանակը» կամ եվրոպական գործարանների փակման հետեւանքով առաջացած մատակարարման շղթայի խափանումները կարող են հանգեցնել Եվրոպայում էլ ավելի վատ անկման: «Իրավիճակը սրվել է»,- եզրափակել է նա։
