Իրանական անօդաչու թռչող սարքերը ցանկանում են ռեկորդային թվով երկրներ ստանալ, գրում է Forbes-ը։ «Այսօր մենք հասել ենք այն կետին, երբ աշխարհի 22 երկրները Իրանից պահանջում են անօդաչու թռչող սարքեր գնել»,- հոկտեմբերի 18-ին հայտարարել է Իրանի գեներալ-մայոր Յահյա Ռահիմ Սաֆավին: Նրա նշած երկրների թվում են եղել Սերբիան եւ Հայաստանը։
Այս երկրներին իրանական անօդաչու սարքերի զանգվածային մատակարարումը կարող է զգալի ռազմավարական հեռտեւանքներ ունենալ Բալկանների եւ Հարավային Կովկասի համար: Օրինակ, եթե Սերբիան գնի իրանական անօդաչու թռչող սարքերը, դա «կարող է Բելգրադին Բալկաններում ռազմական անօդաչուների ամենամեծ օպերատոր դարձնել», գրում է Defense News-ը:
Այնուամենայնիվ, վերլուծաբանների շրջանում խիստ թերահավատություն կա, որ Բելգրադը հետաքրքրված է իրանական անօդաչուներով, իսկ սերբ տեսաբաններից մեկը նշում է, որ Սերբիան արդեն ունի զգալի ներուժ ունի «իր սեփական կարիքները բավարարելու համար», եւ «Իրանը քիչ բան կարող է առաջարկել կամ ԱԹՍ պատրաստի արտադրանքի կամ նոու-հաուի տեսանկյունից»։
Այնուամենայնիվ, որոշ իրանական անօդաչու թռչող սարքերի ցածր գինը՝ 20 000 դոլար, կարող է Բելգրադին դրդել դիվերսիֆիկացնել եւ ուժեղացնել իր զինանոցը՝ գնելով որոշակի թվով անօդաչու սարքեր: Կամ Իրանը կարող է Սերբիային առաջարկել տեղական արտադրության վերաբերյալ գործարք, ինչը կօգնի ընդլայնել Բելգրադի գործող անօդաչու թռչող սարքերի ծրագիրը:
«Իրանը ուժեղ շուկա է ստեղծում իր անօդաչու թռչող սարքերի համար», - ասում է New Lines Institute-ի ռազմավարության եւ նորարարության գծով տնօրեն Նիկոլաս Հերասը: «Իրանական անօդաչու թռչող սարքերի նկատմամբ աճող գլոբալ հետաքրքրությունը արձագանքն է, թե ինչպես է Թուրքիան զարգացրել իր մարտական անօդաչու թռչող սարքերի միջազգային շուկան»:
«Թուրքերը կենտրոնացել են միջին դասի անօդաչուի վրա, որը նախատեսված է կրկնակի օգտագործման համար, դիմացկուն է եւ կարող է արդյունավետ լինել ինչպես պետական, այնպես էլ ոչ պետական սուբյեկտների դեմ», - ասել է նա: «Բոլոր իմաստներով եւ նպատակներով Թուրքիան որոշել է, որ «էժան օդուժ» կտրամադրի պետական սուբյեկտնմերին, որոնք ցանկանում են հրաժարվել թանկարժեք ինքնաթիռներից եւ դրանց հետ կապված տեխնիկական պահանջներից»:
«Իրանը որոշել է, որ ցանկանում է մենաշնորհել առավել ճշգրիտ եւ հեռահար հրետանային արկերի շուկան, որոնք կարող են կործանարար ազդեցություն ունենալ մարտի դաշտում, հատկապես ցամաքային զորքերի դեմ»:
Նման բարաժող զինամթերքը կարող են փոքր պետություններին թույլ տալ կոպիտ զսպող գործոն ապահովել իրենց ավելի մեծ մրցակիցների համար:
«Ե՛վ հայերը, ե՛ւ սերբերը ավելի ուժեղ հակառակորդներին արագ զգալի կորուստներ պատճառելու հնարավորության կարիք ունեն։ Սերբիայի դեպքում՝ ՆԱՏՕ-ն, Հայաստանի՝ Ադրբեջանը եւ իրանական բարաժող անօդաչու թռչող սարքերը կկարողանային ապահովել այդ հնարավորությունը»,-ասել է Գերասը:
Իրանն ունի նման մի քանի անօդաչու թռչող սարքեր, որոնք կարող են հետաքրքրվել Բելգրադին ու Երեւանին։
«Ինչ վերաբերում է նրան, թե ինչ անօդաչու թռչող սարքեր Իրանը կարող է վաճառել Հայաստանին եւ Սերբիային, կան մի շարք տարբերակներ՝ ներառյալ «Շահեդ», «Աբաբիլ», մոդելները, քանի որ երկու մոդելներն էլ օգտագործվել են Մերձավոր Արեւելքում Իրանի պրոքսիի կողմից, եւ այժմ «Շահեդը» ցուցադրել է իր սահմանափակ հնարավորությունները, սակայն հիմնական ներուժը Ուկրաինայում է»,-ասել է ռազմածովային վերլուծական կենտրոնի վերլուծաբան Սեմյուել Բենդետը։
«Mohajer-ի նման այդ անօդաչուներ, հավանաբար, բացառված չեն: Բացի այդ, Հայաստանում հնարավոր գնումների հետեւում կա ավելի լայն քաղաքական եւ ռազմավարական ենթատեքստ: Հայաստանը ձգտում է փոխհատուցել թուրք-ադրբեջանական ռազմական դաշինքի ամրապնդումը եւ այն ընկալումը, որ Ռուսաստանը կարող է այնքան հավատարիմ չլինել Հայաստանի պաշտպանությանը, որքան նախկինում կարծում էին»,-ասում է Բենդետը։
«Քանի որ թուրքական եւ իսրայելական անօդաչուների տեխնոլոգիան նպաստել է Ադրբեջանի հաղթանակին 2020 թվականին, Հայաստանը հայտնվել է բարդ իրավիճակում՝ չնայած իրականում ունի իր սեփական անօդաչուների արդյունաբերությունը, որում բավարար չափով ներդրումներ չեն կատարվել»,-հավելել է նա։ «Ուստի Հայաստանը ձգտում է խուսափել այս սխալից՝ ներդնելով անօդաչու թռչող սարքերի հնարավորությունները։ Թեհրանն ունի նաեւ իր շահերը՝ օգնելու Երեւանին ռազմական ճանապարհով ամրապնդվել: Իրանը նույնպես մտահոգված է թուրք-ադրբեջանական դաշինքով»,-ասել է Բենդետը։
«Իրանը զորավարժություններ է անցկացրել՝ ցույց տալով, որ կարող է ուժ կիրառել, եթե Զանգեզուրի միջանցքը փակի իր մուտքը դեպի Հայաստան: Այսպիսով, աշխարհառազմավարական տեսանկյունից շատ իմաստալից է այն, որ Հայաստանը դառնալու է իրանական անօդաչու թռչող սարքերի պատվիրատուն։ Երեւանին անհրաժեշտ են նաեւ անօդաչու թռչող սարքեր: Իրանական անօդաչու թռչող սարքերը, ինչպիսին «Shahed-136/1»-ն է, համեմատաբար էժան են եւ կարող են պոտենցիալ խնդիր լինել Ադրբեջանի եւ, հնարավոր է, նույնիսկ հենց Թուրքիայի համար։ Իրանական անօդաչու թռչող սարքերի ցանկացած նշանակալի առաքում Հայաստան կամ Հայաստանում անօդաչու թռչող սարքերի գործարանի հիմնումը, որը նման է Տաջիկստանի գործարանին, կարող է ավելի խթանել սպառազինությունների մրցավազքը Հարավային Կովկասի ավելի ու ավելի անկայուն տարածաշրջանում: Ինչ վերաբերում է նման վաճառքների ընդհանուր ազդեցությանը տարածաշրջանային դինամիկայի վրա, ապա Կովկասում բոլոր երկրներն արդեն զինվում են անօդաչու տեխնոլոգիաներով»,-եզրափակել է Բենդետը։
