Այս տարվա սկզբին ՆԱՏՕ-ում դաշնակիցները վերջապես համաձայնել են, որ Չինաստանն իրենից «մարտահրավեր է» ներկայացնում: Ի՞նչ է դա նշանակում, կարելի է միայն ենթադրել։ Այժմ 30 անդամներից բաղկացած ՆԱՏՕ-ի պաշտոնյաների առջեւ ծառացած խնդիրը անվերջ դյուրափոփոխ տերմինը իրական ծրագրի վերածելն է։ Մինչ այժմ առաջընթացը եղել է համեստ՝ լավագույն դեպքում:

Մի կողմից՝ ԱՄՆ-ը փորձում է ՆԱՏՕ-ի նպատակները համադրել Պեկինին զսպելու սեփական ցանկության հետ։ Մյուս կողմից, փափուկ գծերի կողմնակիցները, ինչպիսին Հունգարիան է, ցանկանում են կապ հաստատել Պեկինի հետ: Կա նաեւ լայնածավալ եւ փոփոխական միջին՝ բազեներ, որոնք չեն ցանկանում չափազանց նյարդայնացնել Պեկինին՝ սոֆթլայներներ, որոնք դեռ անհանգստանում են Չինաստանից տնտեսական կախվածությունից, գրում է Politico-ն։

ՆԱՏՕ-ում ԱՄՆ դեսպան Ջուլիանա Սմիթը պնդել է, որ ԱՄՆ-ի եւ ՆԱՏՕ-ի ռազմավարությունները կարող են համատեղելի լինել: «Ես նրանց միջեւ հսկայական համաձայնություն եմ տեսնում»,- ասել է նա՝ խոստովանելով, որ դաշինքի խոսքերը կյանքի կոչելը «երկար եւ բարդ պատմություն է»:

Իսկապես, ամբողջ քննարկման վրա կախվում է այն հարցը, թե արդյոք Չինաստանն այժմ արժանի է այդպիսի ուշադրության: ՆԱՏՕ-ի հետնաբակում պատերազմ է մոլեգնում.

«ՆԱՏՕ-ն չի ստեղծվել Խաղաղ օվկիանոսում գործողությունների համար, դա Հյուսիսատլանտյան դաշինք է»,- Politico-ին տված վերջին հարցազրույցում ասել է ԵՄ գլխավոր դիվանագետ Ժոզեպ Բորելը: «Իհարկե, կարելի է դիտարկել այլ սպառնալիքներ եւ մարտահրավերներ»,- հավելել է նա։ «Բայց [դեռ] դուք չեք կարծում, որ մենք բավականաչափ սպառնալիքներ եւ մարտահրավերներ ունենք»:

Այս հարցը կքննարկվի այս շաբաթ Բուխարեստում, որտեղ դաշինքի երկրների արտգործնախարարները նոր զեկույց կստորագրեն Չինաստանին պատասխանի վերաբերյալ։ Թեեւ պաշտոնյաները պայմանավորվել են մի քանի հիմնական հարցերի շուրջ, բանակցությունները դեռեւս կլինեն կոշտ բանավեճի նախադիտում, որը, ինչպես սպասվում է, կտանջի ՆԱՏՕ-ին տարիներ շարունակ:

«Հիմա,- ասել է եվրոպացի բարձրաստիճան դիվանագետներից մեկը,- հեշտ չէ պատասխանել «հետո ինչ» հարցին»:

Դաշինքի նոր ռազմավարական ծրագրի առանցքային հատվածում առաջնորդները գրել են, որ «մենք միասին պատասխանատվությամբ կաշխատենք որպես դաշնակիցներ, որպեսզի լուծենք համակարգային մարտահրավերները», որոնք Չինաստանը դնում է ռազմական դաշինքի առջեւ:

Շատ առումներով դա պատմական պահ է եղել, որը ակնարկել է ՆԱՏՕ-ի ապագան եւ արտացոլել 30 անդամների հմուտ համակարգումը, որոնք երկար ժամանակ տարբեր հարաբերություններ են պահպանել Պեկինի հետ:

ԱՄՆ-ը մեծ ջանքեր է գործադրել ՆԱՏՕ-ի ուշադրությունը Չինաստանի վրա հրավիրելու համար՝ պնդելով, որ դաշինքը պետք է սահմանափակի Պեկինի ազդեցությունը, նվազեցնի կախվածությունը ասիական տերությունից եւ ներդրում կատարի սեփական հնարավորություններում: Բազմաթիվ դաշնակիցներ աջակցել են այս ձգտմանը, ներառյալ՝ Կանադան, Մեծ Բրիտանիան, Լիտվան եւ Չեխիան:

Չինաստանը «միակ մրցակիցն է, որն ունի ինչպես միջազգային կարգը փոխելու մտադրություն, այնպես էլ դրա համար աճող տնտեսական, դիվանագիտական, ռազմական եւ տեխնոլոգիական հզորություն»,- գրել է ԱՄՆ-ն զգային անվտանգության իր ռազմավարության մեջ, որն անցյալ ամիս է հրապարակվել:

Բայց ՆԱՏՕ-ն լայնածավալ դաշինք է: Արեւելյան Եվրոպայի շատ երկրներ հակված են դեպի բազեները, բայց ցանկանում են, որ դաշինքը իր ուշադրությունը կենտրոնացնի ռուսական սպառնալիքի վրա: Ոմանք վախենում են զայրացնել Չինաստանին եւ Պեկինին ավելի մղել Մոսկվայի գիրկը: Մինչդեռ մի շարք արեւմտաեվրոպական տերություններ անհանգստացած են Չինաստանի դերով արեւմտյան տնտեսության զգայուն հատվածներում, սակայն, այնուամենայնիվ, ցանկանում են պահպանել տնտեսական կապերը:

Այժմ մենք աշխատում ենք այս տարաբնույթ զգացմունքները օգտակար բանի վերածելու վրա: «Վտանգ կա, որ մենք անվերջ կքննարկենք ածականները, որոնք մենք օգտագործում ենք այստեղ»,- ասաց ՆԱՏՕ-ում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Դեւիդ Քուորին: «Մենք շատ կենտրոնացած ենք գործնական իրականացման վրա», - ասել է նա Politico-ին տված հարցազրույցում: «Կարծում եմ, որ հենց այստեղ է պետք բանավեճեր վարել, եւ կարծում եմ, որ մենք առաջընթաց ենք գրանցել այդ հարցում»:

Քուորիի եւ ԱՄՆ դեսպան Սմիթի համար դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն պետք է հաշվի առնի մի քանի բաղադրիչներ՝ կիբերտարածության մեջ պաշտպանության ուժեղացումը՝ ոլորտ, որտեղ Չինաստանը ձգտում է գերիշխել, հասարակության ենթակառուցվածքի վրա գրոհների կանխմանը նախապատրաստվելը, Արեւմուտքի խոցելիությունը, որը բացահայտել է Ռուսաստանը, եւ այն բանի ապահովումը, որ մատակարարման հիմնական շղթաները Չինաստանով չեն անցնում:

Բացի այդ, Քուորին ասել է, որ ՆԱՏՕ-ն պետք է նաեւ «հետագա» խորացնի իր գործընկերությունը տարածաշրջանային դաշնակիցների հետ, ինչպիսիք են Ճապոնիան, Հարավային Կորեան, Ավստրալիան եւ Նոր Զելանդիան:

Թեեւ ՆԱՏՕ-ում դաշնակիցները, ամենայն հավանականությամբ, ընդհանուր առմամբ կարող են համաձայնել այնպիսի նպատակների շուրջ, ինչպիսիք են ուժեղացված կիբերպաշտպանությունը, որոշ կասկածներ կան Ասիայի կողմը շրջադարձի հետեւանքների առումով:

Մեծ Բրիտանիան, պնդում է դիվանագետը, ճնշում է գործադրում ՆԱՏՕ-ի վրա՝ Չինաստանի հետ կապված, քանի որ նրան «Brexit-ից հետո ինչ-որ բազմակողմ կառույցի կարիք ունի»:

Հնարավոր է՝ ամենակարեւորն այն է, շրջադարձը դեպի Չինաստան էքզիստենցիալ հարցեր է առաջացնում Եվրոպայի սեփական անվտանգության վերաբերյալ: Ներկայումս Եվրոպան մեծապես կախված է ԱՄՆ անվտանգության երաշխիքներից, տեղերում գտնվող ամերիկյան զորքերից եւ զենքի ամերիկյան մատակարարներից: «Չբարձրաձայնված ճշմարտությունն այն է, որ Թայվանին ուժեղացնելու համար ԱՄՆ-ը չի կարող «անընդհատ ամրապնդել դիրքերը Եվրոպայում»»,- ասում է եվրոպացի դիվանագետը։