Ռուսական դիրքորոշումն այն էր, որ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը պետք է հետաձգել եւ առայժմ զբաղվել այնպիսի աշխատանքներով, որոնք թույլ կտան երկու հասարակություններին մոտեցնել խաղաղության, սակայն կողմերն այլ բան որոշեցին։ Այս մասին NEWS.am-ի «Ուժի գործոն» հաղորդման ընթացքում ասաց ՌԴ ԱԳՆ-ի ՄՄՀՊԻ Ժողովրդական հետազոտությունների ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, քաղաքագետ Նիկոլայ Սիլաեւը։
Նա հիշեցրեց, որ վերջերս Երեւանում հայտարարություն է արվել այն մասին, որ Հայաստանը պատրաստ է ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղը, պայմանով, որ որոշակի երաշխիքներ կտրվեն Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչությանը։ «Հարց՝ իսկ ի՞նչ երաշխիքներ են դրանք։ Ինչպե՞ս են դրանք ապահովվելու։ Մի բան, եթե փաստաթուղթը պարունակի, օրինակ, հղում ՄԱԿ-ի Կանոնադրությանը եւ Ադրբեջանի Սահմանադրությանը, եւ այլ հարց է, եթե առաջարկվի արդյունավետ մեխանիզմ՝ ապահովելու Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության իրավունքներն ու անվտանգությունը, օրինակ՝ միջազգային կոնտինգենտի տեսքով։
Հայ բնակչությունն իրավունք կունենա՞, որ՞ երեխաները դպրոցում հայերենով սովորեն։ Նրանք Հայաստանի հետ հատուկ կարգով տնտեսական համագործակցության իրավունք կունենա՞ն։ Արդյո՞ք Լեռնային Ղարաբաղի եւ Բաքվի հայերի միջեւ այս հարցի շուրջ բանակցություններ կլինեն»,- հարցրեց փորձագետը։ Նրա խոսքով, Ռուսաստանի դիրքորոշումն այն է, որ եթե նույնիսկ լինի տարածքային ամբողջականության ճանաչման համաձայնագիր, Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության իրավունքների, անվտանգության եւ բարեկեցության հարցը առանցքային խնդիր է, եւ այն պետք է լուծվի։
«Այս իմաստով, երբ կողմերն ասում են, որ համաձայնության են եկել տարածքային ամբողջականության ճանաչման շուրջ, դա կարող է ներառել տարբերակների լայն շրջանակ։ Ադրբեջանի պայմաններով Հայաստանը կարող է խաղաղության պայմանագիր կնքել նույնիսկ վաղը։ Բայց կա՞ երաշխիք, որ այս հաշտության պայմանագրով կապահովվեն Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության իրավունքները։ Կլինի՞ երաշխիք, որ այս խաղաղության պայմանագիրը կնախատեսի հաղորդակցությունների բացում եւ Հայաստանի համար Ադրբեջանի տարածքով անարգել տրանսպորտային հաղորդակցություն։ Արդյո՞ք այս խաղաղության պայմանագիրը կերաշխավորի հումանիտար հարցերի լուծումը, ինչպիսին է ռազմագերիների եւ անհետ կորածների հարցը»,- հավելեց Սիլաեւը։
Նա նշեց, որ Ռուսաստանում որոշակի հիասթափությամբ են հետեւում, թե ինչպես է պաշտոնական Երեւանը հեռանում Մոսկվայի կողմից ձեւակերպված առաջարկներից։ «Բայց, ի վերջո, դա Հայաստանի որոշելիքն է: Առեղծված է մնում այն, թե դրա դիմաց ինչ է ստանում Հայաստանը։ Հայաստանում բարձրաձայն հնչում են Ռուսաստանի կողմից տրամադրվող անվտանգության երաշխիքների քննադատությունը։ Այս քննադատությունը լիովին արդարացված է։ Բայց մի բան է, ինչ-որ բան կառուցել ի հավելումն այն երաշխիքների, որ Ռուսաստանը տալիս է, մեկ այլ բան է ինչ-որ բան կառուցել Ռուսաստանի երաշխիքների փոխարեն՝ օգնելով Ռուսաստանի դուրսմղմանը տարածաշրջանից»,- ասաց քաղաքագետը։
Փորձագետը չի հասկանում, թե դրա դիմաց ինչ է ստանում Հայաստանը։ Միակ բանը, որ գալիս է նրա մտքին, Արեւմուտքի ճնշման գործոնն է, որը, նրա կարծիքով, գործադրվում է Հայաստանի ղեկավարության վրա։
«Ռուսաստանը նոր առաջարկներ չի ներկայացրել, քանի որ նախկինները հետ չի կանչել։ Այդ առաջարկը գործում էր։ Ռուսական դիրքորոշումն այն է, որ անհրաժեշտ է լուծել այն հարցերը, որոնք կարելի է լուծել՝ հետաձգելով այն հարցերը, որոնց շուրջ համաձայնություն չկա։ Երբ առաջին տեղում հայտնվեցին խաղաղության պայմանագրի մասին խոսքերը, սա Ադրբեջանի դիրքորոշումն էր։ Իսկ ո՞վ էր ստիպել համաձայնել այս օրակարգով Ադրբեջանի դիրքորոշմանը։ Եվ ո՞վ ստիպեց շտապել Պրահա, եթե ռուսական առաջարկները չէին ընդունվել։
Նա մատնանշեց այն կարեւորությունը, որ Մոսկվայում հանդիպումը կայացավ, եւ որ ազդարարվեց հաղորդակցության հարցում առաջընթացը, ընդ որում տեսանելի ապագայում։ «Կարեւոր է նաեւ, որ կողմերը վերահաստատեցին իրենց դիրքորոշումները տարածքային ամբողջականության հարցում։ Սրանք դիրքորոշումներ են, որոնք չեն ձեւակերպվել Մոսկվայում, կողմերը դրանց հասել են Բրյուսելում եւ այլ վայրերում։ Եթե նրանք արդեն պայմանավորվել են դրա շուրջ, ապա բանակցությունները կշարունակվեն այն պայմանավորվածության հիման վրա, որն արդեն ունեն այս հարցում։ Կարեւոր է, որ ռուսական հարթակում բանակցությունները նույնպես շարունակվում են, եւ Ռուսաստանը տրամադրված է շարունակելու այն»,- եզրափակեց նա։
