Երկաթե դարաշրջանի մարդիկ, որոնք Երուսաղեմում երկու հնագույն զուգարան էին օգտագործում, առողջ չեն եղել, ասվում է 2500 տարի առաջվա զուգարանների կղանքի նմուշների վերլուծության համաձայն:
Հետազոտողները հայտնաբերել են դիզենտերիա առաջացնող մակաբույծների հետքեր երկու քարե զուգարանների տակ գտնվող ջրամբարներից հայտնաբերված նյութերում, որոնք հավանաբար պատկանել են քաղաքի էլիտար տներին: Այդ ժամանակ Երուսաղեմը Ասորեստանի կայսրության աշխույժ քաղաքական և կրոնական կենտրոնն էր՝ 8000-25000 բնակչությամբ։
Սա Giardia duodenalis կոչվող հիվանդության ամենավաղ հայտնի ապացույցն է, թեև վարակը, որն առաջացնում է լուծ, որովայնի ցավեր և քաշի կորուստ, նախկինում հայտնաբերվել է հռոմեական ժամանակաշրջանի Թուրքիայում և միջնադարյան Իսրայելում:
«Դիզենտերիան տարածվում է կղանքով, որը աղտոտում է խմելու ջուրը կամ սնունդը, և մենք կասկածում էինք, որ դա կարող է մեծ խնդիր լինել հին Մերձավոր Արևելքի վաղ քաղաքներում գերբնակեցման, շոգի և ճանճերի և ամռանը ջրի սահմանափակ հասանելիության պատճառով»: Դոկտոր Փիրս Միտչելը` հետազոտության առաջատար հեղինակը, որը հրապարակվել է հինգշաբթի օրը Parasitology գիտական ամսագրում:
Գիարդիայի դիզենտերիայից այսօր մահացողների մեծ մասը երեխաներ են, և երեխաների մոտ քրոնիկ վարակը կարող է հանգեցնել աճի դանդաղման, ճանաչողական խանգարումների և զարգանալու անկարողության:
Հնագույն կղանքը հնագետների համար տեղեկատվության հարուստ աղբյուր է և բացահայտել է երկաթի դարաշրջանի կախվածությունը կապույտ պանրից, Ֆարերյան կղզիներում առեղծվածային պոպուլյացիայից և այն բացահայտումը, որ Սթոունհենջը կառուցողները սնվել են անասունների ներքին օրգաններով:
Հնագետները, որոնք պեղել են զուգարանները, նստվածքի նմուշներ են վերցրել յուրաքանչյուր զուգարանի նստատեղի տակ գտնվող փոսի զուգարանից:
Նրանք գտել են մի տեղանք Երուսաղեմից հարավ՝ Արմոն ՀաՆացիվ շրջանում՝ 2019 թվականին պեղված առանձնատանը: Խոսքը, հավանաբար, վերաբերում է Մանասե թագավորի ժամանակներին, ով մ.թ.ա. յոթերորդ դարի կեսերին թագավորել է 50 տարի։
Մեկ այլ ուսումնասիրված զուգարանի նստատեղ՝ դիզայնով նման, հայտնաբերվել է Երուսաղեմի Հին քաղաքում պեղումների ժամանակ՝ յոթ սենյականոց շենքում, որը հայտնի է որպես Ահիելի տուն, որն այն ժամանակ բնակեցված էր բարձր դասի ընտանիքով:
Ավելի վաղ աղիքային մակաբույծների չորս տեսակների ձվեր էին հայտնաբերվել ջրհեղեղի նստվածքում՝ երիզորդ, քորոց, կլոր որդ և ճիճու: Սակայն նոր հետազոտության համաձայն՝ դիզենտերիա առաջացնող միկրոօրգանիզմները փխրուն են և չափազանց դժվար է հայտնաբերել:
Այս խնդիրը հաղթահարելու համար թիմը օգտագործել է ELISA կոչվող կենսամոլեկուլային տեխնիկան, որի ժամանակ հակամարմինները կապվում են սպիտակուցների հետ, որոնք եզակիորեն արտադրվում են միաբջիջ օրգանիզմների որոշ տեսակների կողմից:
