Հուլիսի 30-ին Թուրքիայի և Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչներ Սերդար Քըլըչը և Ռուբեն Ռուբինյանն անցկացրել են բանակցությունների հերթական՝ հինգերորդ փուլը։ Նրանց նախորդ հանդիպումը կայացել էր 2022 թվականի հուլիսին Ավստրիայի մայրաքաղաքում։ 2024 թվականին երկու դիվանագետների ճանապարհներն ավելի մոտեցան իրենց մասնագիտական «դաշտին»։ Նրանք հանդիպել են միջպետական սահմանին. Այնտեղ նրանք այցելեցին «Մարգարայի» վերանորոգված անցակետը։ Այս մասին սոցցանցերում գրել է ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը։
«Դեռևս 2023 թվականի դեկտեմբերին Հայաստանի ԱԳՆ-ն հայտարարություն էր տարածել այս օբյեկտի շահագործման պատրաստակամության վերաբերյալ։ Հայ դիվանագետները հայտարարել են, որ իրենք «Թուրքիայից ակնկալում են դրական ազդանշաններ երրորդ երկրների քաղաքացիների, ինչպես նաև դիվանագիտական անձնագրեր ունեցող անձանց համար սահմանը բացելու համար»։ Սրանից հետո Կիլիչ-Ռուբինյան հանդիպումը հետաձգվեց։ Եվ վերջապես, 2024 թվականի հուլիսի նախավերջին օրը նրանք խախտեցին երկարատև դադարը։ Ինչո՞վ է պայմանավորված այս ուշացումը։ Իսկ կարո՞ղ ենք նոր ազդակներ ակնկալել Անկարայի և Երևանի հարաբերությունների կարգավորման համար։
Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման շուրջ քննարկումներն ակտիվացել են 2020 թվականի ղարաբաղյան պատերազմից հետո։ Սակայն, ինչպես ասում է հայտնի առակը, «սայլը դեռ այնտեղ է»։ Իրերի այս վիճակը բացատրվում է նրանով, որ դիվանագիտական այս «տանգոյում» կա երրորդ «պարողը»։ Անկարան չի կարող և չի ցանկանում անտեսել Բաքվի դիրքորոշումը։ Այստեղից էլ թուրքական կողմի նախապայմանը՝ Երեւանի հետ հարաբերությունների կարգավորումը հնարավոր է եւ ցանկալի, բայց միայն այն ժամանակ, երբ հայ-ադրբեջանական կարգավորումը մոտենա իր տրամաբանական ավարտին։ Թուրքիայի համար Ադրբեջանը միայն աշխարհաքաղաքականություն չէ. Սա ոչ պակաս ներքին օրակարգի հարց է։ Բավական է հիշել ադրբեջանա-թուրքական քաղաքական գործիչ Սինան Օգանի դերը Թուրքիայի նախագահական ընտրությունների վերջնական դասավորությունը որոշելու հարցում։ Նրա աջակցությունը Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին իր դերն ունեցավ անցյալ տարվա նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ։
Այսօր կրկին ակտիվացել են Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղության մոտալուտ ստորագրման շուրջ քննարկումները։ Այսպիսով, Իլհամ Ալիևի ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբեկովը նշում է. «Եթե նայեք խաղաղ համաձայնագրի տեքստին, որը գտնվում է բանակցությունների սեղանին, ապա կողմերը մոտ են դրա ավարտին»։ Ճիշտ է, նա նաև վերապահում արեց Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությունների վերաբերյալ՝ որպես հաջող (Բաքվի տեսանկյունից) լուծման բանալին։ Սա նշանակում է, որ առայժմ «նյուանսները մնում են»։ Իսկ եթե դա այդպես է, ապա Անկարան չի շտապի։ Իսկ Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը կզարգանա «փոքր գործերի» ձևաչափով։ Անցակետերի ստուգում, դրանց վերանորոգում, մոտալուտ «բեկման» մասին հայտարարություններ։ Ինքնին այս «ճեղքումը» հետաձգելով՝ մինչև հայ-ադրբեջանական բանակցային ճանապարհին առաջընթաց գրանցվի»,- գրել է փորձագետը։
