Բանկում վարկ ձեւակերպելիս վարկառուները շատ անգամ չեն էլ մտածում, որ այդ օրվանից սկսած ձեւավորվում է իրենց վարկային պատմությունը: Եվ շատ իզուր: Տարիների փորձը ցույց է տալիս, որ հենց վարկային պատմությունն է որոշիչ դեր խաղում վարկով տուն կամ ավտոմեքենա, անգամ` կենցաղային տեխնիկա ապառիկ գնելու գործում:
Հաճախորդի վարկային պատմությունը բանկի հետ համագործակցության տվյալների շտեմարան է` սկսած վարկի ձեւակերպումից մինչեւ դրա մարումը: Եթե վարկառուն պարբերաբար ուշացրել է վարկի մայր գումարի կամ տոկոսագումարների մարումները, կամ էլ ընդհանրապես հրաժարվել է դրանք կատարելուց, ապա տվյալ հաճախորդն ինքն իր համար ձեւավորել է բացասական վարկային պատմություն: Հետեւաբար, հաջորդ վարկի ստացումը տվյալ հաճախորդի համար մոտակա մի քանի տարիների ընթացքում դառնում է գրեթե անհնար: Վարկային պատմությունը փոփոխման ենթակա չէ առնվազն 5 տարի: Ու պետք չէ կարծել, թե հարցը կարելի է լուծել այլ բանկ դիմելու միջոցով: Հայաստանում գործող ցանկացած բանկ կամ վարկային կազմակերպություն, վարկը հաստատելուց առաջ, դիմում է վարկային բյուրո` տվյալ հաճախորդի վարկային պատմությանը ծանոթանալու նպատակով: Այսինքն, յուրաքանչյուր հաճախորդի վարկային պատմությանը տիրապետում են բոլոր բանկերը: Եթե վարկառուն իրեն դրսեւորել է որպես անբարեխիղճ հաճախորդ թեկուզ 1 բանկի մոտ, ապա ցանկացած այլ բանկ դժվար թե որոշում կայացնի նրա օգտին, իսկ կայացնելու դեպքում էլ պայմանները չափազանց խիստ կլինեն: Իսկ դա բնավ հաճելի չէ սպառողական վարկավորման մասսայականության եւ բանկերի միջեւ մրցակցության սրման պայմաններում, երբ վարկերը գնալով մատչելի են դառնում, իսկ դրանց ձեւակերպման գործընթացը` պարզեցվում: Բանկերն արդեն առաջարկում են սպառողական վարկերի ձեւակերպում մեկ օրում, փաստաթղթերի նվազագույն փաթեթով` անձնագրով եւ սոցիալական քարտով: Պարտադիր պայմանը մեկն է` հաճախորդը չպետք է ունենա բացասական վարկային պատմություն:
Դրա հետ մեկտեղ կա նաեւ հակառակ մոտեցումը. եթե վարկառուն պատշաճ կերպով կատարել է իր պարտավորությունները, ապա հեշտությամբ եւ արագ կարող է ստանալ մեկ այլ վարկ եւս: Ընդ որում, կարելի է հավակնել առավել բարենպաստ պայմաններով վարկավորման: Այդ առավելությունը կարող է արտահայտվել վարկի ավելի ցածր տոկոսադրույքով, մարման երկար ժամկետով կամ պարզեցված փաստաթղթաշրջանառությամբ:
Գրեթե բոլորս գոնե մեկ անգամ օգտվել ենք սպառողական վարկերից` ապառիկ որեւէ գնում կատարելով: Շատերս պատրաստվում ենք դա նորից անել: Ուրեմն, ուզենք թե չուզենք, պետք է ապացուցենք վարկատու կազմակերպությանը, որ պարտաճանաչ եւ վստահելի հաճախորդ ենք: Առավել եւս, որ դրական վարկային պատմություն ձեւավորելու համար իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձին անհրաժեշտ է ընդամենը ժամանակին կատարել իր վարկային պարտավորությունները: Ստացվում է, որ վարկային պատմությունը բանկի համար հաճախորդի համբավն է, եւ նրա օգտին խոսող կարեւորագույն փաստարկը վարկի տրամադրման վերաբերյալ որոշում կայացնելու գործում: Մնում է վարկառուն ինքը որոշի, ո՞րն է ավելի շահեկան` դրական վարկային պատմություն ձեւավորե՞լը, թե՞ մի քանի հարյուր դոլար յուրացնելու փորձ անելով նոր բնակարան կամ կենցաղային իր ձեռքբերելու հեռանկարները հօդս ցնդեցնելը:
Մարինա Ադամյան, տնտեսագետ
