NEWS.am–ը ներկայացնում է «Հայի աչքերով» նախագիծը, որի շրջանակներում թղթակից Անի Աֆյանը հարցազրույցների շարք է նախապատրաստել, որտեղ աշխարհի տարբեր երկրներում ապրող կամ ապրելու կենսափորձ ունեցող երիտասարդ հայերը պատմում են տեղի բնակչության կենցաղի, սովորույթների ու ավանդույթների մասին։

Դիանա Հակոբյան, 29 տարեկան։ Կրթությամբ լրագրող, մասնագիտությամբ չի աշխատել։ Դաստիարակում է երկու երեխաների։ Ազատ ժամանակը նվիրում է ձեռագործությանը։ Երազում է երեխաների համար ձեռագործության ստուդիա բացելու մասին։ 2 տարի ապրել է Ավստրալիայում, շատ է ճանապարհորդել ու հասկացել է մեկ բան՝ հյուր գնալը լավ է, բայց տանն ավելի լավ է։

«Փախուստ դրախտից»՝ այսպես ես կանվանեի մեր վերադարձը հիասքանչ, բայց սարսափելի այլատյաց քաղաքից, որը Թաունսվիլ է կոչվում։ Բայց ամեն ինչի մասին հերթով:

Ավստրալիայի հետ ծանոթությունը սկսվել է ապրանքային գնացքի երկարության հերթից, երեխաների հետ ճամփորդող ուղեւորների հանդեպ օդանավակայանի աշխատողների կատարյալ անտեսումից։ Դուստրս այդ ժամանակ մեկ տարեկան ու չորս ամսեկան էր ու մենք մեկուկես ժամ հերթ էինք կագնել անձնագրային հսկողություն անցնելու համար։

Փոխարենը հաշմանդամներին շատ հոգատար են վերաբերվում, համբերատար, ու կարեւորը, շենքերում ու փողոցներում ամեն ինչ նախատեսված է սահմանափակ հնարավորություններով մարդկանց առավելագույն հարմարավետ տեղաշարժի համար։ Օրինակ՝ բոլոր ավտոբուսները սարքավորված են ավտոմատ շարժական շարժակներրով, ինչը թույլ է տալիս հաշմանդակի սայլակով անարգել մտնել փոխադրամիջոց։ Ավտոբուսների հին մոդելներում վարորդը ձեռքով է շարժում հարթակը։

Առաջինն, ինչ ես տեսա օդանավից դուրս գալուց հետո, հսկայական պաստառ էր՝ «Ավստրալիայում բնակվում է սարդերի ավելի քան 1300 տեսակ» գրությամբ։ Հանկարծ ես ու ամուսինս հասկացանք, թե որտեղ ենք հայտնվել։

Շուտով սկսվեցին մեր երկարատեւ ու տքնաջան ջանքերը՝ միաձուլվել զանգվածներին։ Բայց դրանք ապարդյուն էին։ Դու կարող ես ուտել նրանց սիրելի սնունդը, դիտել նրանց սիրելի հեռուստաշոուները, կատակել նրանց նման, հագնվել նրանց նման, բայց միեւնույն է մանկապարտեզում ծնողական ժողովներին դու կնստես օտարերկրացիների կողքին։

Ավստրալացիները պատրաստ են օգնել։ Նրանք ցույց կտան ճանապարհը, կպատմեն ավտոբուսների ժամանակացույցի մասին, կգտնեն քո երեխայի խումբը, բայց դժկամությամբ են համաձայնում ավելի մտերիմ շփումների։ Երիտասարդ ընտանիքը քեզ չի հասկանա, եթե մի քանի օր նրանց հետ այգում շփվելուց հետո դու նրանց հրավիրես քո տուն։ Նրանք փողոցներում չեն ծանոթանում, չնայած գուցե չեն ծանոթանում միայն «ոչ յուրայիների» հետ։ Իսկ ընդհանուր առմամբ նրանք ժպտերես են, հանգիստ, ծայրահեղությունների մեջ չեն ընկնում, կայուն են, շատ նման իրենց կլիմային։ Սեզոնային փոփոխությունների կատարյալ բացակայություն։ Միշտ շոգ է, երբեմն տաք, հազվադեպ՝ հով, իսկ հետո նորից շոգ։ Գուցե միայն մուսոնային անձրեւներն են խախտում այդ միապաղաղությունը։

Ջերմաստճանը +10-ից չի նվազում, բայց ավստրալացիների համար դա նույնն է, ինչ – 30-ը։ Նրանք շատ վատ են դիմանում ցրտին, ու ձմռանը ավտոբուսի կանգառում կանգնած, անընդհատ լսում ես, թե ինչպես են նրանք դժգոհում «սարսափելի սառնամանիքի» մասին։

 

Թաունսվիլում տները վատ են մեկուսացված, ու ջերմաստիճանի նվազագույն նվազումն անգամ ազդում է տան ներսի ջերմաստիճանի վրա։ Այդ մենք ենք Հայաստանում ուգգերով փողոց դուրս գալիս, իսկ նրանց մոտ դրանք ձմեռային հողաթափիկներ են։

Ինչպիսի կլիմա է, այդպիսին էլ վաճառասեղանների վրայի մթերքներն են։ Ձմերուկների, սեխերի, դեղձի, վարունգի ու լոլիկի հավերժ սեզոն։ Սկզբում սիրելի մրգերի հասանելիությունը ուրախացնում է, ուզո՞ւմ ես հունվարին ձմերուկ ուտել՝ խնդրեմ։ Իսկ հետո դա սկսում է հոգնեցնել՝ ասես առհասարակ չես շարժվում առաջ, չես զգում, թե ինչպես է անցնում ամիսը, տարին, ինչպես է ապրիլը սեպտեմբեր դառնում։

Ի դեպ, ելակից բացի բոլոր մյուս հատապտուղները, օրինակ ազնվամորին, հապալասը, շատ թանկ են ու վաճառվում են միշտ փոքր տուփերով։ Եվ ոչ թե Հայաստանի նման, որտեղ շուկայում տատիկը մի ամբողջ դույլ ազնվամորի է վաճառում։ Այստեղ գնահատում են յուրաքանչյուր հատապտուղը։ Բայց ամենաշատն ինձ զարմացրեց նրանց «զգույշ» վերաբերմունքը արքայանարինջի հանդեպ։ Դրանք վաճառվում են հատով ու դրանք ուտում են նախապես կեղեւը մաքրելուց հետո, կարտոֆիլի նման։

Ավստրալացիներին կարելի է համարձակորեն անվանել մսակեր։ Մսի վաճառասեղաններին մսի տարբեր տեսակների, երշիկների, նրբերշիկների, մսագնդերի, մսով կարկանդակների առատություն է։ Մեզ համար ամենահետաքրքիրն ագեվազի միսն էր, ավելի ճիշտ դրանից պատրաստված կոտլետները։ Այդպես էլ չկարողացա համտեսել։ Սարսափելի ուժեղ ասոցացիաներ էր առաջանում կատուների հետ։

Ի դեպ, ագեվազները ազատորեն տեղաշարժվում են փողոցներում։ Կարելի է մոտենալ դրանց, շոյել, կերակրել։ Ագեվազի այդ տեսակը կոչվում է «վալաբի»։ Դրանք կարճահասակ են ու շատ մարդամոտ։ 

Ավստրալացիների սիրելի կերակրատեսակներից է մսով կարկանդակը։ Այն իրենից ներկայացնում է շերտավոր խմորից պատրաստված փակ զամբյուղ՝ տավարի մսի միջուկով։ Այդ համեղ կարկանդակը թխվում է 15 րոպեում։ Ու ոչ մի ագեվազի միս։

Ավստրալացիները սիրում են ուտել փողոցում։ Հասարակական այգիներում հատուկ գազօջախներ են տեղադրված՝ բարբեքյու պատրաստելու համար։ Հիմնականում տեղի բնակիչները նրբերշիկներ են խորովում։

Քաղաքային իշխանությունները հետեւում են գազօջախների մաքրությանը։ Ամեն օր վաղ առավոտյան հատուկ ծառայությունները մաքրում են դրանց մակերեսը։ Նշեմ, որ մարդիկ նույնպես օգտվելուց հետո լավ մաքրում են դրանք։

Ավստրալացիների եւս մեկ սիրելի կերակրատեսակ է վեջիմայթը՝ եթե այդ մուգ շագանակագույն աղի մածուկը կարելի է կերակրատեսակ համարել։ Այն ստանում են թթխմորի խտանյութից։ Ավստրալացիները պաշտում են այն ու օգտագործում են կարագի փոխարեն։ Առհասարակ նրանք շատ են հպարտանում իրենց ազգային խոհանոցով ու արտադրանքներով։ Ավստրալիայում արտադրվող ապրանքների վրա միշտ կա ագեվազով լոգոտիպ՝ սեփական երկրի համար հպարտության նշան։ 

Հանգստյան օրերին Թաունսվիլի փողոցներում բացվում է բանջարեղենային շուկա։ Հենց տարբեր շրջաններից ագարակատերերը վաճառասեղաններին շարում են իրենց բերքը, սկսվում է ամենահետաքրքիրը։ Մարդիկ սակարկում են յուրաքանչյուր արքայախնձորի համար, խաղողի յուրաքանչյուր որթի համար (գրեթե բոլոր բանջարեղենն ու մրգերը վաճառվում են հատով ու չեն կշռվում)։ Նման սակարկությունների իմաստը ոչ թե մի քանի դոլար տնտեսելն է, այլ բուն ընթացքից հաճույք ստանալը, ազարտը։ Մարդիկ, կարելի է ասել, այդպես լիցքաթափվում են։ Իհարկե, նրանք լիցքաթացվում են ոչ միայն շուկայում սակարկելով։

Ես ավստրալացիներին երկու տեսակի կբաժանեի։ Ոմանք շատ են քայլում, սարեր բարձրանում, զանազան առողջարար ըմպելիքներ խմում։ Իսկ մյուսները նախընտրում են բարերն ու, իհարկե, պոկերը։ Պոկերը շատ տարածված է տարեցների շրջանում, ովքեր արդեն ինչքան հարկն է աշխատել են ու հիմա համարձակորեն ծախսում են իրենց փողերը:

Ոգելից խմիչքներ, ծխախոտներ՝ երբեմն դրանք ոչ թե հասարակ ծխախոտեր են, այլ ծխելու խառնուրդներ՝ մարիխուանայի որոշ քանակությամբ։ Այդ ամենը Ավստրալիայում թույլատրված է։ Կառավարությունը, որքանով ինձ հայտնի է, ոչ մի կերպ չի կարողանում որոշակի սահմանափակում մտցնել նման ծխելու խառնուրդների համար, իսկ առհասարակ արգելել՝ ըստ երեւույթին չի ուզում։

Նաեւ իշխանությունները հանգիստ են արձագանքում ԼԳՏԲ համայնքի լսարանի վրա կենտրոնացած ռադիոկայանի առկայությանը։ Ռադիոկայանը հիմնվել է Մելբուրնում ու աշխատում է առայսօր։ Կարո՛ղ եք պատկերացնել, թե ինչ թեմաներ են եթերում քննարկվում ու ինչ երաժշտություն է հնչում։

Ավստրալիան աշխարհի միակ երկիրն է, որտեղ ընտրությունների չներկայացող քաղաքացուն տուգանում են։

Առհասարակ Ավստրալիան ինձ համար ոչ թե մարդիկ են, դեմքերը, այլ անվերջանալի քանակության թռչուններ, կենդանիներ, ծառեր ու ծաղիկներ։ Գուցե դա է պատճառը, որ երբ ես փորձում եմ որեւէ զվարճալի ու հետաքրքիր բան հիշել, հիշում եմ միայն խավարասերներին, որոնք հենց պատուհանից են տուն սողոսկում, չղջիկներին, որոնց աղտոտում են ամբողջ այգին, բայց որոնց միաժամանակ ոչ ոք չի դիպչում, քանի որ ավստրալացիները անկեղծորեն կարծում են, որ հենց կենդանիներն են Երկրի տերերը։

Հանրային լողափերի մոտ, որտեղ մոտակայքում մացառուտներ են, հատուկ նշաններ են տեղադրում, որ իբեւ լողալ կարելի է, բայց այստեղ կան կոկորդիլոսներ, զգույշ եղեք։ 

Այն վայրում, որտեղ կաչաղակը բուն է հյուսել, իսկ կաչաղակներն այստեղ շատ ագրեսիվ թռչուններ են, տեղադրում են նշան, որի վրա գրված է «չվազել ու հեծանիվ չվարել», քանի որ թռչունը կարող է վախենալ ու հարձակվել։ Եղել են երեխաների վրա հարձակման դեպքեր։ Այդուհանդերձ ոչ ոք կանչաղակին չի քշի ու չի քանդի դրա բունը։ Ավստրալացիները չեն քշի թռչունին, նույնիսկ եթե այն որոշի բուն հյուսել հենց նրանց պատուհանի տակ ու ամբողջ օրը առավոտյան ժամը 5-ից ձայներ հանի այնտեղ։

Ի դեպ, թռչունները ամենահաճելի հիշողություններից են։ Դրանք միշտ երգում են՝ գիշեր ցերեկ։ Սկզբում դա անտանելի էր, իսկ հետո սկսեցինք կուկաբարրային տարբերել սեւ կակադուից։ Մենք նույնիսկ սովորեցինք գիշերը երգող թռչունների միջոցով ժամանակը գուշակել։

Թաունսվիլում բնակության երկու տարիների ընթացքում մենք ոչ մի հայի չենք հանդիպել։ Առհասարակ քչերը գիտեին, թե որտեղ է գտնվում Հայաստանը։ Միայն վերադառնալիս անձնագրային հսկողություն անցնելիս ոստիկանն ասաց. «Հա, փաստորեն դուք այն երկրից եք, որը Վիկ Դարչինյանի ու Քիմ Քարդաշյանի հայրենիքն է»։ Ահա այդպես։

Արդեն օդանավում, վերեւից նայելով Թաունսվիլին, գլխումս մի միտք ծնվեց՝ «մենք փախչում ենք դրախտից»։ Ավստրալիան զարմանալիորեն գեղեցիկ երկիր է։ Սակայն այն ինձ համար ոսկե վանդակ էր դարձել։ Ոչ մի հարազատ, ոչ մի ընկեր, ազգական, իսկ այդ ամբողջ գեղեցկությունը անկրկնելիությոնը, բացառիկությունը մնաց օտար, գուցե բացառությամբ թռչունների, որոնք օրուգիշեր աղմկում էին պատուհանի տակ։ 

«Հայի աչքերով». Բրիտանիայում փակ ակումբներ կան, որոնց անդամ կարող են լինել միայն արիստոկրատները

«Հայի աչքերով». Գերմանացիները դեմ չեն երբեմն կոտրել համակարգը եւ վայելել պահը

«Հայի աչքերով». jeito do brasil, կամ կյանքը հիասքանչ է, ո՞ւր ես շտապում

«Հայի աչքերով». Չեխերը սիրում են սեւ հումորը, կարող են կատակել անգամ դժբախտ պատահարի մասին

«Հայի աչքերով». Իտալացիները ձեւեր չեն թափում, գրեթե անմիջապես «դու»-ի են անցնում եւ անձնական հարցեր տալիս

«Հայի աչքերով».Կորեացիները արձակուրդ հասկացությունը չունեն – հանգստի ժամանակ չկա 

«Հայի աչքերով». Ամեն հինգշաբթի Ամստերդամի բնակիչները փողոց են դուրս բերում անպետք իրերը

«Հայի աչքերով». Կարեւոր էր Ցեղասպանության թեմայով մագիստրոսական ատենախոսությունը հենց Թուրքիայում պաշտպանել 

«Հայի աչքերով». Դուբայում եւ Աբու Դաբիում որոշ բանկոմատներ ոսկու ձուլակտորներ են տալիս