Հունաստանի ԱԳՆ-ն չորեքշաբթի Անկարային կոչ է արել չկեղծել պատմությունը եւ ճանաչել Օսմանյան կայսրությունում 1914-1923 թվականներն տեղի ունեցած հարյուր հազարավոր Պոնտոսի հույների ցեղասպանությունը:
Այսպես է Հունաստանի ԱԳՆ-ն արձագանքել Թուրքիայի արտգործնախարարության հայտարարությանն այն մասին, որ հարյուր տարի առաջ հունական բանակն է իրականացրել թուրք քաղաքացիների զանգվածային սպանությունը, հաղորդում է ՏԱՍՍ-ը:
Հունաստանի ԱԳՆ-ն պատմական խնդիր է համարում բոլորի, եւ հատկապես հարեւան Թուրքիայի համար ճանաչել այնպիսի իրադարձությունները, ինչպիսին Պոնտոսի հույների ցեղասպանությունն է, որպեսզի չկրկնվեն անցյալի ամենասարսափելի պահերը եւ որպեսի ապաքինվեն խորը վերքերը, որոնք նրանք թողել են»:
«Թուրքիայի ԱԳՆ հայտարարությունը պատմությունը կեղծելու հերթական անհաջող փորձ է: Պատմական ճշմարտության ճանաչումը, ինքնաքննադատությունը եւ ռեւիզիոնիզմի մերժումը ուժի, այլ ոչ թե թուլության նշան են: Դրանք ազնիվ երկխոսության եւ ազգայնականության ծայրահեղության դեմ պայքարելու, ժողովուրդների եւ պետությունների հաշտեցման եւ նրանց խաղաղ գոյակցության նադրյալներ են», - ասված է հայտարարության մեջ:
«Այս կենսական եւ քաղաքական դիրքորոշումն ընտրել է Էլեֆտերիոս Վենիզելոսը (Հունաստանի վարչապետ 1910-1933 թվականներին), երբ նա որպես Նոբելյան Խաղաղության մրցանակի թեկնածու էր առաջարկել Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքին ( ժամանակաից թուրքական պետության հիմնադիր): Եվ սա մինչ օրս շարունակում կարեւոր ժառանգության մաս լինել, որը թողել է մեծանուն հույն քաղաքական գործիչը հույն-թուրքական հարաբերությունների համար եւ ոչ միայն», - նշել է Հունաստանի ԱԳՆ-ն:
Ավելի վաղ Թուրքիայի ԱԳՆ-ն հայտարարել էր, որ 2019 թվականի մայիսի 19-ը նշանավորում է ազգային պայքարի սկիզբը, որը հանգեցրել է Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադրմանը, եւ ամեն տարի Թուրքիայում ու արտասահմանում տոնվում է հպարտությամբ: Թուրքիայի ԱԳՆ հայտարարությամբ՝ «չեն կարող ընդունելի լինել Հունաստանում որոշ ծայրահեղական շրջանակների» փորձերը՝ նսեմացնելու այս կարեւոր օրը «թուրքական պատմությանն ուղղված ֆանտաստիկ մեղադրանքներով եւ գործողություններով, որոնք Թուրքիայի հանդեպ ատելություն են հրահրում, ինչպես նաեւ Հունաստանի մի քանի քաղաքական գործիչների հայտարարություններով, որոնք քաղաքական նպատակներով աղավաղում են պատմական իրադարձությունները:
Թուրքիայի ԱԳՆ-ն իր հայտարարության մեջ այդ մեղադրանքները չապացուցված է անվանել եւ պնդել, իբր, Հունասատնի վրա է ընկած «վայրագությունների պատասխանատվությունը, որոնք նրա բանակն իրականացրել է Անատոլիայի օկուպացիայի ժամանակ: Ըստ Թուրքիայի ԱԳՆ-ի՝ Թուրքիայի Հանրապետության կազմավորումից հետո Հունաստանի վարչապետ Էլեֆտերիոս Վենիզելոսի նախաձեռնությունը «ականավոր առաջնորդ Քեմալ Աթաթուրքին» խաղաղության Նոբելյան մրցանակի առաջադրելու վերաբերյալ «այն բանի առավել ակնհայտ ապացույցն է, որ երկու երկրների միջեւ պատմական խնդիրներ չկան՝ ի տարբերություն նրա, ինչ պնդում են առանձին անպատասխանատու քաղաքական գործիչներ եւ արմատական հույներ»:
Պոնտոսի հույների ցեղասպանության հարյուրամյակը
Հունաստանում մայիսի 19-ին տեղի ունեցան միջոցառումներ Օսմանյան կայսրությունում 1914-1923 թվականներին Պոնտոսի հարյուր հազարավոր հույների ցեղասպանության հարյուրամյակի առիթով։ Պոնտոսի կամ սեւծովյան հույները Պոնտոս պատմական մարզի (հին հունարեն Էվքսինյան Պոնտոս՝ Սեւ ծով անունից) էթնիկական խումբ են։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի շրջանում Պոնտոսի հույների մեծ մասը բացահայտ պաշտպանում էր Ռուսաստանին, որի զորքերը 1916-1918 թվականներին գրավեցին Տրապիզոն քաղաքը, 1919-1922 թվականների հույն-թուրքական պատերազմի ժամանակ Պոնտոսի հարյուր հազարավոր հույներ ենթարկվեցին տեղահանության եւ միտումնավոր բնաջնջման։ Այդ այսպես կոչված փոքրասիական աղետը մի շարք երկրներ ճանաչել են որպես ցեղասպանություն։
Ինչպես նշում է Kathimerini թերթը, հունական պետությունից բացի Պոնտոսի հարյուր հազարավոր հույների սպանությունները ցեղասպանություն են ճանաչել, մասնավորապես, Կիպրոսը, Հայաստանը, Շվեդիան, ԱՄՆ ութ նահանգներ, Հարավային Ավստրալիայի նահանգը, Ավստրիան, Նիդեռլանդները, ինչպես նաեւ ԱՄՆ-ում տեղակայված Ցեղասպանության հետազոտողների միջազգային ասոցիացիան։
Ինչպես Աթենքի մակեդոնյան գործակալությանն (АМНА) ասել է պատմաբան Վլասիս Ագձիդիսը, պոնտացի հույների զոհերի ճշգրիտ թիվը դժվար է հաշվել այն պայմանների պատճառով, որոնք գերիշխում էին Օսմանյան կայսրությունում 20-րդ դարասկզբին։ «Հույները ամբողջ Օսմանյան կայսրությունում մինչեւ հետապնդումները 2-2,2 մլն էին։ Պոնտոսի շրջանում ապրում էր մոտ 450 հազար հույն։ Հաշվարկված է, որ հույների թիվը, որոնք զոհվել են 1914-1922 թվականներին, եւ նրանց թիվը, որոնց ճակատագիրն անհայտ է մնացել, կազմում է մոտ 700-800 հազար ողջ Օսմանյան կայսրությունում։ 1928-ի պաշտոնական մարդահամարով 1,2 միլիոն մարդ ճանաչվել է փախստական, որոնք կոտորածից փախել են Հունաստան»,- ասել է Ագձիդիսը։