Ամուլսարի հանքավայրի գործարկումը հղի է սարսափելի աղետով: Այս մասին օգոստոսի 12-ի ասուլիսում ասաց իրավաբան Նազելի Վարդանյանը:
Վարդանյանը հիշեցրեց, որ «Լիդիան» ընկերությունը գտնվում է սնանկացման գործընթացում, եւ իրականում հանքավայրի գործարկմամբ կզբաղվեն այլ ընկերություններ, բաժնետոմսերի մեծ մասն արդեն իսկ գտնվում է թուրքերի ձեռքում: Նա ընդգծեց, որ ջերմուկցիների բողոքը ոչ թե կոնկրետ «Լիդիան» ընկերության դեմ է, այլ տարածաշրջանում արդյունաբերական գործունեության դեմ, մարդիկ պայքարում են իրենց բնության եւ շրջակա միջավայրի համար: Պայքարը քաղաքական չէ, եւ քաղաքական դիվիդենտներ ձեռք բերելու փորձերը անբարոյական են, անբարոյական է խաղալ մարդկանց ազնիվ զգացմունքների վրա:
Իրավաբանն անդրադարձավ ընկերության անվտանգության նոր աշխատակիցների կողմից հրահրված մի քանի միջադեպերի: «Նրանք գործում են օրենքի կոպիտ խախտմամբ, զինված են էլեկտրաշոկերներով, կաստետներով - ասաց Վարդանյանը: Ըստ նրա, ընկերությունը այժմ փորձում է ապացուցել, որ վերահսկում է իրավիճակը:
Խոսելով մայրաքաղաքում Ամուլսարի գործարկման կողմնակիցների եւ հակառակորդների կողմից կազմակերպված ցույցերի մասին՝ իրավաբանն ընդգծեց ոստիկանության անթույլատրելի տարբերակված մոտեցումը. Ոչ ոք չի միջամտել «Լիդիան»-ի ակցիային եւ չի հիշել արտակարգ դրության ու վիրուսի մասին: Բոլորովին այլ մոտեցում էր Ամուլսարի պաշտպանների ցույցի հանդեպ: Սա անընդունելի է, եւ ոստիկանապետը պետք է հրաժարական տա, նշեց Նազելի Վարդանյանը:
Երեկ «Լիդիան»-ը հայտարարություն էր տարածել իր աշխատողների տվյալների բազան թարմացնելու մասին: Իրավաբանն այս քայլը գնահատում է որպես ծանր իրավիճակում գտնվող մարդկանց շրջանում պառակտում մտցնելու փորձ: «Ես իսկապես չեմ կարծում, որ որեւէ մեկը կհավատա»,- ասաց նա: Ընդ որում, ընկերությունը ներկայացնում է ոչ ճիշտ տվյալներ՝ ավելացնելով աշխատողների թիվը՝ իրեն վերագրելով կապալառու ընկերությունների աշխատողներին՝ փաստորեն 200-ից դարձնելով 1400: «Սակայն պետք է իմանալ, որ եւս 200 մարդ մնացել է առանց աշխատանքի, երբ երեք առողջարաններ տրամադրվել են «Լիդիան»-ին՝ որպես հանրակացարաններ:» Լիդիան»-ի գործունեության հետեւանքով բարձրացած փոշու պատճառով հանգստացողների թիվը կտրուկ նվազել է: Օրենքի կոպիտ խախտմամբ ավելի քան 500 հեկտար գյուղատնտեսական նշանակության հողերի կարգավիճակը փոխելով, ոչ մեծ գումարի դիմաց փոխանցվել են ընկերությանը՝ որպես արդյունաբերական նշանակության հողեր: Գնդեվազ գյուղի ավագանու անդամի ապօրինի գործողությունների փաստի առթիվ հարուցվել է քրեական գործ: Առանց ապրուստի միջոցի են մնացել իրենց տները հանգստացողներին վարձակալությամբ տվող ջերմուկցիները, իրենց հողերն ընկերությանը վաճառած բնակիչները, Ջերմուկի առողջարաններին սննդով ապահովող գյուղացիները։ Ավելի քան 70 տարի Ջերմուկում կատարվել են հսկայական ներդրումներ` այն միջազգային նշանակության հանգստավայրի վերածելու համար: Ինչպե՞ս կարելի է կայացած բիզնեսը, կայացած ենթակառուցվածքները, Ջերմուկի բրենդը՝ այս ամենի վրա խաչ քաշել՝ չխոսելով այն մասին, որ ընկերության գործունեության հետեւանքով կարող է կորչել հանքային ջուրը, բնության մեջ ամեն ինչ շատ փոխկապակցված է: Սպիտակի երկրաշարժից հետո Ջերմուկի ջրի ջերմաստիճանը նվազել է: Պատկերացրեք, թե ինչով կարող է ավարտվել աղբյուրներից 8 կմ հեռավորությամբ պայթյունները: Ջերմուկում նույնիսկ տների կառուցման ժամանակ արգելվում են պայթեցումները»,- ընդգծեց Վարդանյանը:
Փաստաբանը հիշեցրեց «Էլարդ»-ի եզրակացությունը, որը ոչ մի հետեւանք չունեցավ, եւ դատավարական բոլոր նորմերը խախտող Քննչական կոմիտեի վարքագիծը, որը ավարտին չի հասցնում քրեական գործը: «Բայց նույնիսկ «Էլարդ»-ի եզրակացության մեջ նշվում են այն վտանգները, որոնցով հղի է հանքավայրի մշակումը՝ նույնիսկ միլիարդներ ծախսելով, պետությունը 500 տարի չի կարողանա վերականգնել ջրի մաքրությունը: Սա նշանակում է, որ Ամուլսարի մշակումը դատապարտում է մեր երկիրը աղետի: Սա յուրաքանչյուրիս համար խնդիր է: Ամուլսարի շրջանը երկրի ամբողջ խմելու ջրի ակունքն է»,- հիշեցրեց նա:
Նազելի Վարդանյանը հայտարարեց, որ գործընթացն արդեն սկսվել ՝ սկսելով հեռացնել վերին շերտերը, ընկերությունը գործարկել է թթվային ջրահեռացման մեխանիզմ, ամեն ինչ հոսում է Որոտան-Արփա թունելի մեջ: Այժմ թունելում մեկուկես մետր ջուր է, ինչը թթվային ջրահեռացման հետեւանքն է: Թունելում արդեն մեծ ճաքեր են երեւում, բայց ոչ ոք չի ուսումնասիրում թթվային միջավայրի ազդեցությունը Սպանդարյան եւ Կեչուտ ամբարտակների վրա: Ցեմենտը եւ երկաթյա ամրանները չեն կարող դիմակայել թթվային միջավայրերին: Պատկերացրեք, թե ինչ կպատահի՝ ջրհեղեղը կսրբի Վայոց ձորի բոլոր գյուղերը, նախազգուշացրեց Վարդանյանը:
Նրա խոսքերով՝ ընկերությունը արբիտրաժում հաղթելու աննշան շանս անգամ չունի, իսկ կառավարությունը կարող էր հեշտ ու հանգիստ հետ կանչել թույլտվությունը, քանի որ եզրակացությունն անվավեր է դառնում, եթե աշխատանքը չի իրականացվում մեկ տարի: Վերջին թույլտվությունը տրվել է 2016-ին: Նույն սկզբունքը վերաբերում է շինարարությանը: Որոշ պաշտոնյաներ փորձում են ամեն ինչ շրջել եւ օրենքը յուրովի մեկնաբանել»,- ասաց իրավաբանը:
Նա ընդգծեց, որ օտարերկրյա ձեռնարկատերերը պատրաստ են ոչ պակաս կարեւոր ներդրումներ կատարել Հայաստանում՝ էկոտուրիզմի զարգացման ոլորտում: Իսկ Ամուլսարի գործարկումը վերջ կդնի նման նախագծերին:
«Բացի այդ, դա 10 բալանոց երկրաշարժի գոտի է: Ամուլսարում հայտնաբերվել է ուրան եւ տորիումը, իսկ ոսկի գրեթե չկա»,- նշեց Վարդանյանը:
«Մենք գոյություն ունեցող աղբյուրներն էլ չենք կարողանում վերահսկել, ցանկանում ենք նորերը կառուցել: Սակայն Ամուլսարը առանձնահատուկ նշանակություն ունի»,- ընդգծեց իրավաբանը՝ հիշեցնելով այլ երկրների բացասական փորձը: