Հայ լուսանկարիչ Գեղամ Ջեղալյանը լուսանկարել է 1940-ականներից մինչեւ 1970-ականների կյանքը Գազայում: DW- ն նրան փաստագրական ֆիլմ եւ հոդված է նվիրել։
Գազա քաղաքում գտնվող իր տանը Մարվան Թարազին պահում է մի փոքրիկ գանձ, որը փաթեթավորված է պլաստիկ տոպրակների մեջ եւ պահվում է տուփերում՝ լուսանկարներ եւ նեգատիվներ 1940-ական թվականներից մինչեւ 1970-ականները: Դրանք պատկերում են այդ շրջանի Գազայի հատվածում կյանքի մի մասը եւ կազմում են հայ լուսանկարիչ Գեղամ Ջեղալյանի ժառանգության մի մասը, ով 1940-ական թվականներին բացել է առաջին լուսանկարչական ստուդիաներից մեկը Գազա քաղաքում: «Այս նեգատիվները եւ լուսանկարները ինձ համար շատ կարեւոր են: Սա մեր ժառանգությունն է, մեր մշակույթը»,- ասում է Թարազին:
Սեւ ու սպիտակ լուսանկարներում պատկերված է Գազայի հատվածի քիչ հայտնի կողմը։ Լուսանկարներից որոշներում պատկերված է Գազա-Եգիպտոս երկաթուղու երկայնքով կայարանը, որը վաղուց ավերված է: Մյուսները արվեստի ստուդիական դիմանկարներ են՝ մինչեւ սելֆիների դարաշրջանը, երբ լուսանկարչին այցելելը ինչ-որ հատուկ երեւույթ էր:
Գեղամի օբյեկտիվում են հայտնվել նաեւ քաղաքական իրադարձություններ. Պաղեստինցի փախստականների ճգնաժամը 1948-ին Իսրայելի պետության ստեղծումից հետո եւ Եգիպտոսի իշխանությունը Գազայում մինչեւ 1967 թվականը: «1948 թվականի պատերազմից հետո շատ պաղեստինցի փախստականներ են գնացել Գազա: Նրա ընտանիքին դա ծանոթ էր»,- ասում է Մարվան Թարազին՝ հավելելով, որ Գեղամը Գազան համարում էր իր երկրորդ հայրենիքը եւ լուսանկարում էր շրջապատող ամեն ինչ:
1915-ին Հայոց ցեղասպանության ժամանակ Ջեղալյանի մայրը ստիպված էր փախչել նրա հետ: Սկզբում նրանք փախել են Սիրիա: Ավելի ուշ, երբ նրա մայրը մահացել է, դեռահաս տարիքում նրան ուղարկել են հարազատների մոտ՝ Երուսաղեմ, որն այդ ժամանակ գտնվում էր բրիտանական մանդատի տակ:
Այնուհետեւ, 1940-ականների սկզբին Ջեղալյանը մեկնել է Գազա եւ սկսել աշխատել որպես լուսանկարիչ: «Ես չգիտեմ, թե ինչու է հայրս այդ ժամանակ մեկնել Գազա»,- ասում է նրա դուստրը՝ Անաիդ Բուտինը, ով ծնվել է Գազայում եւ այժմ բնակվում է Ֆրանսիայում: «Միգուցե հայրս կարծում էր, որ դա լավագույն տեղն է աշխատանք փնտրելու համար»,- հավելում է նա, քանի որ այդ ժամանակ շատ հայեր էին մեկնում Մերձավոր Արեւելք՝ աշխատանք փնտրելու:
Մի քանի հայ լուսանկարիչներ հայտնի են դարձել նրանով, որ 20-րդ դարի սկզբին փաստագրել են իրադարձությունները՝ Երուսաղեմում եւ այլ վայրերում:
Գազայում ընդամենը մի քանի լուսանկարիչ կար, բայց դրանց մասին շատ տեղեկություններ չկան: Ավելի ուշ, 1960-ականներին, պաղեստինցի երիտասարդ լուսանկարիչների մի ամբողջ սերունդ սովորեց այդ մասնագիտությունը: Նրանց թվում էր Մարվանի եղբայրը՝ Մորիս Թարազին, ով սկսեց աշխատել Գեղամի արվեստանոցում:
Գեղամի մահից տասնամյակներ անց նրա ստուդիան անցել է Թարազիին, իսկ «Ֆոտո Գեղամ»-ը վերածվել է «Ֆոտո Մորիս»-ի:
Գազայի տեսանելի պատմության մի մասը պահպանվում է ՄԱԿ-ի գործակալության լուսանկարչական արխիվում: Լուսանկարների արխիվը թվայնացվել է վերջին տարիներին: Գեղամի կրտսեր եղբայրը՝ Հրանտը, նախկինում աշխատել է որպես ՄԱԿ-ի լուսանկարիչներից մեկը: Գրավված Արեւմտյան ափին գտնվող Ռամալլահում որոշ մշակութային հաստատություններ լուսանկարներ են հավաքում անցած տասնամյակների ընտանեկան ալբոմներից՝ լուսանկարչական արխիվ ստեղծելու համար:
Ինչ վերաբերում է Գեղամի արխիվին, ապա Մարվան Թարազին ինքնուրույն թվայնացրել եւ քարտագրել է լուսանկարների մեծ մասը՝ օգտագործելով իր հեռախոսը եւ այլ պարզ գործիքներ: Բայց նա գիտակցում է, որ տուփերում եւ պլաստիկ տոպրակներում նեգատիվները պահելը հեռու է իդեալական լինելուց: Շատ նեգատիվներ դեռեւս մշակված չեն, եւ դրանց որակը տարիների ընթացքում միայն վատթարանում է: «Հուսով եմ, որ երիտասարդ սերունդը հետաքրքրություն կցուցաբերի դրանց հանդեպ եւ կտեսնի դրանց արժեքը»,- ասում է Թարազին:
Գեղամի դուստրը հուսով է, որ լուսանկարները կպահպանվեն: Անահիտ Բուտինը երկար տարիներ չի կարողացել այցելել Գազա՝ Իսրայել ուղեւորությունների խիստ սահմանափակման պատճառով, բայց նա կապ է պահպանում իր մանկության ընկերների հետ, որոնք դեռ այնտեղ են: Նրա համար թանկ են լուսանկարները, քանի որ դրանք տարբեր սերունդների են կապում: «Լավ կլիներ ամեն ինչ հավաքել, որպեսզի պատմությունը պահպանվի, գոնե այն պատմությունը, որը մենք գիտենք»,- ասում է Բուտինը: «Հուսով եմ, որ մենք կարող ենք դրանք մի տեղ հավաքել՝ ներկայացնելու համար Գազայի պատմության մի կտորը, հուզիչ եւ բուռն պատմության»: