ՆԱՏՕ-ի երկիր Թուրքիան հայտարարել է Ադրբեջանում նախկին ԽՍՀՄ տարածքում առաջին ռազմաբազայի ստեղծման մասին: Սակայն, այդ մասին հաղորդելով, Թուրքիայի առաջնորդ Էրդողանը հասկացրեց, որ առանց Մոսկվայի թույլտվության այդ բազան այնտեղ չի հայտնվի: Բայց մի՞թե թուրքերը ի վերջո չեն կարողանա կառուցել իրենց բազան Անդրկովկասում Ռուսաստանի կամքին հակառակ կամ օգտագործել այդ հարցը սակարկությունների համար: Ակնհայտ է, որ ղարաբաղյան պատերազմից հետո Ադրբեջանն ավելի շատ առաջնորդվում է Թուրքիայի կարծիքով, քան` Ռուսաստանի, գրում է «Վզգլյադ»-ը:

Հինգշաբթի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն ասել էր, որ մեկ օր առաջ ստորագրված «Շուշիի հռչակագրին» համահունչ Ադրբեջանի տարածքում կարող է թուրքական ռազմաբազա հայտնվել: «Այս թեման կարող է ստանալ իր զրագացումն Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի եւ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի միջեւ խորհրդակցությունների ընթացքում: Եվ մեր բանակցությունների ընթացքում այն եւս կարող է յուրովի իրականացվել»,- հայտարարել էր Էրդողանը` ամփոփելով Ադրբեջան կատարած իր երկօրյա այցի արդյունքները:

Այնուամենայնիվ, Թուրքիայի ղեկավարն անմիջապես վերապահում էր արել, որ առաջնահերթ խնդիրը շարունակում է մնալ անվտանգության երաշխիքների ապահովումն Ադրբեջանի ամբողջ սահմանի երկայնքով` ակնհայտորեն նկատի ունենալով դրա հայկական հատվածը:

Ադրբեջանցի փորձագետ Թոֆիկ Աբասովը հիշեցնում է, որ Ադրբեջանի Սահմանադրությունը սկզբունքորեն արգելում է օտարերկրյա զորքերի մշտական ​​տեղակայումը: «Բացի այդ, Ադրբեջանի ռազմական դոկտրինը, որը հաստատվել էր դեռ 2010 թվականին, նույնպես չի նախատեսում օտարերկրյա հենակետերի տեղակայում: Ադրբեջանը խստորեն հետեւում է իր կուրսին` բլոկին դուրս լինելուն»,- հավաստիացրել է Աբասովը: Նա հիշեցրել է, որ Շուշիի հռչակագիրը միայն ռազմատեխնիկական համագործակցություն է ենթադրում, բայց այնտեղ բազաների մասին ոչինչ չի ասվում:

Այսօր թուրքական զորքերը տեղակայված են երեք մայրցամաքների ավելի քան 10 երկրում: Թուրքական հենակետերը տեղակայված են Իրաքում, Սիրիայում, Սոմալիում, Լիբանանում եւ Կատարում: Այս գործունեության մեջ երկիրը զիջում է միայն ԱՄՆ-ին: Հինգշաբթի հայտնի դարձավ, որ թուրքական զինուժը կմնա Աֆղանստանում այն ​​բանից հետո, երբ ՆԱՏՕ-ի մյուս երկրների զորքերը դուրս գան այնտեղից: Էրդողանը համաձայնել է ԱՄՆ նախագահ  Ջո Բայդենի հետ, որ թուրք զինվորները փոխարինեն ամերիկացի զինվորներին Քաբուլի օդանավակայանի հարակից դիրքերում:

Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա, դատելով անուղղակի տվյալներից, թուրք զինվորականներն արդեն մեկ տարի է, ինչ չեն լքում այս հանրապետությունը, քանի որ ղարաբաղյան պատերազմի նախօրեին երկու երկրների զորքերը համատեղ մանեւրներ անցկացրեցին: Հոկտեմբերին մամուլը հայտնեց, որ Ադրբեջանում 600 թուրք ռազմական հրահանգիչ է տեղակայված: Նրանց առաջադրանքները ներառում էին ոչ միայն Ղարաբաղի վրա ադրբեջանական հարձակման համակարգումը, այլ նաեւ հետախուզությունը: Գաբալայի ավիաբազայում աշխատում էր 120 թռիչքային անձնակազմ, 50 հրահանգիչ աշխատում էր Եվլախի ռազմական օդանավակայանում եւ եւս 20 ԱԹՍ` Դալյարի օդանավակայանում: Բացի այդ, տարեսկզբից Աղդամ քաղաքում գործում է ռուս-թուրքական դիտորդական կենտրոնը, որտեղ երկու երկրների սպաները համատեղ վերահսկում են հրադադարի ռեժիմը Ղարաբաղի նախկին առաջնագծում:

Միեւնույն ժամանակ, Մոսկվայում փորձագետները հիշեցնում են, որ Ղարաբաղում պատերազմից հետո Բաքուն միանշանակ անցավ թուրքամետ կուրսի եւ այսօր լրջորեն կախված է Անկարայից: Ինչպես շեշտում է փորձագետը, «Ադրբեջանը դադարել է բարեկամ պետություն լինել Ռուսաստանի նկատմամբ»: Նա հիշեցրել է, որ ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ, ըստ Երեւանի տվյալների, թուրքական F-16 կործանիչները տեղակայվել են «Ադրբեջանի օդանավակայաններում, իսկ այնտեղից էլ մարտական թռիչքներ են կատարել»:

«Բացի այդ, ՆԱՏՕ-ի վերջերս կայացած գագաթնաժողովին Բայդենը Էրդողանին կարտ բլանշ է տվել դեպի արեւելք, դեպի Կենտրոնական Ասիա եւ հետագայում դեպի Սինցզյան Ույգուրյան ինքնավար մարզ քաղաքական շարժման համար: Դա թույլ կտա Վաշինգտոնին թուրքերի օգնությամբ լուրջ խնդիրներ ստեղծել Չինաստանի համար Մետաքսի ճանապարհի հարավային ցամաքային ճյուղի տեղակայման հարցում»,- պարզաբանել է ռազմական վերլուծաբան, ռազմական գիտությունների դոկտոր Կոնստանտին Սիվկովը:

«Ռուսաստանը կփորձի կանխել Ադրբեջանում թուրքական բազայի կառուցումը: Բայց, ամենայն հավանականությամբ, այն այնտեղ, այնուամենայնիվ, կհայտնվի: Դրա հայտնվելը կբարձրացնի հայերի հետ նոր ռազմական բախման ռիսկը` Ռուսաստանի անխուսափելի ներգրավմամբ, քանի որ այն շարունակում է մնալ Հայաստանի դաշնակից»,- կանխատեսում է Սիվկովը:

Զրուցակիցը չի բացառում, որ Անկարան նոր բազայի օգնությամբ կամրապնդի իր ազդեցությունը ռուսական Հյուսիսային Կովկասում, քանի որ «Մեծ Թուրանի հայեցակարգը» դեռ պոպուլյար է Թուրքիայի քաղաքական շրջանակներում, ինչը բոլոր թուրքալեզու ժողովուրդների միավորում է ենթադրում, այդ թվում այդ գերկոնֆեդերացիայի մաս պետք է դառնա նաեւ Հյուսիսային Կովկասը: «Մեծ Թուրանը պետք է ներառի նաեւ Բաշկիրիան եւ Թաթարստանը: Ավելին, ի սկզբանե դա կլինի ոչ թե ռազմական ներխուժում, այլ մշակութային` բոլոր հնարավոր միջոցներով»,- նախազգուշացրեց նա: Էրդողանի հայտարարությունը լուրջ է ընդունել նաեւ «Հայրենիքի արսենալ» ամսագրի խմբագիր Ալեքսեյ Լեոնկովը: «Դա լկտիություն է: Ըստ էության, դա կլինի ՆԱՏՕ-ի բազան: Դրա ստեղծումից հետո հրթիռների` հարավից մեր սահման թռնելու համար պահանջվող ժամանակը կկրճատվի մինչեւ նվազագույն: Նման դասավորվածությունը մեզ ոչ մի կերպ չի կարող ձեռք տալ: Դա հավասարազոր է Ուկրաինայում ՆԱՏՕ-ի բազայի հայտնվելուն: Եթե ​​Էրդողանի գաղափարը կյանքի կոչվի, Ռուսաստանի Պաշտպանության նախարարությունը ստիպված կլինի հակաքայլեր ձեռնարկել»,- նախազգուշացրեց ռազմական վերլուծաբանը:

Լեոնկովը հիշեցրել է վերջերս մեր ռազմածովային բազայի տեղափոխումն Աստրախանից դեպի Կասպիյսկ` սահմանին ավելի մոտ: «Դա պատահական չի արվել: Եթե ​​Էրդողանն իրագործի իր գաղափարը, ապա Ադրբեջանում գտնվող բազան կհայտնվի մեր թիրախում: Ցանկացած անբարյացակամ ժեստին կհաջորդի հզոր պատասխան: Թուրքիան պետք է դա հասկանա»,- եզրափակել է զրուցակիցը:

Շուշիում ստորագրված համաձայնագիրը կարելի է դիտարկել որպես տարածաշրջանում Էրդողանի ազդեցությունն ուժեղացնելու փորձ, ավելի վաղ «Վզգլյադ» պարբերականին ասել էր «Վալդայ» ակումբի փորձագետ Ստանիսլավ Տկաչենկոն: «Չնայած գործնականում, իհարկե, ե՛ւ Թուրքիայի, ե՛ւ Ռուսաստանի ներգրավվածության մասշտաբները Հարավային Կովկասի գործերին կմեծանան»,- ասել է Տկաչենկոն: Նրա կարծիքով` Մոսկվան եւ Անկարան ավելի ակտիվ կհամագործակցեն այս ուղղությամբ: Ըստ Տկաչենկոյի` համաձայնագրերի ստորագրումը ենթադրում է ապագայում լիարժեք ռազմական դաշինքի ստեղծում Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի միջեւ. «Դեռ միություն չկա, բայց երկրներն արդեն կես ճանապարհին է»:

Այդ ընթացքում Անկարան շարունակում է բուռն դիվանագիտական ​​գործունեությունը: Հարեւան Իրանի արտգործնախարար Մոհամադ  Ջավադ Զարիֆը հինգշաբթի ժամանել է Թուրքիա` քննարկելու «Հարավային Կովկասում», ինչպես նաեւ «խաղաղության ու անվտանգության ապահովման» հարցերը Պարսից ծոցի գոտում եւ Աֆղանստանում:

Իսկ ինքը՝ Էրդողանը, հայտարարել է, որ առաջիկայում շփումներ է պլանավորում իր ռուս գործընկեր Վլադիմիր Պուտինի հետ: Մինչդեռ Կրեմլը դեռ չի հայտարարել նման հանդիպման պլանների մասին: