Սոչիում Վլադիմիր Պուտինի, Իլհամ Ալիեւի եւ Նիկոլ Փաշինյանի եռակողմ հանդիպումը նշանակալի է մի քանի պատճառով։ Այս մասին ասվում է Bunin & Co Telegram-ալիքի համար ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովի մեկնաբանության մեջ։
«Նախ, այն անցավ ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ավարտից մեկ տարի անց։ Բայց ոչ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունից։ Ընդհակառակը, չափազանց շատ նշաններ կան, որ Բաքուն եւ Երեւանը շարունակում են հեռու մնալ խաղաղությունից՝ նրանց անտեսելու համար։ Հրադադարի ամենախոշոր խախտումը տեղի է ունեցել Սոչիի գագաթաժողովից ընդամենը տասն օր առաջ։
Երկրորդ՝ 2020 թվականի նոյեմբերից մինչեւ 2021 թվականի նոյեմբերն ընկած ժամանակահատվածում Ռուսաստանն ամրապնդել է իր առաջնորդությունը՝ որպես խաղաղ գործընթացի մոդերատոր։ Եւ այս դերի հետ, որը ոչ պակաս կարեւոր է, համաձայն են եւ՛ Բաքվում, եւ՛ Երեւանում։ Մեկ տարվա ընթացքում երեք համատեղ հայտարարություն։ Մինսկի խմբի միջնորդներից ոչ մեկը չի կարող պարծենալ նման քանակի բովանդակային փաստաթղթերով։ Փաստորեն, Ռուսաստան-Ադրբեջան-Հայաստան եռակողմ ձեւաչափը ԵԱՀԿ-ին, որպես բանակցային հարթակ, երկրորդ պլան է մղել։
Երրորդ՝ Սոչիի գագաթաժողովը, թեեւ բանակցային ճանապարհին էական բեկման չհանգեցրեց, իզուր չէր։ Արդյունքում հայտնվեց Պուտինի, Ալիեւի եւ Փաշինյանի երրորդ համատեղ հայտարարությունը։
Ոճական առումով այն շատ է տարբերվում նախորդ երկուսից։ Առաջինը՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ինը, եթե կարելի է ասել, հրատապ փաստաթուղթ էր: Այն նախատեսում էր զինադադարի պայմանները եւ խաղաղ կարգավորման որոշակի ուրվագիծ էր տալիս՝ հին ստատուս քվոյի տապալման եւ նորի ձեւավորման համատեքստում։ Երկրորդը՝ 2021 թվականի հունվարի 11-ինը, կենտրոնացած էր տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման շուրջ։ Առաջարկվում էր որպես խաղաղ գործընթացի անկյունաքար դնել տնտեսական նպատակահարմարությունը։ Չստացվեց։ Այսօր ոչ ոք չի հանում այս խնդիրը։
Սակայն նոր համատեղ հայտարարության մեջ հակամարտող երկրների միջեւ լիարժեք տրանսպորտային հաղորդակցության վերսկսման հարցն արդեն կապվում է Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների արդյունավետության եւ սահմանի սահմանագծման ու սահմանազատման աշխատանքների հետ։ Այս կետը նախկինում երբեք այսքան պարզ չի գրվել: Ակնհայտ է, որ 2021 թվականի ընթացքում հենց սահմանի խնդիրը առաջին պլան մղվեց եւ դարձավ տարածաշրջանային անվտանգության ամենավտանգավոր մարտահրավերը։ Եւ Մոսկվան ձգտում է ցույց տալ եւ՛ Բաքվին, եւ՛ Երեւանին, եւ՛ ողջ աշխարհին, որ ինքն է լինելու այս հանգույցը լուծելու հիմնական ռեսուրսը եւ գործիքը»։