Վերջին օրերին Մերձավոր Արեւելքում ավազային փոթորիկներ են սկսվել, եւ փորձագետները նախազգուշացնում են, որ կլիմայի փոփոխության պատճառով այս երեւույթը կարող է տարածվել՝ լուրջ վտանգի ենթարկելով մարդկանց առողջությունը:

Իրաքում առնվազն 4000 մարդ երկուշաբթի հիվանդանոց է դիմել շնչառական խնդիրների պատճառով, որտեղ ապրիլի կեսերից ութ ավազային փոթորիկ է գրանցվել: Այս երեւույթը տարածվել է նաեւ Իրանի, Քուվեյթի, Սաուդյան Արաբիայի եւ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների վրա:

Ուժեղ քամիները մեծ քանակությամբ ավազ եւ փոշի են բարձրացնում մթնոլորտ, որոնք հետո կարող են տարածվել հարյուրավոր կամ նույնիսկ հազարավոր կիլոմետրերի վրա:

Համաշխարհային օդերևութաբանական կազմակերպության (ՀՕԿ) տվյալներով՝ ավազային փոթորիկներ գրանցվել են ընդհանուր 150 երկրում եւ տարածաշրջանում՝ բացասաբար ազդելով բնապահպանական, առողջապահական եւ տնտեսական ոլորտների վրա:

«Այս երեւույթը միաժամանակ ե՛ւ լոկալ, ե՛ւ գլոբալ է, մեծ ինտենսիվությամբ՝ ծագման վայրերում»,- նշել է ավազային եւ փոշու փոթորիկների գծով Բարսելոնայի գերհամակարգչային կենտրոնի եւ Կատալոնիայի հետազոտությունների եւ առաջադեմ հետազոտությունների ինստիտուտի փորձագետ Կառլոս Պերես Գարսիա-Պանդոն:

Փոթորիկները տեղի են ունենում Հյուսիսային Աֆրիկայի չոր կամ կիսաչոր շրջաններում, Արաբական թերակղզում, Կենտրոնական Ասիայում եւ Չինաստանում: Ավելի քիչ տուժած տարածքների թվում են Ավստրալիան, Ամերիկան ​​եւ Հարավային Աֆրիկան:

ՀՕԿ-ը նախազգուշացրել է օդում փոշու տարածման «լուրջ ռիսկերի» մասին։ Փոշու մանր մասնիկները կարող են այնպիսի առողջական խնդիրներ առաջացնել, ինչպիսիք են ասթման եւ սրտանոթային հիվանդությունները, բակտերիաներ եւ վիրուսներ, ինչպես նաեւ թունաքիմիկատներ եւ այլ թունավոր նյութեր տարածել: «Փոշու մասնիկների չափը մարդու առողջության համար հնարավոր վտանգների առանցքային գործոնն է», - ասվում է ՀՕԿ-ի հայտարարության մեջ:

Նուրբ մասնիկները, որոնք կարող են10 միկրոմետրից պակաս լինել, հաճախ կարող են ներթափանցել քթի, բերանի եւ վերին շնչուղիների մեջ եւ, որպես հետեւանք, կապված են շնչառական հիվանդությունների հետ, ինչպիսիք են ասթման եւ թոքաբորբը:

Որոշ գիտնականների կարծիքով՝ կլիմայի փոփոխության պատճառով ավազային փոթորիկների հաճախականությունն ու ուժգնությունը կարող է աճել։ Բայց այս բարդ երեւույթը «լի է անորոշություններով» եւ կախված է մի շարք գործոններից, ինչպիսիք են շոգը, քամին եւ գյուղատնտեսության վարման մեթոդները, ասել է Գարսիա-Պանդոն:

«Որոշ հատվածներում կլիմայի փոփոխությունը կարող է նվազեցնել քամիների քանակը, որոնք փոթորիկներ են առաջացնում, բայց էքստրեմալ երեւույթները կարող են պահպանվել եւ նույնիսկ ուժեղանալ»,- ասել է նա:

Քանի որ գլոբալ ջերմաստիճանը բարձրանում է, հավանականությունը մեծ է, որ Երկրի ավելի ու ավելի շատ հատվածներ ավելի չոր կդառնան: «Այս տարի Արեւելյան Աֆրիկայում, Մերձավոր Արեւելքում, Արեւելյան Ասիայում ջերմաստիճանի զգալի անոմալիա է գրանցվել, եւ այդ երաշտն ազդում է բույսերի վրա, ինչը կարող է սրել ավազային փոթորիկների ուժգնությունը»,- ասել է իսպանացի հետազոտողը: