Ամեն տարի Հայաստանում հազարավոր նոր ստարտափներ են հիմնվում, սակայն նրանցից շատերը հաջողության չեն հասնում, նույնիսկ եթե գաղափարն ի սկզբանե խոստումնալից է։ Smartclick ընկերության տնօրեն եւ հիմնադիր Ռեմ Դարբինյանի կարծիքով՝ նման անհաջողությունների պատճառը հաճախ ստարտափների հիմնադիրների թույլ տված սխալներն են։

Ռեմ Դարբինյանը Հայաստանում ՏՏ ամենախոշոր միջոցառման՝ Tech Week 2022-ի բանախոսներից է, որն այս տարի անցկացվեց Գյումրիում։ Իր ելույթի ընթացքում նա պատմեց, թե ինչ սխալներ է նկատել ստարտափների մեծ մասում, որոնք հաջողության չեն կարողացել հասնել եւ ստիպված փակվել են։ Նրա կարծիքով, եթե գրագետ ու ճիշտ մոտենաս ստարտափի ստեղծմանն ու խուսափես ամենատարածված սխալներից, ապա հաջողության ռիսկը բազմապատիկ կավելանա։

Ձեր արտադրանքը ոչ մեկին պետք չէ

NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում Ռեմ Դարբինյանն ասաց, որ բազմաթիվ ստարտափներ ստեղծվում են ապրանքների կամ տեխնոլոգիաների շուրջ, որոնք իրականում ոչ ոքի պետք չեն։

«Դուք կարող եք մտածել, որ հիանալի գաղափար ունեք, եւ ստեղծել ձեր ապրանքն ու այն առաջարկել մարդկանց ... եւ պարզվում է, որ ոչ ոք դրա կարիքը չունի, ոչ ոք չի ցանկանում գնել այն: Ավաղ, դա տեղի է ունենում, եւ բավականին հաճախ», - ասաց մասնագետը:

Ուստի, ըստ նրա, չափազանց կարեւոր է, նախքան ինչ-որ բան սկսելը, ուսումնասիրել շուկան եւ հասկանալ, թե արդյոք ձեր ապրանքի պահանջարկը կլինի։ Ի՞նչ խնդիրներ է լուծում արտադրանքը: Որքանո՞վ է այս խնդիրը տարածված ոչ միայն ձեր երկրում, այլեւ ամբողջ աշխարհում: Մարդիկ պատրա՞ստ են վճարել այս խնդիրը լուծելու համար։ Կա՞ն ձեր արտադրանքի անալոգները շուկայում: Ո՞րն է դրանց գինը:

Այլ հարց է, որ շուկան ուսումնասիրելն ու ճիշտ եզրակացություններ անելն այնքան էլ հեշտ չէ, որքան կարող է թվալ։ Եվ նույնիսկ հսկայական ռեսուրսներ ունեցող խոշոր ընկերությունները երբեմն ստեղծում են ապրանքներ, որոնք ոչ ոքի պետք չեն:

Վառ օրինակ է Google Glass ակնոցը, որը հայտնի հսկան թողարկել է մի քանի տարի առաջ։ Թվում էր, թե գաղափարը հետաքրքիր էր եւ խոստումնալից, ու արտադրողը հույս ուներ, որ այն ամուր տեղ կզբաղեցնի շուկայում եւ մեծ ուշադրություն կգրավի։ Սակայն ամեն ինչ ըստ պլանի չընթացավ՝ ստարտափը հաջողություն չունեցավ, գրեթե չվաճառվեց, եւ արտադրությունը ստիպված դադարեցվեց:

«Երբեմն նույնիսկ այնպիսի հսկայական ընկերություն, ինչպիսին Google-ն է, չի կարողանում իր արտադրանքը ճիշտ ներդնել շուկայում եւ մարդկանց ստիպել գնել այն: Նույնիսկ մեծ ռեսուրսներ, հնարավորություններ եւ հետազոտական կարողություններ ունեցող ընկերությունները չեն կարող միշտ ճիշտ հասկանալ շուկայում տիրող իրավիճակն ու այն, թե արդյոք իրենց արտադրանքը պահանջարկ կունենա»,- նշեց մասնագետը։

Ռեմ Դարբինյանը վստահ է, որ առաջիկա մեկ-երկու տարում Apple-ը նույնպես խելացի ակնոցներ կթողարկի՝ տարբեր հնարավորություններով, եւ եթե նրանք դասեր քաղեն Google-ի սխալներից ու ճիշտ հետևություններ անեն՝ հաջողության հասնելու շանսերը շատ ավելի մեծ կլինեն։

Առանց մարքեթինգի, դժվար թե ձեզ ուշադրություն դարձնեն

Երկրորդ տարածված սխալը, որ թույլ են տալիս ստարտափները, ըստ Ռեմ Դարբինյանի, մարքեթինգից հրաժարվելն է: Պետք չէ մտածել, որ ձեր ապրանքն այնքան լավն է, որ բոլորը՝ առանց գովազդի կվազեն այն գնելու: Այսօր գովազդն ու գրագետ մարքեթինգը, ինչպես նշեց Դարբինյանը, պարզապես անհրաժեշտ են, նույնիսկ եթե ձեր ապրանքն իսկապես լավն է։

«Շատ ստարտափներ կարծում են, որ երբ ստեղծեն իրենց արտադրանքը եւ այն շուկա հանեն, անմիջապես հսկայական հերթեր կառաջանան, եւ բոլորը կասեն, թե ինչ լավ բան են մտածել: Սակայն իրականում ամեն ինչ այդպես չի լինում։ Միգուցե դուք իսկապես լավ ապրանք ունեք, եւ գուցե շատ մարդիկ իսկապես կցանկանային գնել այն, եթե իմանային դրա մասին: Սակայն առանց գովազդի նրանք պարզապես չեն իմանա ձեր ապրանքի մասին»,- բացատրեց մասնագետը։

Նրա խոսքով՝ 10-12 տարի առաջ, երբ բացվեց App Store-ը՝ Apple-ի սարքերի համար նախատեսված հավելվածների խանութը, այն ուներ մոտ 1000 հավելված։ Այսօր այս խանութում կան հարյուր հազարավոր հավելվածներ, եւ առանց գրագետ մարքեթինգի ու գովազդի, ոչ ոք այնտեղ ձեր հավելվածը չի գտնի: Պատահական օգտատերերը, իհարկե, կարող են տեսնել եւ ներբեռնել այն, սակայն դա ձեզ, բնականաբար, օգտատերերի մեծ հոսք, կամ ստարտափի արագ աճ կամ հաջողության համար անհրաժեշտ որեւէ այլ բան չի ապահովի:

Այս իրավիճակը այսօր ոչ միայն հավելվածների խանութներում է, այլև բոլոր մյուս ոլորտներում։ Շուկայում կան բազմաթիվ տարբեր առաջարկներ, եւ եթե չկարողանաք դիմել օգտատերերին ու ցույց տալ նրանց, որ իրենց համար հիանալի արտադրանք ունեք, դա, ամենայն հավանականությամբ, աննկատ կմնա:

Վատ թիմը ձախողման բանալին է

Եթե ​​իսկապես լավ գաղափար ունես, ապա, ըստ Ռեմ Դարբինյանի, դժվար թե կարողանաս այն իրականացնել ու հաջողության հասնել՝ առանց լավ թիմ ունենալու։

Լավ թիմը ներառում է ոչ միայն որոշակի անձնական որակներ եւ մարդկանց միջեւ փոխըմբռնում, այլ նաեւ փորձ այն ոլորտում, որտեղ նրանք պատրաստվում են աշխատել:

«Եթե դուք բժշկական ստարտափ եք ստեղծում, սակայն այս ոլորտում փորձ չունեք, ապա պարզ է, որ ձեր հաջողության հավանականությունը շատ ցածր է։ Բայց եթե ձեր թիմում բժիշկ կա, դա, իհարկե, կբարձրացնի հաջողության հասնելու հնարավորությունը, քանի որ բժիշկը կիմանա, թե որոնք են այս ոլորտի նրբությունները, ինչը պետք է հաշվի առնել, ինչ պետք է անել, եւ այսպես շարունակ»,- ասաց Դարբինյանը։

Նրա կարծիքով՝ թիմը ցանկացած ստարտափի հիմքն է։ Եվ պատահական չէ, որ ներդրողների մեծամասնությունը, ներդրում կատարելու որոշում կայացնելիս, նախ եւ առաջ ուշադրություն է դարձնում, թե կոնկրետ ինչ մարդիկ են հիմնել այն, որքան փորձառու են նրանք իրենց ոլորտում եւ որքանով լավ հարաբերություններ ունեն յուրաքանչյուրի հետ։

«Եթե տունը թույլ հիմքի վրա կառուցես, այն հաստատ ուշ թե շուտ կփլվի։ Նույնն է նաեւ ստարտափների դեպքում: Մեկ անգամ չէ, որ խոշոր, խոստումնալից ստարտափները ձախողվել են թիմային խնդիրների պատճառով։ Հնարավոր է հիանալի գաղափար ունեք, մեծ ներդրումներ եք ստացել, սակայն եթե ստարտափի համահիմնադիրները միմյանց չհասկանան, դուք գրեթե անկասկած կձախողեք», - ասել է մասնագետը։

Ռեմ Դարբինյանի խոսքով, սովորաբար հաջողության են հասնում այն ​​ստարտափները, որոնք հիմնել են մարդիկ, ովքեր արդեն ունեն միմյանց հետ աշխատելու փորձ։ Եթե ​​նրանք հիանալի հասկանում են միմյանց, եթե ունեն նույն նպատակները, եթե ճիշտ են հասկանում, թե ինչ եւ ինչու են անում եւ թե ուր են գնում, եթե օգնում են միմյանց ու չեն խանգարում, ապա հաջողության հասնելու նրանց շանսերը զգալիորեն մեծանում են։