Այս շաբաթ Եվրոպական քաղաքական համայնքի (ԵՔՀ) առաջին գագաթաժողովին միանալու Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Լիզ Թրասի որոշումը խթան է հաղորդել Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի նախաձեռնությանը, որը ոմանք արդեն անիմաստ են համարել՝ որպես հերթական բլբլոց:
Պրահայում կայանալիք Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթաժողովը կհավաքի Եվրոպական միության 27 առաջնորդներին եւ մայրցամաքի 17 առաջնորդների, որոնք ներկայումս ակումբի անդամ չեն, ներառյալ Մեծ Բրիտանիան, Թուրքիան, Նորվեգիան եւ Ուկրաինան:
«Բրիտանացիները շատ պրագմատիկ մարտավարություն են որդեգրել. եթե չեք կարող սպանել տարօրինակ նախաձեռնությունը, ավելի լավ է դրանով խորը զբաղվել եւ ուղղորդել այն քո ձեւով»,- Reuters-ին ասել է եվրոպացի դիվանագետներից մեկը, որի անունը չի նշվում:
Դիվանագետներն ասում են, որ ԵՔՀ-ի նպատակը հեռու է հստակ լինելուց, եւ շատերը կասկածում են, որ սեղանի շուրջ այդքան շատ թշնամիների եւ բարեկամների դեպքում այն ընդհանրապես կգոյատեւի, նույնիսկ եթե այն լուծի բոլորին հետաքրքրող հարցերը՝ էներգետիկան, անվտանգությունը եւ ներգաղթը:
Մակրոնի հիմնական նպատակն է միավորել ԵՄ թեկնածու երկրներին, որոնք կորցնում են համբերությունը դաշինքին անդամակցելու հարցում եւ դրանով իսկ հակազդել մայրցամաքի հարավային եւ արեւելյան սահմանների վրա ազդեցություն ձեռք բերելու Ռուսաստանի եւ Չինաստանի փորձերին:
«Պահերից մեկը այն հնարավորությունն է, որ Կոսովոյին եւ Ալբանիային ասենք, որ մենք կարող ենք ինչ-որ բան անել նրանց հետ, եւ նրանք չպետք է հույսը դնեն միայն Ռուսաստանի եւ Չինաստանի վրա՝ ներդրումների առումով»,- ասել է ֆրանսիացի պաշտոնյան:
Մակրոնը մտավախություն ունի, որ ԵՄ-ին անդամակցելու երկար ճանապարհը կարող է հուսահատեցնել Արեւմտյան Բալկաններին՝ խթանելով պոպուլիստներին եւ եվրոսկեպտիկներին:
Ֆրանսիացիները նաեւ կարեւոր են համարում անվտանգության քննարկումը Մեծ Բրիտանիայի՝ Եվրոպայի մյուս խոշոր ռազմական տերության հետ, կամ էներգետիկան՝ Նորվեգիայի հետ, որը ներկայումս օգնում է Եվրոպային հրաժարվել ռուսական գազից:
Սակայն երջանիկ «եվրոպական ընտանիքի» մասին Մակրոնի վեհ գաղափարները մեծ տարածում չեն գտել։
Սկզբում նրա առաջարկը կասկածանքով ընկալվեց արեւելաեվրոպական երկրների եւ մասնավորապես Ուկրաինայի կողմից, որոնք կասկածեցին, որ դա Ֆրանսիայի հնարքն է, որը երկար ժամանակ չի ցանկանում ԵՄ-ում ավելի շատ երկրներ ընդունել՝ իրենց մի տեսակ «քավարանում» պահելու համար։ Ֆրանսիացի պաշտոնյաները հերքում են դա եւ փորձում են հանգստացնել նրանց:
«Սկզբում մենք վախենում էինք, որ ԵՔՀ-ն այլընտրանք կդառնա ԵՄ-ին անդամակցությանը, բայց հիմա ես այդպես չեմ կարծում»,- ասել է արեւելաեվրոպական դիվանագետը:
Սակայն գագաթաժողովից սպասելիքները մեծ չեն։
«Դա կլինի հերթական բլա բլա բլա ֆորումը… բայց մի քանի հանդիպումից հետո այն կարող է անհետանալ առանց մեծ հաջողության»,- հավելել է դիվանագետը:
«Չափից շատ երկրներ՝ չափից շատ տարբեր շահերով… Ինչպե՞ս նստեցնել Թուրքիային եւ Հունաստանին/Կիպրոսին կամ Հայաստանին եւ Ադրբեջանին մեկ տեղում»:
Ֆրանսիան գիտակցում է, որ առանց հստակ օրակարգի, գագաթաժողովը շատերի կողմից դիտվում է որպես ոչ այլ ինչ, քան Պրահայի ամրոցում առաջնորդների ընտանեկան հսկա լուսանկար:
Մեկ այլ ֆրանսիացի դիվանագետ ասել է, որ ֆորումում կարող են առաջարկվել որոշ կոնկրետ նախաձեռնություններ, այդ թվում՝ համալսարանական համագործակցությունը՝ Erasmus փոխանակման ծրագրից Մեծ Բրիտանիայի դուրս գալուց հետո, կամ նույնիսկ անդամ երկրներում անվճար ռոումինգը:
Եվրոպացի դիվանագետները կարծում են, որ այս նախաձեռնության առավելությունը նաեւ այն է, որ այն կարող է Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանին ավելի մոտեցնել Եվրոպային եւ հեռացնել նրան Ռուսաստանից։
Թուրքերը, սկզբում բարկացած Ֆրանսիայի անվճռականությունից, ի վերջո հրավեր են ստացել եւ կմասնակցեն, սակայն զգուշացրել են, որ ԵՄ-ն չպետք է հավատա, որ Անկարան մի օր կհրաժարվի ԵՄ-ին անդամակցելու հույսերից:
Պրահայի գագաթաժողովին ընդառաջ որոշ եվրոպացի դիվանագետներ հիշել են մեկ այլ ֆրանսիական նախաձեռնության մասին, որը ավելի քան մեկ տասնամյակ առաջ շուքով առաջարկել էր այն ժամանակվա նախագահ Նիկոլա Սարկոզին, եւ որը մոռացության էր մատնվել: «Ինչպես Միջերկրածովյան միությունը, սա կլինի ֆրանսիական խոշոր նախագիծ, որը չի ունենա մեծ հաջողություն եւ իրական ազդեցություն»,- ասել է Բալթյան երկրներից մի դիվանագետ: