Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Բաբայանի հարցազրույցը NEWS.am-ին։

Պատմեք, խնդրեմ, ԱՄՆ կատարած Ձեր վերջին այցի մասին

Այցելությունն ընդհանուր առմամբ կարելի է բավականին օգտակար համարել։ Նախ, ցանկացած այց առաջին հերթին ուղղված է ներհայկական կապերի ամրապնդմանը։ Երկրորդ  հերթին, ամենամեծ հայկական սփյուռքը բնակվում է Ամերիկայում։ Ուստի մեզ համար ռազմավարական նշանակություն ունի Սփյուռքի հետ կապերի ամրապնդումը։ Առանց դրա հարցականի տակ է լինելու թե՛ պատմական հայրենիքի, թե՛ Սփյուռքի ապագան։ Հանդիպումներն անցել են շատ բարձր մակարդակով։ Մեր Սփյուռքի համար Արցախը դարձել է թիվ մեկ արժեք, եւ մենք կարծում ենք, որ համայն հայության առաջնահերթ խնդիրներից մեկն արցախակենտրոն դառնալն է։ Հանդիպումներ են տեղի ունեցել նաեւ Միացյալ Նահանգների հասարակական, վերլուծական եւ քաղաքական շրջանակների հետ՝ առավել լավ հասկանալու ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության հիմնական հրամայականները հատկապես մեր տարածաշրջանում։ Մեզ համար միշտ շատ կարեւոր է նորմալ հարաբերություններ պահպանել բոլոր պետությունների հետ, որտեղ կա հայկական սփյուռք։ Միայն մենք՝ հայերս ու հրեաներս, ունենք նման բացառիկ հնարավորություն՝ հարաբերություններ պահպանելու մի շարք պետությունների հետ, որոնք նույնիսկ խնդիրներ ունեն միմյանց հետ։ Սա չի նշանակում արտաքին քաղաքականության փոփոխություն, Արցախը միշտ ունեցել է մշտական ​​արտաքին քաղաքականություն։ Դա նշանակում է լավ հարաբերություններ պահպանել եղբայրական երկրների հետ, որոնց հետ կապերը զարգացել են դարերի ընթացքում, եւ հատկապես այն երկրների հետ, որտեղ կա սփյուռք։ Այս համատեքստում պարզ է, որ Արցախի անվտանգության հիմնական երաշխավորը Ռուսաստանն է եւ ռուս խաղաղապահները։ Սրանում կասկած չկա։ Մյուս կողմից, Միացյալ Նահանգները միակ երկիրն է, որը դեռեւս կարողանում է քաղաքական միջոցներով զսպել Թուրքիային։

Թուրքիան իր հավակնություններով եւ ճկուն, ուժեղ արտաքին քաղաքականությամբ խաղում է Արեւմուտքի եւ Ռուսաստանի հակասությունների վրա, բայց միշտ փորձում է հասնել իր նպատակներին։ Ուստի կարեւոր է հիմա գործել, քանի դեռ կա  նման հնարավորություն, մեկ-երկու տարի հետո դա կարող է չլինել։

Այսօր Պրահայում նախատեսված է  Հայաստանի վարչապետի հանդիպումները Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի նախագահների հետ։ Ի՞նչ ակնկալիքներ ունի Հայաստանի եւ Արցախի հասարակությունը

Տարբեր տեսակի հանդիպումներ անցկացնելն իհարկե կարեւոր է։ Կարեւոր է նաեւ պահպանել կարմիր գծերը։ Մեզ համար կարմիր գիծ է այն, որ ԼՂ-ն չի կարող լինել Ադրբեջանի մաս։ Սա պետք է բոլորը հասկանան։ Իսկ եթե չլինի Արցախը, չի լինի նաեւ Հայաստանը։ Սա միայն ժամանակի հարց կլինի։ Այդ պատճառով սկզբունքայնությունը կարեւոր է։ Այսօր աշխարհը պառակտված է։ Չկա մի համախմբող մոտեցումը, որը մեզ հնարավորություն կտա պաշտպանել մեր շահերը, եւ մենք պետք է դա անենք ամենաբարձ մակարդակով։

«Միջանցքի» թեման շատ է շահարկվում։ Ո՞ւմ է այն ձեռնտու

Հարցն այն է, որ մենք դեմ չենք տնտեսական նախագծերին։ Սակայն ինտեգրացիոն նախագծերը, զարգացման նախագծերը չպետք է դառնան էքսպանսիոնիստական։  

Եթե հարցին մոտենանք բոլոր կողմերի եւ առաջին հերթին մեր շահերը հաշվի առնելով, ապա ցանկացած առաջարկ կարող է վերածվել շահի, ամեն ինչ կախված է պրոֆեսիոնալիզմից եւ հայրենասիրությունից։ Ահա մեր հաղթանակների ու պարտությունների բանալին։

Արդյո՞ք «միջանցքը» վտանգ է ներկայացնում Իրանի համար

Ինչպես արդեն ասացի, եթե  ինտեգրացիոն նախագծերն իրականում դառնան էքսպանսիոնիստական, ապա, բնականաբար, դա սպառնալիք կդառնա ոչ միայն Իրանի, այլ ողջ մարդկության համար։ Մենք չենք կարող դեմ լինել ինտեգրացիոն գործընթացներին, եթե ինքներս ենք ցանկանում վերամիավորվել Հայաստանի հետ, բայց Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի քաղաքականության մեջ «ինտեգրումը» վերածվում է էքսպանսիայի, դա է խնդիրը։

Որպես պատմաբան հարց՝ կա՞ն պատերազմող երկրների միջեւ հաշտության օրինակներ, երբ ագրեսորը չի պատժվում, չի գիտակցում իր մեղքը եւ շարունակում է ճնշել զոհին

Նման օրինակներ չկան։ Ժամանակին, հատկապես՝ Արեւմուտքում, կլիշե կար, որ Գերմանիան ու Ֆրանսիան տասնամյակներ շարունակ թշնամացել են, իսկ հիմա՝ եղբայրական հարաբերությունների մեջ են։ Այո, այդպես է. Բայց ինչպե՞ս են նրանք հասել դրան, այդ մասին լռում են։ Նացիստական ​​Գերմանիան կործանվեց, իսկ դրանից հետո, երբ այն գրավվեց դաշնակից ուժերի կողմից Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի արդյունքներով, գերմանական ինքնագիտակցությունից դուրս հանվեց էքսպանսիոնիզմի ցանկացած նշան։ Իսկ հիմա դա մի ուրիշ Գերմանիա է՝ վերաֆորմատավորված։ Բայց եթե Երկրորդ համաշխարհային պատերազմն այլ ավարտ ունենար, մենք արդեն Երրորդ համաշխարհային պատերազմ կունենայինք՝ նույն պետությունների մասնակցությամբ։ Ուստի պետք է հասկանալ, որ եթե ատելությունը կրոն է, պետական ​​գաղափարախոսություն, ինչպես հայատյացությունն է Ադրբեջանում, անհնար է ընդհանուր հայտարարի գալ։ Կամ մի կողմը պետք է ամբողջությամբ ոչնչացնի մյուսին, կամ արտաքին ճնշում է պետք։ Հայատյացությունը առաջին քայլն է դեպի տոտալ նացիզմ։

Իսկ ի՞նչ պետք է անի միջազգային հանրությունը

Ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, ագրեսորին զսպելու կոչերը քիչ են։ Միջազգային հանրության վրա հույս դնելն անիմաստ է, քանի որ նման հայեցակարգ, ցավոք, չկա։ Նախ, հակասությունները չափազանց շատ են։ Երկրորդ՝ մենք արդեն թեւակոխել ենք մերկ աշխարհաքաղաքականության դարաշրջան, նորմերն ու արժեքները հետին պլան են մղվել։ Հարկավոր է երկկողմանի հիմքով հարաբերություններ կառուցել եւ այս ձեւաչափով փրկել մեր երկիրը։