Ըստ պաշտոնական տեղեկությունների՝ անցյալ տարի Հայաստանի բնակարանային շուկայում նկատելի տեղաշարժեր են կատարվել:

Այսպես՝ գրանցվել է բնակարանների առուվաճառքի գրեթե 14,4 հազար գործարք, որն անցյալ տարվա մակարդակը  գերազանցել է 2,4 հազար միավորով (կամ 20,1 տոկոսով): Ըստ որում՝ գործարքների գերակշռող մեծամասնությունը (ընդհանուր թվի մոտ 81 տոկոսը) իականացվել է մայրաքաղաքում:

Առանձնատերի (կամ ինչպես ժողովուրդն է ասում՝ «սեփական տների») առուվաճառքների գործարքների թիվը ավելի քան 2,8 անգամ բնակարանների առուվաճառքին զիջել է: Նշենք, որ Հայաստանում կա գրեթե 441,6 հազար բնակարան (առանց չսեփականաշնորհված հանրակացարանների) եւ առնվազն 393,6 հազար «սեփական տուն»:

Գործարքների հարաբերակցութան համեմատությամբ՝ թվի տարբերությունը համեմատաբար փոքր է: Բնակարաններն առանձնատներից շատ են «միայն» 48 հազար միավորով կամ 1,1 անգամ: Հասկանալի է, որ բնակարանների շուկան, ի տարբերություն առանձնատների,  աչքի է ընկնում մեծ դինամիկությամբ: Սա, իր հերթին, կապված է մայրաքաղաքի շուկայի, նրա բնակարանային տարողունակ շուկայի հետ:

Անցյալ տարվա դեկտեմբերին մարզերում բնակարանային շուկայի պատկերն այսպիսին էր՝ 13 քաղաքներում մեկ տարում գներն աճել են, 6-ում՝ մնացել են նախկին մակարդակին, իսկ ահա 28 քաղաքներում նազել են: Հաշվի առնենք, որ բնակարանների առուվաճառքի գործարքների բացակայության դեպքում հիմք են ընդունվում առաջարկի գները: Հաշվարկի նման պրակտիկան հատուկ է փոքր բնակավայրերին:

Ինչ վերաբերում է մի քանի քաղաքներում գնաճին՝ սխալ կլիներ դա միանշանակ գնահատել որպես բնակարանների թանկացում: Բացառված չէ, որ սա գնման պահանջարկում կառուցվածքային տեղաշարժերի արդյունք է՝ նախկին մակարդակում առաջարկի գների պահպանման դեպքում: Չէ՞ որ Հայաստանում բնակարանների շուկան ավանդաբար բնութագրվում է գնման պահանջարկի նկատմամբ առաջարկի ծավալի գերազանցմամբ: Դրան նպաստող գործոններից մեկը արտագաղթն է:

Բնական աճի ֆոնին (անցյալ տարի՝ 10,3 հազար մարդ) առաջանցիկ արտագաղթի պատճառով Հայաստանի մշտական բնակչության թիվն անշեղորեն կրճատվում է: Շատերը միանգամայն օրինական հիմունքներով  մշտական բնակության են մեկնում այլ երկրներ: Այսպես՝ անցյալ տարի Ռուսաստանի քաղաքացիություն է ստացել Հայաստանի ավելի քան 25 հազար (արդեն նախկին) քաղաքացի: Ելնելով ընտանեկան գործակցից՝ այն ավելի քան 6 հազար ընտանիք է կազմում:

Դրանից զատ, ամեն տարի Green Card վիճակախաղով ավելի քան հարյուրավոր ընտանիքներ ստանում են ԱՄՆ ներգաղթի վիզա: Դրան ավելացրած, որ մի շարք երկրներ աշխատանքի են գրավում արտասահմանյան բարձր որակավորմամբ մասնագետների: Այսպիսի հնարավորություններից կարող են օգտվել նաեւ Հայաստանի քաղաքացիները: Բացառված չէ, որ այդ երկրներում նրանց ժամանակավոր բնակությունը հետագայում կվերափոխվի մշտականի:

Ամենայն հավանականությամբ, պահպանվում է նաեւ մարզերի բնակիչների ավանդական արտահոսքը մայրաքաղաք, որտեղ, ի թիվս այլոց, աշխատանք գտնելու ավելի մեծ հավանականություն կա, քան մարզերում: Սակայն ներհանրապետական ներգաղթը, իհարկե, երկրի բնակչության մշտական թվաքանակի ցուցանիշը չի փոխում:

Ըստ մշտական բնակչության թվաքանակի անկման բացարձակ մեծության (վերջին 5 տարում գրեթե 19 հազար մարդ)՝ առաջատարը Լոռիի մարզն է: Ըստ որում՝ բնական աճ, չնայած աննշան, այնուամենայնիվ եղել է: Ի դեպ, բնական աճի ցածր մակարդակը (բնակչության 1000 մարդու հաշվարկով) վկայում է ինչպես այս մարզում կյանքի առանձնապես անբարենպաստ սոցիալ-տնտեսական պայմանների, այնպես էլ արտագաղթի հետեւանքով երիտասարդ ընտանիքների տեսակարար կշռի կրճատման մասին: Երկրոդը հենց առաջինի հետեւանքն է:

Անցյալ տարի, նախորդի համեմատությամբ, մարզերում (այսինքն՝ առանց մայրաքաղաքի) բնակարանների առուվաճառքի գործարքների թիվն աճել է 464 միավորով, իսկ առանձնատներինը՝ 543 միավորով: Ըստ որում՝ նույն Լոռիի մարզի մասնաբաժինը այս աճի մեջ կազմել է՝ ըստ բնակարանների 25 տոկոս, ըստ առանձնատերի   ավելի շատ՝ 57 տոկոս: Նշենք, որ մարզերում բնակարանային ընդհանուր ֆոնդում նշված մարզի տեսակարար կշիռը  շոշափելիորեն փոքր է՝ 19 տոկոս, իսկ առանձնատների ֆոնդում՝ 13 տոկոս:

Գրեթե նույնպիսի պատկեր է մեկ այլ մարզում՝ Շիրակում: Եվ սա պատահական չէ: Ժամանակին այս 2 մարզերը աչքի են ընկել են իրենց արդյունաբերությամբ (իսկ այստեղից նաեւ՝ բնակչությամբ զբաղվածությամբ), իսկ հիմա երկրում աչքի են ընկնում աղքատության մակարդակով: Այսինքն՝ արտագաղթի համար բոլոր նախադրյալները կան:

Ինչպիսի՞ գներ է հնարավոր սպասել, օրինակ, մոտ հեռանկարում: Բնակարանի արժեքն, իհարկե, չի կարող անվերջորեն նվազել: Օրինակ՝ «սովորական» բնակարանների (բնակարանի երկրորդային շուկայի) գներն առանց այն էլ ցածր են: Շատերն իրենց բնակարանը ստիպված են վաճառում (փողի պակասի կամ արտագաղթի պատճառով) եւ շատ ավելի քիչ գումար ստանում, քան ակնկալում էին:

Գների կայունացման համար, որպես կարեւորագույն պայմաններից մեկը, պահանջվում է միգրացիայի վեկտորի փոփոխություն: Ավելի պարզ ասած՝ Հայաստան մշտական բնակության եկողները պետք է ավելի շատ լինեն, քան մեկնողները:

Դրա համար կարեւորագույն պայմաններից մեկը արժանավոր աշխատավարձով աշխատանք գտնելու հնարավորությունն է: Կամ գյուղացիների դեպքում իրենց տնտեսությունից ստացած եկամուտը, որը չի զիջի, ասենք, նույն Ռուսաստանում աշխատավաձերին: Սակայն առավելագույնս հստակ է, որ տեսանելի հեռանկարում սա գործնականում անհասանելի նպատակ է:

Սրա հետ կապված ներկայացնենք մեր ժամանակների համար եւս արդիական Ռուսաստանի հնգամյա վաղեմության ընտրանքային հետազոտության արդյունքները: Այս երկրում չորակավորված ոլորտում զբաղված աշխատողների կեսը ներկայացնում են հենց աշխատանքային միգրանտները: Ուշագրավ է, որ հարցված արտագնա աշխատողների քառորդ մասից ավելին ընդմիշտ Ռուսաստանում մնալու ցանկություն է հայտնել:

Վերջում ըստ մայրաքաղաքի վարչական շրջանների (տես՝ աղյուսակը) ներկայացնենք բնակարանների 1 քառ.մետրի միջին շուկայական գների դինամիկան: Դեկտեմբերին ինտրիգային գնաճը (դրանց պաշտոնական վարկածով) շարունակվել է մայրաքաղաքի Կենտրոն շրջանում, նախկինում ենթադրվող պատճառների մասին նշել ենք: Գներն աննկատ աճել են նաեւ Նուբարաշեն ոչ մեծ շրջանում, որի բաժնեմասը մայրաքաղաքի բնակարանային ֆոնդում չի հասնում նույնիսկ խորհրդանշական 1 տոկոսի: Երեւանի մնացյալ շրջաններում գրանցվել է գնանկում:

Հավելենք, որ մայրաքաղաքում բազմաբնակարան շենքերի կառուցումը խթանվում է որոշակի սոցիալական խմբերին արտոնությունների տրամադրման պետական ծրագրերով (հիփոթեքային վարկով նոր բնակարաններ գնելու դեպքում): Հիմնականում սրա հաշվին մայրաքաղաքում բնակարանների առուվաճառքի գործարքների թիվն աճում է (անցյալ տարի՝ գրեթե 24 տոկոսով):

Սմբատ Գրիգորյան