Վերջին պատերազմից հետո առաջին պլան է մղվել Հայաստանի քաղաքացիական բնակչության համար ապաստարանների խնդիրը, որը խաղաղ պայմաններում մոռացվել էր: Որքանով են իշխանությունները հաջողություն ունեցել խնդրի լուծման հարցում, ինչ խոչընդոտներ ու խնդիրներ կան։ Փետրվարի 22-ին կայացած առցանց քննարկման մասնակիցները ներկայացրել են իրենց տեսակետները:
Դրան մասնակցում էին պետական մարմինների ներկայացուցիչներ, ճարտարապետներ, բարեգործական հիմնադրամների ղեկավարներ: Քննարկումների մասնակիցները համաձայնության եկան այն հարցում, որ խնդիրը գոյություն ունի, սակայն լուծման պատճառների եւ ուղիների վերաբերյալ կարծիքները տարբեր են: Պատրաստվում են օրենսդրական լուծումներ եւ նորմատիվ բազա:
Ճարտարապետ Ալեքսանդր Դանիելյանը հիշեցրեց Շվեյցարիայի փորձը, որի իշխանությունները խնդիր են դնում փրկել ողջ բնակչությանը եւ, համապատասխանաբար, զգոնությամբ վերահսկում են տարատեսակ ապաստարանների վիճակը: Ճարտարապետ Ստեփան Եղիազարյանը նշեց, որ ԽՍՀՄ-ից ժառանգված ապաստարանային համակարգերը վաղուց դադարել են գոյություն ունենալ, իսկ նորերի կառուցման հստակ նորմատիվներ չկան: Նա հատուկ ուշադրություն հրավիրեց այն հանգամանքի վրա, որ նկուղը ինքնին չի կարող ապաստան համարվել, եւ առանց համապատասխան կահավորման այն կարող է ավելի վտանգավոր լինել:
Մասնակիցները բերել են պատերազմի ընթացքում ապաստան փնտրելու համար բազմաբնակարան շենքերի բնակչության կազմակերպման օրինակներ` ամեն դեպքում: Պետական մարմինների ներկայացուցիչները հավաստիացրել են, որ բոլոր տների վրա կախված են եղել հայտարարություններ՝ կոնկրետ տան համար նախատեսված ապաստարանների նշումով։
Իսկապես, շատ դեպքերում հայտարարություններ եղել են: Բայց դրանք ոչ միշտ են փակցված եղել համապատասխան տեղերում: Օրինակ՝ աղբատարների դռներին, այսինքն այնտեղ, որտեղ դժվար թե բնակիչները ուղեցույցներ փնտրեն:
Բրյուսովի համալսարանի ֆիզիկական դաստիարակության եւ քաղաքացիական պաշտպանության ամբիոնի վարիչ Էռնեստ Ավանեսովը նշեց, որ ինքը ինքը բազմիցս դիմել է պետական մարմիններին այս հարցի վերաբերյալ եւ կարող է հաստատել, որ կա երկու պատճառ՝ ֆինանսական եւ օրենսդրական կարգավորման բացակայություն: Բայց կան նաեւ խնդիրներ, որոնց համար ոչ մեկը, ոչ էլ մյուսը պետք չեն: Օրինակ՝ արտաքին բացվող դռները կամ պատուհանների ճաղերը: Խնդիրը կարծես թե փոքր է, բայց արտակարգ իրավիճակներում կարող է բազմաթիվ զոհերի պատճառ դառնալ: Կա նաեւ թույլ վերահսկողության խնդիր, երբ տեսչական մարմինը չի հետեւում հայտնաբերված խնդիրների վերացմանը: Կամ՝ երբեմն անլուրջ վերաբերմունք: «Սարսափելի է լսել, երբ Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունն ասում է, որ «իրավիճակը վերահսկվում է» (հենց այս արտահայտությունն էր Արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը օգտագործում վերջին երկրաշարժից հետո ստեղծված իրավիճակը նկարագրելու համար - խմբ.): Կամ բացառում են ուժեղ երկրաշարժի հավանականությունը»,- նշեց նա:
Տավուշի մարզպետի խորհրդական, ԱԻՆ Փրկարար ծառայության տնօրենի նախկին տեղակալ Նիկոլայ Գրիգորյանը նույնպես հայտարարեց, որ ապաստարանների եւ քաղաքացիական պաշտպանության հզոր համակարգ է ժառանգվել ԽՍՀՄ-ից: Նա հիշեցրեց, որ ժամանակին արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը հասել էր նկուղների տերերի հետ համաձայնագրերի կնքման՝ պատերազմի կամ արտակարգ իրավիճակների դեպքերի համար: Մի քանի ժամվա ընթացքում նկուղները պետք է դատարկվեին ու վերածվեին ապաստարանների: Այս պայմանագրերը «հաջողությամբ» մոռացվեցին: «Բայց ամեն անգամ արտակարգ իրավիճակից հետո քննարկումներ են սկսվում: Խոսում ենք դպրոցների սեյսմակայունության բարձրացման մասին եւ առանց նկուղների ու ապաստարանների դպրոցներ կառուցում: Եւ ոչ ոք չի կարող պատասխանել, թե ինչու: Անհրաժեշտ է խնդիր դնել՝ բոլոր կառուցվող շենքերում պետք է ապաստարաններ նախատեսել: Սա անպայման ապաստան կոչվող վայր չէ, որտեղ ոչ ոք չի մտնում: Դա կարող է լինել մարզադահլիճ կամ ավտոկայանատեղի: Տարբերակները բազմաթիվ են, անհրաժեշտ է դրանք դիտարկել եւ լուծել: Բայց հարցը պետք է լուծվի պետական մակարդակով, ներառյալ՝ ապաստարանների ինչ տեսակներ լինեն՝ ինչպիսի զենքից պաշտպանեն»,- ընդգծեց Գրիգորյանը:
Հայաստանի ԱԻՆ Փրկարար ծառայության քաղաքացիական պաշտպանության վարչության պետ, գնդապետ Էդան Սնգրյանը հայտնեց, որ նախապատրաստվում է ապաստարանների տեսակների ցանկը եւ դրանց հանդեպ պահանջները: Որպես կանոն, քաղաքացիական բնակչության համար նախատեսվում են պարզ ապաստարաններ: Մոտակայքում քիմիական օբյեկտների, բենզալցակայանների, երկրորդական ազդեցության օբյեկտների առկայության դեպքում ապաստանի պահանջները տարբեր կլինեն:
Երեւանի ավագանու ներկայացուցիչ Պավել Սարգսյանը համաձայնեց այն կարծիքի հետ, որ ապաստարանների մեծ մասը նկուղներ են: Բայց նա անմիջապես հիշեց, որ քանի որ շենքը բնակիչների ընդհանուր սեփականությունն է, ներառյալ նկուղներն ու սանդուղքները, քաղաքապետարանը չի կարող միջամտել: Ստացվում է, որ ապօրինի փոփոխության դեպքում իշխանությունները կարող են միջամտել եւ, ասենք, ապամոնտաժել պատշգամբը, բայց երբ խոսքը վերաբերում է մեծ թվով մարդկանց կյանքի եւ առողջության պահպանմանը, իշխանությունները չեն կարող միջամտել:
Գաղափարը հաստատեց Շենգավիթի շրջանի թաղապետ Ռազմիկ Մկրտչյանը: Ըստ նրա` համայնքը լծակներ չունի․ որպես տարբերակ առաջարկվում էհամատիրություններին հորդորել սկսել գործը:
Էլ ավելի հետաքրքիր միտք արտահայտեց Քաղաքաշինության կոմիտեի շինարարության եւ գիտատեխնիկական ստանդարտների վարչության պետ Ռուզաննա Ադամյանը: Նրա խոսքով՝ քանի որ ներդրումների հարց կա, քաղաքացիները պետք է գիտակցեն, որ պետությունը չի կարող կրել բոլոր ծախսերը: Այլ կերպ ասած, խեղդվողների փրկությունը խեղդվողների ձեռքի գործն է:
