Հայաստանի ազգային վիճակագրական ծառայությունը անցյալ տարվա կեսին հրապարակեց տեղեկությունների «խոշոր եւ միջին կազմակերպությունների ու պետական հաստատությունների հիմնական միջոցների մասին, որոնք ընդգրկվել են վիճակագրական վերահսկողության շրջանակներում» տնտեսության բնագավառների կտրվածքով: Հիշեցնենք, որ հիմնական միջոցները հավասար են հիմնական ֆոնդերին:

Մնացորդային արժեքը բնորոշում է հիմնական միջոցների վիճակը՝ որքան փոքր է առաջինը, այնքան մեծ է երկրորդи ծախսը: Կապիտալ հաստատությունների ծառայությունը կարող է դարից ավել տեւել, իսկ արտդրական սարքավորումներինտ, մեքենաներինը հաշված տարիներ:

Մանրածախ ու մեծածախ առեւտրում մնացորդային արժեքն անցյալ տարի կազմելէ 75 տոկոս: Բնական մենաշնորհային տնտեսություններում՝ էներգիայի եւ բնական գազի մատակարարում, այս թիվը կազմել է 68,9 տոկոս, իսկ ջրամատակարարման դեպքում՝ 49,0 տոկոս:

Պարզ է, որ ամբողջական գազաֆիկացումը նպաստել է հիմնական միջոցների մնացորդային արժեքի աճին, տոժել է էլեկտրաէներգիայի բաշխիչ ցանցը: Այս բնագավառում առավել թանկ ե բարձրավոլտ ուժային նվազեցուցիչ տրասնֆորմատորները, որոնք  արդեն շահագործման ենթակա չեն:

Հազարամյակի նախօրեին այն ժամանակ մարզային էլեկտրակայաններից մեկի ենթակայության ներքո գործում էր բավական հին բեռնատար մեքենա: Պարզվում էր, որ մեքենան միայն թափքի մի թեւ ունի: Բայց դուրս գրել այն չէին կարող, քանի որ փաստաթղթերում այն նշվում էր նոր ու անխափան: Այսպիսին է դրությւոնը էլեկտրամատակարարման հիմնական միջոցների ոլորտում:

«Հայաստանի ջրմուղ-կոյուղիների տնտեսության համար ազգային ֆինանսական ռազմավարության իրականացում» փաստաթղթում նշվում էր, որ 2004թ.-ին ջրմուղ գծերի 50 տոկոսն ու կոյուղագծերի 45 տոկոսը անհապաղ փոխարինում են պահանջում: Երեւանի համար այդ ցուցնիշները համապատասխանաբար 87 եւ 46 տոկոս էին: Սրանում է կայանում խմելու ջրի մեծ ծավալներով կորստի պատճառը:

Ջրի արտահոսքից բացի կա ավելի կարեւոր խնդիր՝ աղիքային հիվանդությունների տարածումը, որոնք խողովակների աղտոտվածության հետեւանք են: Խնդիրը մեզ մոտ լուծվում է ջրի քլորացման եղանակով: Այս մեթոդն ունի իր լուրջ թերությունները՝ շատ հիվանդություններ պայմանավորված են քլորի օրգանիզմում հայտնվելով:

Այնպես որ քլորացման հետ կապված խնդիրներ չկան: Կան միայն մաշված խողովակների հետ կապված խնդիրներ: Սակայն դրանց փոխարինումը, ինչպես եւ էլեկտրամատակարաման բնագավառում տրանսֆորմատորների փոխարինումը հարյուրավոր միլիոն դոլարներին համարժեք դրամ է պահանջում:

Ստպված չենք հույս դնել ամորտիզացիոն մասհանումների վրա. դրանք, որպես կանոն, ուրիշ նպատակների են ծառայում: Դրանց մեծությունն էլա այնքան բարձր չէ՝ հաշվի առնելով հիմնական միջոցների մեծ ծախսը: Այնպես որ ստավում է փակ շրջան:

Ալբերտ Խաչատրյան