Թուրքիայի եւ թուրքական երկու խոշոր բանկերի դեմ ամերիկահայերի ներկայացրած դատական հայցի ճակատագիրը մեծապես կախված է ԱՄՆ-ի վարչակարգից եւ անձամբ ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայից: Այս մասին այսօր` օգոստոսի 3-ին հրավիրված ասուլիսում հայտարարեց թուրքագետ Արտակ Շաքարյանը: Հարցին, թե ինչի՞ վրա պետք է իրավաբանները ուշադրություն դարձնեն, որպեսզի հայցը բավարարվի, թուրքագետը նշեց մի քանի հանգամանք: Առաջին. «Չնայած ԱՄՆ-ը չի կարող Թուրքիային պատասխանատվության ենթարկել, սակայն Թուրքիան (Օսմանյան կայսրությունը) միջազգային իրավունքի նորմերը խախտելով է բռնագրավել հայերի ունեցվածքը, ուրեմն ԱՄՆ-ը կարող է հայց ներկայացնել Թուրքիայի դեմ: Երկրորդ` չնայած Թուրքիան պաշտպանված է 20-ական թվականներին ընդունված Լոզանի պայմանագրի 30, 31, 32 կետերով, սակայն եթե կարողանանք ապացուցել, որ պայմանները իրագործելի չէին ու հայերի կյանքին ու անվտանգությանը վտանգ էր սպառնում, ապա այս դեպքում կարող ենք դատը շահել` չեղյալ հայտարարելով Լոզանի պայմանագիրը: (Ըստ այդ պայմանագրի, Թուրքիան պարտավորվում էր երկու տարվա ընթացքում Թուրքիա վերադարձած իր հպատակներին վերադարձնել նրանց գույքն ու տալ քաղաքացիություն):
Թուրքագետը նշեց նաեւ մեկ այլ հանգամանք`երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Թուրքիայի կողմից ընդունված հատուկ` ունեցվածքի հարկը, որն ուղղված էր միայն ոչ մահմեդական բնակչության` հայերի, հույների, հրեաների դեմ: Նա ասաց, որ այն հայերը, ովքեր 1915 թվականից հետո վերադարձել են Ստամբուլ եւ վերահաստատվել այդտեղ, Թուրքիան, սկսած 40-ական թվականներից, կրկին ունեզրկել է վերադարձած հայ ընտանիքներին եւ նրանց ունեցվածքը սեփականել: Սա նույնպես Լոզանի պայմանագրի խախտում է, որին, ըստ Շաքարյանի, պետք է հղում արվի հայցի հիմնավորվածությունն ապացուցելու համար:
Թուրքագետը հավելեց նաեւ, որ եթե Թուրքիան վերը նշված հայցի հետ կապված առարկություն ներկայացնի ԱՄՆ-ին, ապա ԱՄՆ-ը կարող է հղում կատարել 2009թ. ԱՄՆ 9-րդ դաշնային վերաքննիչ դատարանի որոշմանը։
Հիշեցնենք, որ ԱՄՆ 9-րդ շրջանի դաշնային վերաքննիչ դատարանը 2009 թվականի օգոստոսի 20-ին վճիռ էր կայացրել, որով բեկանել էր 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության զոհերի ժառանգների կողմից իրենց անտեսված իրավունքներին վերատիրանալու համար օտար ընկերությունների դեմ դատական գործեր հարուցելու` Կալիֆորնիա նահանգի նահանգային օրենքը: Դատարանը սույն վճռով պնդել էր, որ Կալիֆորնիայի նահանգային դատարանները չեն կարող դատական այպիսի հայցեր քննել, քանի որ ԱՄՆ-ի կառավարությունը 1915 թվականին տեղի ունեցած հայկական ջարդերը պաշտոնապես չի ճանաչել որպես ցեղասպանություն:
