Ապրիլի 24-ից հետո էլ համաշխարհային մամուլի էջերում հայտնվում են հրապարակումներ հայերի եւ 1915 թվականի իրադարձությւոնների մասին։ Հերթական հոդվածը պատրաստել է «Vatican Insider» պարբերականը։ Իտալական հայտնի «La Stampa»-ում հայտնված հոդվածում խոսվում է վերջին դեպքի մասին, որը մեծ արձագանք է ունեցել ողջ աշխարհի հայերի շրջանում։ Ներկայիս Թուրքիայի տարածքում գտնվող Դերսիմ քաղաքում 12 ծպտյալ հայեր որոշեցին բաց մկտրվել, մինչ նրանց ծնողներն ու պապերը մեկ դար ստիպված էին թաքցնել իրենց ինքնությունը։
Հոդվածում ասվում է. «12 հայեր Դերսիմից (ներկայիս Թունջելի նահանգի հին անվանումն է) ընդունեցին իրենց մկրտությունը Ստամբուլի հայկական եկեղեցում։ Նրանք ծագումով այն ընտանիքներից են, որոնք 1915թ. Ցեղասպանությունից հետո թաքցնում էին իրենց հայկական եւ քրիստոնեական ծագումը, շուր մեկ դար։ Այժմ նրանք որոշեցին հաղթել նախապաշարմունքներին եւ վերագտնել իրենց ինքնությունը։
Մկրտությանը նախորդել էր կատեխիզիսի եւ քիստոնեական դավանանքի ուսուցման վեց ամիսը։ Նույն այդ արարողությանը հոգեւորականները քրիստոնեական պսկադրությամբ ամուսնացրել են երկու զույգի։ Մկտրված եւ ամուսնացածներից մեկը Հովհաննես Մինասն է։ Նրա խոսքով, ինքը ցանկանում էր իրագործել ծնողների եւ պապերի առջեւ իր բարոյական պարտքը։ «Սա երջանիկ օր է ինձ համար։ Մենք երբեք չենք մոռացել մեր կրոնը, իսկ այժմ կարող ենք ազատ ապրել»,- ասել է նա Ստամբուլի հայկական «Ակոս» թերթին։
Մինչեւ 1915 թվականը Դերսիմի բնակչության երրորդ մասը հայեր էին։ Նրանք բարձր մշակույթի կրողներ էին, բազմաթիվ գյուղերից յուրաքանչյուրում եկեղեցի եւ ծխական դպրոց կար։ Ցեղասպանությունն այդ հողից ջնջեց ոչ միայն հայ բնակչությանը, այլեւ նրանց մասին հիշեցնող ճարտարապետությունը։
Այդուհանդերձ, որոշ ընտանիքների հաջողվել էր փրկվել եւ վերադառնալ՝ թեեւ թաքցնելով իրենց կրոնական եւ մշակութային պատկանելությունը։ Դերսիմում նաեւ բազում ալեւիներ են ապրել, որոնք դարերով խառնվել են հայերին։ Շատ ալեւիներ հիշում էին իրենց հայկական արմատների մասին եւ պահել էին կապը իրենց ցեղի այն ճյուղերի հետ, որոնք հայ կամ ալեւի էին մնացել։
Շատերն այժմ վերադառնում են արմատներին, այս կամ այն չափով պաշտոնապես։ Դիարբեքիրի հայերը, որոնք Ցեղասպանության ժամանակ կրոնափոխ են եղել, այժմ երկու անուն ունեն՝ պաշտոնական, իսլամականը եւ այն, որը կապում է արմատներին։ Իրենց արմատներին վերադարձածների ծնողները լավ գիտեին, որ իրենք հայեր են, բայց թաքցնում էին, քանի որ «հայ» բառը տաբու էր։
Հասկանալի է, թե ինչու, եթե այսօր էլ Ցեղասպանության ժխտման քարոզչության մեջ, դպրոցական դասագրքերում հայերին նկարագրում են որպես դավաճանների»։
